تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
بیمۀ اختیاری نوعی از بیمۀ تأمین اجتماعی است که متقاضی، حق بیمه را خود پرداخت می‌کند و از تعهدات و خدمات سازمان تأمین اجتماعی برخوردار می‌شود. این نوع بیمه به‌منظور تداوم پرداخت حق بیمه تا رسیدن به شرایط استفاده از خدمات بلندمدت سازمان تأمین اجتماعی از قبیل بازنشستگی و ازکارافتادگی یا مستمری فوت به وجود آمده و برای انعقاد آن نیاز به ۳۰ روز سابقه قبلی در سازمان تأمین اجتماعی است.
تفاوت بیمۀ اختیاری با بیمۀ صاحبان حرف و مشاغل آزاد
این تفاوت علاوه‌بر نیاز داشتن به حداقل ۳۰ روز سابقۀ قبلی برای متقاضیان بیمۀ اختیاری، به نوع خدماتی که ارائه می‌شود نیز مربوط می‌شود. در بیمۀ اختیاری حق بیمۀ ۲۶ درصد مقطوع است که کل خدمات از قبیل مستمری‌های بازنشستگی، ازکارافتادگی، فوت و تعهداتی شامل درمان، هزینه‌های پروتز و اروتز، هزینۀ کفن‌ودفن را دربرمی‌گیرد ولی در بیمۀ صاحبان حرف و مشاغل آزاد تعهدات به چند دسته به شرح زیر تقسیم می‌شود:
1. بازنشستگی و فوت بعد از بازنشستگی با ۱۲ درصد:
در این نوع بیمه فقط خدمات مربوط به بازنشستگی ارائه می‌شود.
2. بازنشستگی و فوت قبل و بعد از بازنشستگی با ۱۴ درصد:
در این نوع بیمه خدمات پرداخت مستمری بابت بازنشستگی بیمه‌شده و پرداخت مستمری به بازماندگان در صورت فوت بیمه‌شدۀ اصلی ارائه می‌شود.
3. بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی ۱۸ درصد:
در این نوع بیمه خدمات پرداخت مستمری بازنشستگی و فوت و هم‌چنین خدمات مربوط به ازکارافتادگی کلی غیرناشی از کار به این گروه از بیمه‌شدگان ارائه می‌شود. این بیمه شامل ازکارافتادگی جزئی و نقص عضو نمی‌شود، چون این موارد فقط به لحاظ حوادث ناشی از کار مطرح می‌شوند که کلاً در بیمه‌های خویش‌فرما به‌دلیل عدم وجود کارفرما و اشتغال موضوع حوادث ناشی از کار منتفی است.
4. بازنشستگی، فوت، ازکارافتادگی کلی و درمان، با ۱۸ درصد دست‌مزد توافق‌شده همراه هزینۀ درمان به‌صورت سرانه:
حق بیمۀ درمان در این نوع بیمه با توجه به افراد تحت تکفل به‌صورت سرانۀ ماهانه دریافت می‌شود. سرانۀ درمان هر سال توسط شورای عالی درمان تعیین می‌شود. بنابراین در بیمۀ صاحبان حرف و مشاغل آزاد پرداخت ۱۸ درصد حق بیمه و پرداخت سرانۀ درمان به ازای هر نفر افراد تحت تکفل برای هرماه موجب استفادۀ کامل از خدمات کامل سازمان به‌جز مواردی که در بیمۀ اجباری وجود دارد، می‌شود. خدمات بیمۀ بیکاری، کمک‌هزینۀ ازدواج، غرامت دست‌مزد ایام بیماری و بارداری، پروتز و اروتز در این نوع بیمه ارائه نمی‌شود.
