تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
حادثۀ ناشی از کار از دو جهت یا دو جنبه قابل بحث و بررسی است:
الف) مبحث اول اقدامات و تدابیر لازم قبل از بروز حوادث و اتفاقات کاری است. در این بخش هدف اصلی پیش‌گیری از بروز حادثه است. در این مرحله کلیۀ طرف‌های مربوط به روابط کار اعم از کارفرما، کارگر، ادارات کار و... مسئولیت دارند و باید در چارچوب ضوابط و مقررات برای جلوگیری از حوادث تلاش کنند. پیش‌گیری از حوادث درواقع نخستین و مهم‌ترین بخش در مباحث کاری است، و حساسیت آن از جهات مختلف قابل بررسی است. خسارات مادی و معنوی ناشی از حادثه بر کسی پوشیده نیست و این مهم در کلیۀ کشورها به‌ویژه کشورهای صنعتی سرلوحۀ شروع هر فعالیت و کاری شمرده می‌شود. در مبحث پیش‌گیری، کارفرما دارای بیش‌ترین وظایف است. وی باید امکانات و وسایل و ابزار ایمنی را در اختیار کارگران قرار دهد و ضمن تأکید بر استفاده از آن‌ها نحوۀ استفاده از وسایل ایمنی و ماشین‌آلات را به آنان آموزش دهد. بنابراین استانداردسازی محیط کارگاه از جهات مختلف از مهم‌ترین وظایف کارفرما به شمار می‌رود. هم‌چنین کارفرما مکلف است قبل از به کار گماشتن کارگر مقدمات لازم را برای معاینۀ پزشکی قبل از استخدام به عمل آورد و برای کارگران خود پروندۀ پزشکی تشکیل دهد. ضمناً چنان‌چه به تشخیص مراجع پزشکی به کار گماشتن کارگر در کار سبک یا تغییر نوع کار توصیه شده باشد، کارفرما موظف است مطابق توصیۀ مذکور کار سبک‌تری را به‌عهدۀ کارگر بگذارد. وسایل و ابزار و ماشین‌آلات کارگاه باید استاندارد باشند و گواهی‌های لازم را از مراجع مذکور مثل سازمان استاندارد دریافت کرده باشند. هم‌چنین دستگاه‌ها و ماشین‌آلات وارداتی باید تأییدیۀ مراجع ذی‌ربط را بگیرند. از طرف دیگر کارگران موظف‌اند از وسایل و ابزار ایمنی استفاده کنند و در این خصوص نهایت دقت و جدیت را مبذول دارند. ادارات کار نیز موظف به کنترل و بازرسی مستمر کارگاه‌های مشمول قانون کار هستند و باید مراتب ایمنی را به مراجع قانونی گزارش کنند.
ب) بحث دوم مربوط به مسائل و اقدامات پس از وقوع حادثه است. با بروز حادثه، کارفرما موظف است اقدامات لازم را برای جلوگیری از تشدید حادثه و رفع عوامل حادثه‌خیز به عمل آورد و کارگر مصدوم را به مراکز درمانی اعزام کند. البته سازمان تأمین اجتماعی بعداً هزینه‌های مربوطه را به کارفرما پرداخت خواهد کرد. سپس باید گزارش حادثه ظرف سه‌روز کاری توسط کارفرما یا نمایندگان وی به ادارۀ کار محل و شعبۀ تأمین اجتماعی ارسال شود. بازرسی از محل حادثه بهمنظور شناسایی علل و عوامل بروز حادثه و تعیین مقصر حادثه است. چنان‌چه در اثر حادثۀ ناشی از کار، کارگر ازکارافتاده شود یا فوت کند، تأمین مخارج زندگی وی به‌عهدۀ سازمان تأمین اجتماعی است و اگر اثبات شود که کارفرما در زمینۀ بروز حادثه مقصر بوده، متناسب با تقصیر، محکوم به پرداخت خسارات شامل هزینه‌های درمانی و مستمری است. اگر حادثه ناشی از تعلل و قصور کارگر باشد خسارت از کسی وصول نخواهد شد.
هر حادثه‌ای ممکن است صدماتی به کارگر وارد سازد که به‌لحاظ شدت به چند دسته تقسیم می‌شود و برهمیناساس نیز به شرح زیر مورد حمایت‌های تأمین اجتماعی قرار می‌گیرد:
۱. ازکارافتادگی کلی: چنان‌چه حادثه منجر به ازکارافتادگی کلی کارگر شود، یعنی طبق نظر کمیسیون پزشکی سازمان تأمین اجتماعی کارگر حادثه‌دیده بیش از ۶۶ درصد ازکارافتاده شناخته شود، می‌تواند از مستمری ازکارافتادگی کلی ناشی از کار برخوردار شود. شرایط برقراری مستمری نیز اتصال بیمه‌ای و احراز رابطه کارگری و کارفرمایی است. بنابراین چنان‌چه فرد فقط یک‌روز سابقه داشته باشد و در حین کار حادثه ببیند و ازکارافتاده شود از این مستمری بهره‌مند می‌شود.
