تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
براساس قانون تأمین اجتماعی، حادثه، اتفاقی است پیش‌بینی‌نشده که تحت تأثیر عامل یا عوامل خارجی در اثر عمل یا اتفاق ناگهانی رخ می‌دهد و موجب صدماتی بر جسم یا روان بیمه‌شده می‌شود. در این قانون، حادثۀ ناشی از کار، حادثه‌ای است که در حین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه‌شده اتفاق می‌افتد. در این نوشتار ضمن پاسخ به چند سؤال، به توضیحاتی درخصوص حوادث ناشی از کار می‌پردازیم.
عبارت «در حین انجام وظیفه در حادثۀ ناشی از کار» شامل چه زمان‌هایی می‌شود؟
«در حین انجام وظیفه» شامل تمام اوقاتی می‌شود که بیمه‌شده در کارگاه یا مؤسسات وابسته یا ساختمان‌ها و محوطۀ آن مشغول کار باشد یا به دستور کارفرما در خارج از محوطۀ کارگاه، عهده‌دار انجام مأموریتی باشد. ضمناً اوقات مراجعۀ بیمه‌شده از کارگاه به درمانگاه یا بیمارستان برای معالجات درمانی و توان‌بخشی و نیز اوقات رفت‌وبرگشت بیمه‌شده از منزل به کارگاه، جزء اوقات انجام وظیفه محسوب می‌شود، مشروط بر این‌که حادثه در زمان عادی رفت‌وبرگشت به کارگاه اتفاق افتاده باشد. هم‌چنین حادثه‌ای که برای بیمه‌شده حین اقدام برای نجات سایر بیمهشدگان و مساعدت به آنان اتفاق می‌افتد نیز حادثۀ ناشی از کار محسوب می‌شود، هرچند با کار موظف وی مرتبط نباشد.
دربارۀ ویژگی‌های حادثۀ ناشی از کار توضیح دهید.
حادثۀ ناشی از کار با دو ویژگی اصلی مشخص می‌شود؛
الف) حین انجام وظیفه رخ داده باشد.
ب) به‌دلیل انجام وظیفه رخ داده باشد.
توضیح این‌که کار موظف عبارت است از: کاری که بیمه‌شده به دستور کارفرما یا نمایندۀ وی در قبال دریافت حقوق، ملزم به انجام آن است که این کار ممکن است در قراردادهای بین بیمه‌شده و کارفرما به‌صورت کتبی یا شفاهی یا در عرف فعالیت کارگاه به‌منظور انجام وظیفه به بیمه‌شده محول شده باشد. الزامات ناشی از انجام کار نیز جزء کار موظف به حساب می‌آید.
اما حادثۀ به دلیل انجام وظیفه عبارت است از: وجود رابطه بین کار موظف و حادثه‌ای که برای بیمه‌شده اتفاق می‌افتد. به‌طور کلی چنان‌چه وقوع حادثه با وظیفۀ شغلی بیمه‌شده بی‌ارتباط باشد یا ناشی از الزامات و مقتضیات کار وی در حد متعارف نباشد، حادثۀ ناشی از کار تلقی نمی‌شود. به‌عنوان مثال، اگر برای بیمه‌شده‌ای که شغلش در یک کارگاه خاص، رانندگی نیست، حین رانندگی که به‌دستور کارفرما نبوده است، اتفاقی بیفتد این حادثۀ ناشی از کار محسوب نمی‌شود.
در زمان وقوع حادثه، کارفرمایان برای بیمهشدگان چه اقداماتی باید انجام دهند؟
در این‌گونه موارد کارفرما موظف است اقدامات اولیه را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه‌دیده انجام دهد. مثلاً در صورت لزوم با انجام کمک‌های اولیه یا انتقال سریع حادثه‌دیده به مراکز درمانی، به کمک او بشتابد و از طرفی گزارش حادثۀ رخ‌داده را ظرف سه‌روز اداری به‌صورت کتبی به اطلاع شعبۀ تأمین اجتماعی ذی‌ربط برساند.
در مواردی که کارفرما گزارش حادثه را خارج از مهلت مقرر (سه روز اداری) به شعبه مربوطه ارائه کرده یا اصلا از ارائه گزارش حادثه خودداری می‌کند، تکلیف بیمه‌شده چیست؟
در این‌گونه موارد شعب تأمین اجتماعی به‌منظور جلوگیری از تضییع حقوق بیمهشدگان براساس همان گزارش ارسالی ارائه‌شده خارج از مهلت توسط کارفرما یا درخواست بیمه‌شده یا بازماندگان وی با توجه به مدارک ارسال‌شده و سایر مدارک مرتبط نسبت به بررسی حادثه اقدام می‌کنند. ضمناً بازرس فنی شعب تأمین اجتماعی در بررسی حوادث، با استفاده از مدارک درمانی، گزارش مقامات انتظامی، نوع گواهینامۀ رانندگی و اعتبار آن، حکم کارگزینی و مأموریت (حسب مورد) و هرگونه مدارک و مستندات دیگری که براساس آن، بتوان زمان و علت وقوع حادثه و ناشی یا غیرناشی بودن حادثه را احراز کرد با لحاظ شغل بیمه‌شده با وظایف محوله، صحت و سقم زمان و نوع حادثه و... درخصوص ناشی از کار یا غیرناشی از کار بودن حادثۀ به‌وجود آمده اظهار نظر می‌کند.
در حادثۀ ناشی از کار نحوۀ تعیین مقصر یا مقصران حادثه و میزان تقصیر آنان به چه صورت است و اگر کارفرما مقصر باشد، چه می‌شود؟
اولاً کارفرما یا مسئول کارگاه موظف است گزارش تمامی حوادث را علاوه‌بر تأمین اجتماعی به‌صورت کتبی به اطلاع ادارۀ تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل برساند و پس از آن، بازرس ادارۀ 5 کار با مراجعه به محل حادثه و انجام بازرسی، گزارش حادثه را با در نظرگرفتن نکات حفاظت فنی و ایمنی کار با درج علل، میزان مسئولیت و تقصیر به‌خصوص در مواردی که منجر به فوت، ازکارافتادگی یا نقص عضو بیمه‌شده شده است، تنظیم کرده و یک نسخه از آن توسط ادارۀ کار به شعبۀ تأمین اجتماعی مربوطه ارسال می‌شود. ضمناً در صورت لزوم برای تعیین مقصر یا مقصران و میزان قصور آنان از نظر کارشناسان رسمی دادگستری و پزشکی قانونی (موارد فوتی) آرای صادره از سوی مراجع قضایی بهره‌برداری می‌شود. اما به استناد مادۀ ۶۶ قانون تأمین اجتماعی، درصورتیکه ثابت شود وقوع حادثه به‌دلیل عدم رعایت مقررات حفاظت فنی یا عدم رعایت احتیاط از طرف کارفرما (یا نمایندگان او) بوده باشد، تأمین اجتماعی تعهدات لازم را در قبال بیمه‌شدۀ حادثه‌دیده انجام می‌دهد (انجام تعهدات درمانی، پرداخت غرامت دست‌مزد ایام بیماری یا نقص عضو، برقراری مستمری ازکارافتادگی جزئی و کلی و بازماندگان حسب مورد) و هزینه‌های مربوط به آن را به نسبت میزان تقصیر کارفرما در حادثۀ به‌وجودآمده از کارفرما مطالبه و وصول می‌کند.