تفاوت بیمۀ اجباری با بیمۀ اختیاری و حرف و مشاغل آزاد
مهم‌ترین تفاوت بیمۀ اجباری با بیمه‌های خویش‌فرما، همان‌گونه که از اسم این نوع بیمه مشخص است، به اجباری بودن آن بازمی‌گردد. این خصوصیت برای بیمه‌های اجباری دارای تبعات و نتایج خاصی است، به‌نحوی‌که برای احراز آن فقط وجود رابطۀ کاری و اشتغال فرد در کارگاه کافی است، حتی اگر حق بیمه توسط کارفرما پرداخت نشود. دراین‌صورت چنان‌چه کارگری در طول اشتغال نیاز به خدمات تأمین اجتماعی داشته باشد، در چارچوب قانون می‌تواند پی‌گیر حقوق کار و بیمۀ خود شود. در‌حالی‌که در بیمه‌های خویش‌فرما، اجباری در پوشش بیمه‌ای نیست و متقاضی با اختیار و در چارچوب نظام بیمه‌ای خود را تحت پوشش بیمه قرار می‌دهد. از طرف دیگر بیمۀ اجباری مورد حمایت قوانین و مقررات و دولت است و فرد می‌تواند از حمایت سیستم قضایی و اجرایی کشور بهره‌مند شود. در بیمۀ خویش‌فرما چنین حمایتی وجود ندارد ولی از آن‌جا که در قانون تأمین اجتماعی به‌صراحت بر اجرای آن تأکید شده، در سطحی کم‌تر مورد حمایت بخش عمومی قرار می‌گیرد. در بیمه‌های خویش‌فرما نیز دولت پرداخت سه‌درصد حق بیمه را متعهد شده و در صورت بروز اختلاف نیز متقاضی می‌تواند به دیوان عدالت اداری مراجعه و از سازمان تأمین اجتماعی شکایت کند، درصورتی‌که در قراردادهای خصوصی مرجع شکایت محاکم عمومی است.
اگر کسی هیچ‌گونه سابقۀ بیمه‌ای نداشته باشد، می‌تواند به‌مدت یک‌ماه یا بیش‌تر بیمۀ صاحبان حرف و مشاغل آزاد شود و سپس درخواست بیمه اختیاری کند؟
بله، می‌تواند بیمۀ خود را به بیمۀ اختیاری تبدیل کند.
شرایط بیمۀ اختیاری چیست؟
شرایط بیمه اختیاری عبارت است از:
1. داشتن ۳۰ روز سابقۀ پرداخت حق بیمه
2. داشتن حداکثر ۵۰ سال سن. کسانی که بیش از ۵۰ سال سن دارند به ازای هرسال افزایش سن، به یک سال سابقۀ قبلی نیاز دارند. کسانی که بیش از ۱۰ سال سابقه دارند از شرط سنی مربوط معاف می‌شوند.
بیمه‌شدگان اختیاری و حرف و مشاغل آزاد از کمک‌هزینۀ عائله‌مندی برخوردار می‌شوند یا خیر؟
خیر، در این نوع بیمه رابطۀ کارگری و کارفرمایی وجود ندارد، بنابراین کمک‌هزینۀ عائله‌مندی که توسط کارفرما پرداخت می‌شود، موضوعاً منتفی است. همۀ بیمه‌شدگان قانون تأمین اجتماعی مشمول قانون کار نیز می‌شوند؟خیر، طبق قانون کار کلیۀ مشمولان قانون کار مشمول تأمین اجتماعی هستند، ولی تمامی مشمولان قانون تأمین اجتماعی مشمول قانون کار نمی‌شوند، از قبیل بیمه‌شدگان اختیاری و حرف و مشاغل آزاد و....
چنان‌چه بیمه‌شدۀ اصلی صاحبان حرف و مشاغل آزاد، اختیاری و بیمۀ رانندگان به خدمت سربازی اعزام شود، افراد تحت تکفل این‌گونه بیمه‌شدگان به استناد مواد ۹۴ و ۹۵ قانون تأمین اجتماعی می‌توانند از مزایای درمانی استفاده کنند؟
خیر، استفاده از دفترچۀ درمان فقط برای خانواده و افراد تحت تکفل بیمه‌شدگانی است که به‌صورت اجباری بیمه شده‌اند.
برای بیمۀ اختیاری اخذ گواهی سلامت از کمیسیون پزشکی ضروری است؟
در گذشته گواهی کمیسیون پزشکی لازم بود که با اصلاحات اخیر در آیین‌نامۀ بیمۀ اختیاری تشخیص و گواهی پزشک معتمد سازمان کافی است.
