کارفرما شخصی حقیقی یا حقوقی است که کارگران به دستور و حساب او به کار اشتغال مییابند. نمایندۀ کارفرما در کارگاه نیز حکم کارفرما را دارد. تعهداتی که نمایندگان کارفرمایان برعهده میگیرند، همانند تعهدات کارفرما تلقی میشود.
شناسایی کارفرما
مدارکی که دلالت بر کارفرمایی دارند عبارتاند از: جواز کسب صنفی معتبر (دائم یا موقت) یا هرگونه اجازۀ کار از مراجع ذیصلاح، پروانۀ تأسیس یا بهرهبرداری، اسناد مالکیت یا اسناد اجاره یا صلحنامه، اقرارنامه، قرارداد، شراکتنامه و اسناد اجاری تنظیمشده از سوی سازمانها و نهادها و مانند آن، آرای صادرشده از سوی مراجع قضایی که دلیل بر کارفرمایی شخص باشد.
وظایف قانونی کارفرمایان
الف) وظیفۀ کارفرمایان در قبال بیمۀ کارکنان:
تشکیل پروندۀ بیمهای کارگاه در شعبۀ تأمین اجتماعی و دریافت شمارۀ کارگاه از زمان آغاز به کار کارگاه. در این ارتباط توجه به این موارد لازم است: ارسال فهرست حقوق یا دستمزد کارگران شاغل در کارگاه به شعبۀ تأمین اجتماعی، اعلام تغییرات جابهجایی نیروی کار شاغل در کارگاه همزمان با ارسال فهرست حقوق و دستمزد به شعبۀ تأمین اجتماعی، اعلام حوادث و بیماریها به شعب سازمان، دریافت مفاصاحساب از شعبۀ تأمین اجتماعی به هنگام نقلوانتقال مالکیت کارگاه (عین یا منافع).
نحوۀ تهیۀ لیست و مندرجات آن
کارفرما موظف است هرماه لیست مربوط به حقوق و حق بیمۀ کارکنان را تهیه و به شعب سازمان تأمین اجتماعی ارائه کند. فهرست حق بیمه باید حاوی اطلاعات زیر باشد: نام و نامخانوادگی کارفرما و مشخصات شرکت و نام مدیرعامل شرکت، شمارۀ اختصاصی کارگاه که از طرف شعبه به کارفرما اعلام شده است و نام و نشانی دقیق کارگاه یا کارگاهها، نام ماه و تعیین روزهایی که صورت مزد و حقوق برای آن مدت تهیه شده است، شمارۀ ردیف، نام و نامخانوادگی بیمهشده و شمارۀ اختصاصی بیمهشده که از طرف شعبه اعلام شده است، مبلغ حق بیمۀ سهم بیمهشده، جمع مبلغ بیمۀ سهم بیمهشده و سهم کارفرما.
مهلت پرداخت حق بیمه
کارفرما تا آخرینروز ماه بعد موظف است صورت مزد و حق بیمه کارکنان خود را به شعب سازمان ارائه کند. البته سازمان تأمین اجتماعی بنا به درخواست موجه کارفرما میتواند مدت مهلت ارسال صورت مزد یا حقوق را تا یکماه دیگر تمدید کند، درصورتیکه جمعاً از دوماه تجاوز نکند.