۲. ازکارافتادگی جزئی: چنان‌چه حادثه ناشی از کار منجر به ازکارافتادگی بین ۳۳ تا ۶۶ درصد شود، مصدوم ازکارافتادۀ جزئی شناخته می‌شود و به نسبت میزان درصد ازکارافتادگی از مستمری ازکارافتادگی جزئی برخوردار می‌شود. کسی که در حال دریافت مستمری ازکارافتادگی جزئی است می‌تواند هم‌زمان مشغول به کار شود. مدت دریافت مستمری ازکارافتادگی جزئی جزء سابقه منظور نمی‌شود.
۳. نقص عضو: درصورتی‌که کارگر مصدوم بین ۱۰ تا ۳۳ درصد ازکارافتاده اعلام شود، نقص عضو به حساب می‌آید و از مبلغی مقطوع تحت عنوان غرامت نقص مقطوع بهره‌مند می‌شود که به‌صورت یک‌جا به وی پرداخت می‌شود.
۴. در صورتی که به‌دلیل وقوع حادثه نیاز باشد که بیمه‌شده مدتی را در استراحت پزشکی به سر ببرد، سازمان تأمین اجتماعی حقوق او را تحت عنوان غرامت دست‌مزد ایام بیماری به‌صورت ماهیانه پرداخت خواهد کرد.
۵. در صورت فوت کارگر بر اثر حوادث کاری، خانواده و بازماندگان وی می‌توانند از مستمری فوت برخوردار شوند. شرط دریافت مستمری فوت نیز فقط احراز رابطۀ کارگری و کارفرمایی و داشتن حداقل یک‌روز سابقه در سازمان تأمین اجتماعی است.
در خصوص حوادث ناشی از کار نکات زیر قابل توجه است:
1. در کلیۀ موارد فوق صرف احراز رابطۀ کاری در چارچوب قانون کار کافی است تا حادثه‌دیده یا خانوادۀ او بتوانند از مستمری یا غرامت برخوردار شوند. بنابراین چنان‌چه حادثۀ ناشی از کار تلقی شود، شرط سنی هم مطرح نیست و میزان سابقه هم در احراز آن نقشی نخواهد داشت.
2. ایجاد پروندۀ پزشکی برای کارکنان به‌ویژه کارگرانی که در معرض خطر و بیماری ناشی از کار هستند، امری ضروری است.
3. تشکیل کمیتۀ حفاظت فنی در کارگاه عامل مؤثری در شناسایی موارد خطرزا و بهینه‌سازی محیط کار است و می‌تواند ضمن بررسی عوامل و زمینه‌های بروز حادثه، برای پیش‌گیری و کاهش حوادث، تصمیم‌های لازم را بگیرد.
4. هزینه کردن در امور مربوط به ایمنی و حفاظت فنی، زائد نیست و درواقع نوعی سرمایه‌گذاری است و نباید آن را خرج بیهوده تلقی کرد. منافع و ثمرات بهینه‌سازی محیط کار در بلندمدت خود را نشان می‌دهند و تأثیر مثبت آن بر تمامی عوامل تولید غیرقابل‌انکار است.
***
طبق مقررات، یک کارگاه باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد؟
برای کارگاه‌ها باید ضوابط و شرایط کلی زیر در نظر گرفته شود:
1. ارتفاع کارگاه نباید از سهمتر کم‌تر باشد.
2. برای هر کارگر حداقل سه‌مترمربع فضا در نظر گرفته شود.
3. دیوارها و سقف باید از عوامل زیا‌ن‌آور مثل گرما، رطوبت، صدا و... جلوگیری کنند.
4. کف کارگاه باید هموار و بدون لغزندگی و حفره و شکاف باشد.
5. دیوارها باید صاف، بدون ترک‌خوردگی و به رنگ روشن باشند.
6. کارگاه باید دارای هواکش و نورگیر کافی باشد.
7. کارگاه باید دارای وسایل الزم گرمایشی و سرمایشی باشد.
پدرم در کارگاهی مشغول‌به‌کار بود که کارفرمایش او را بیمه نکرد. به‌تازگی دچار حادثه شده و در خانه بستری است و ما هیچ درآمدی نداریم. چگونه می‌توانیم بیمۀ او را پیگیری کنیم؟
با توجه به احتمال بروز حادثه در محیط کار کارگران باید در مورد بیمۀ خود حساسیت داشته باشند و بدون پوشش بیمه‌ای مشغول‌به‌کار نشوند. بیمه برای کسانی که در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها و... مشغول‌به‌کارند اجباری است و اگر کارفرما از آن خودداری کند افراد حادثه‌دیده می‌توانند به هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار مراجعه کنند و خواستار احراز سابقه خود شوند. با احراز سابقه در هیئت‌های مذکور، سازمان تأمین اجتماعی خدمات و حمایت‌های مورد نیاز را از فرد مصدوم و خانوادۀ وی به عمل خواهد آورد.