ب) وظایف کارفرما در مورد تأمین وسایل ایمنی و حفاظتی و پیشگیری از حوادث ناشی از کار:
موضوع پیشگیری از حوادث ناشی از کار از اولین ضروریات هر محیط کاری است، و کارفرما بهعنوان مسئول قانونی در این زمینه باید تدابیر لازم را برای جلوگیری از حوادث اتخاذ کند. در این ارتباط وظایف قانونی کارفرما عبارتاند از:کارفرمایان موظفاند نسبت به معاینۀ پزشکی کارکنان در چارچوب مقررات کار و تأمین اجتماعی جدیت لازم را به کار گیرند.کارفرمایان باید در بهکارگیری افراد، به توانایی جسمانی آنان متناسب با کار ارجاعی توجه لازم را داشته باشند و در صورت سفارش مراجع پزشکی مبنی بر ارجاع کار سبک به کارگر، در این خصوص عنایت ویژه مبذول کنند.در تأمین امکانات و وسایل ایمنی در محیط کار و استانداردسازی محیط کار جدیت داشته باشند. در این ارتباط باید توجه داشت که مسئولیت حفظ ایمنی و تأمین امکانات و ابزار لازم برعهدۀ کارفرماست و هرگونه قصور و کوتاهی در این زمینه که موجب بروز حادثه شود برای کارفرما تبعات و عواقب زیادی به دنبال خواهد داشت؛ از قبیل پرداخت دیه، پرداخت هزینههای درمانی، استرداد هزینههای ناشی از خسارات مربوط به پرداخت مستمری توسط سازمان تأمین اجتماعی و.... بهدلیل اهمیت بسیار این موضوع توجه به این نکات ضروری است:
۱. کارفرما و نمایندگان کارفرما لازم است به وضعیت سلامتی و جسمی کارگران خود توجه لازم را داشته باشند و نسبت به درمان و معالجۀ آنها در اسرع وقت حساسیت لازم را به خرج دهند. بیماری و نداشتن سلامت کافی برای انجام کار اولین عامل و زنگ خطر برای بروز حادثه ناشی از کار است. متأسفانه برخی از کارفرمایان با وجود بیماری کارگر با مرخصی استعلاجی او موافقت نمیکنند و حتی برای استفاده از مرخصی استعلاجی محدودیت زمانی و تعداد دفعات استفاده در سال تعیین میکنند. بعضاً مشاهده شده که در آییننامه یا مقررات داخلی کارگاه حداکثر زمان یا دفعات استفاده مجاز از مرخصی استعلاجی درج شده است، درصورتیکه ایجاد محدودیت در مورد استفاده از مرخصی استعلاجی خلاف قوانین و مقررات است.
۲. استفاده از بهروزترین و مدرنترین وسایل و امکانات حفاظتی و ایمنی در کارگاه ضروری است. هزینه کردن در این حوزه نوعی سرمایهگذاری است و پول دور ریختن نیست. هزینهها و عواقب ناشی از حوادث بسیار بالاتر از اینهاست. در کشورهای توسعهیافته توجه به مقولۀ پیشگیری از حوادث اولویت دارد و مقدمۀ هر کاری است و در این زمینه نیز مقررات بسیارسختی وضع شده است. متأسفانه آمار حوادث ناشی از کار در ایران بسیاربالاست. لازم است دراینخصوص تحولی اساسی صورت پذیرد.
3. موضوع آموزش در مراکز کاری و محیطهای صنعتی و تولیدی از اهمیت بهسزایی برخوردار است. یکی از وظایف قانونی کارفرما آموزش دادن به کارگران در مورد نحوۀ استفاده از ابزار و وسایل ایمنی است. هزینه کردن در زمینۀ آموزش پیشگیری از حوادث کار یکی از ضروریات حوزۀ کار و اشتغال است و همگان نسبت به آن مسئولاند.
۴. ایجاد کمیتۀ حفاظت فنی در کارگاهها از وظایف قانونی کارفرمایان است و کلیۀ کارگاهها موظف به ایجاد چنین کمیتهای هستند. کارفرمایان لازم است به برگزاری مرتب جلسات این کمیته حساسیت لازم را داشته باشند و بهترین افراد را در این کمیتهها به کار گمارند.
5. استفاده از اهرمهای تشویقی و تنبیهی برای کارگران برای استفادۀ مرتب از ابزار ایمنی نیز بسیارمهم و راهگشاست. خوشبختانه در آییننامههای انضباطی کارگاه این مسئله درج شده، ولی باید در اجرای دقیق و قاطعانۀ آن تلاش بیشتری صورت پذیرد.
آیا فوت کارفرما از حوادث غیرقابلپیشبینی در قرارداد کار محسوب میشود؟
فوت کارفرما جزو حوادث پیشبینینشده محسوب میشود و در صورت تعطیلی کارگاه، قرارداد کار تعلیق میشود و پس از فعالیت مجدد کارگاه کارگر سر کار خود بازخواهد گشت.
در سال 1360 دو ماه به خدمت سربازی رفتم و سپس معاف پزشکی شدم. آیا میتوانم دوسال معافیت خدمت سربازی را از سازمان تأمین اجتماعی بخرم؟
سابقۀ بیمه با اشتغال و بهطور مستمر به وجود میآید، مگر در موارد استثنائی که قانون تجویز کرده است؛ مثل سوابق ارفاقی بهتبع اشتغال در مشاغل سخت و زیانآور. دورۀ خدمت سربازی نیز با پرداخت حق بیمۀ مقرر جزء سابقۀ بیمهشده خواهد بود. البته مشروط بر اینکه خدمت سربازی انجام شده باشد. بنابراین دوران معافیت سربازی شامل آن نمیشود. برای بازنشستگی شما میتوانید با ۵۰ سال سن و ۳۰ سال سابقه درخواست بازنشستگی کنید.