تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
به گزارش تامین 24، به تعبیری روشن‌تر، دو عامل در میزان مستمری بازنشستگی تعیین‌کننده است: مدت سنوات پرداخت حق بیمه و میانگین دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه در دوسال آخر اشتغال. فرمول نحوۀ تعیین مستمری بازنشستگی در تبصره مادۀ ۷۷ قانون تأمین اجتماعی آمده است. از آن‌جا که دستمزد دوسال پایانی خدمت تأثیر قابل توجهی در میزان مستمری بیمه‌شده دارد، متأسفانه معدودی از بیمه‌شدگان با هم‌راهی کارفرمای خود از این تبصره سوءاستفاده می‌کنند و در دوسال آخر، حقوق مبنای کسر حق بیمۀ خود را به‌طور غیرواقعی افزایش می‌دهند. این اتفاق باعث می‌شود بیمه‌شدۀ مفروض در‌حالی‌که در ۲۸ سال از سابقۀ خود مبلغ کمی بابت حق بیمه پرداخت کرده، با افزایش حق بیمه در دوسال پایانی، بتواند از مستمری بیش‌تری برخوردار شود. د‌ر‌این‌ارتباط لازم است یادآوری شود که منابع سازمان تأمین اجتماعی متعلق به عموم اعضای صندوق است و حق‌الناس محسوب می‌شود. بنابراین برداشت «من‌غیرحق» از این صندوق اجحاف به حقوق دیگران است و شرعاً صحیح نیست. البته غالب بیمه‌شدگان خود را وارد این ورطه نمی‌کنند و حتی اگر زمینۀ انجام آن را داشته باشند، از انجام این کار خلاف خودداری می‌کنند. ولی به‌هر‌حال بعضی وسوسه می‌شوند و با هم‌کاری کارفرما به این کار مبادرت می‌ورزند. برای جلوگیری از چنین خلافی در مادۀ ۳۱ قانون برنامۀ پنجم توسعه تصریح شده که در صورت افزایش غیرمتعارف دستمزد مبنای کسر حق بیمه در دوسال آخر، مدت مبنای محاسبۀ مستمری از دوسال به پنج‌سال افزایش می‌یابد. (مادۀ ۳۱ برنامۀ پنجم توسعه: درصورتیکه نرخ رشد حقوق و دستمزد اعلام‌شدۀ بیمه‌شدگان در دوسال آخر خدمت آن‌ها بیش از نرخ رشد طبیعی حقوق و دستمزد بیمه‌شدگان باشد و با سال‌های قبل سازگار نباشد، مشروط بر آنکه این افزایش دستمزد به‌دلیل ارتقای شغلی نباشد، صندوق بیمه‌ای مکلف است برقراری حقوق بازنشستگی بیمه‌شده را برمبنای میانگین حقوق و دستمزد پنج‌سال آخر خدمت محاسبه و پرداخت کند.) سازمان تأمین اجتماعی با توجه به تکلیف قانونی مذکور، مستمری کسانی را که چنین شرایطی داشته باشند بر مبنای میانگین دستمزد پنج‌سال پایانی محاسبه می‌کند. با‌این‌حال در موارد زیر محاسبۀ مستمری بر مبنای دوسال صورت می‌گیرد:
۱. چنان‌چه افزایش حقوق بیمه‌شده ناشی از ارتقای شغلی باشد، مبنای محاسبه دوسال انتهایی اشتغال خواهد بود. اثبات و پذیرش ارتقای شغلی بیمه‌شدگان مشمول قانون کار براساس ضوابط اجرایی طبقه‌بندی مشاغل کارکنان مشمول قانون کار و بیمه‌شدگان غیرمشمول قانون کار براساس مقررات استخدامی حاکم بر آن‌ها صورت می‌گیرد. بنابراین درصورتیکه بیمه‌شده دارای ارتقای شغلی نباشد، ترتیب افزایش دستمزد مبنای کسر حق بیمۀ وی برای مشمولان قانون کار باید مطابق با ضوابط و مصوبات شورای عالی کار باشد و در مورد غیرمشمولان قانون کار و کارکنان دستگاه‌های دولتی مشمول قانون تأمین اجتماعی، افزایش‌ها باید متناسب با مقررات و مصوبات دولت باشد.
۲. در مورد بیمه‌شدگان اختیاری و حرف و مشاغل آزاد، به‌دلیل آنکه افزایش دستمزد مبنای کسر حق بیمه با توافق و پذیرش شعبه است و این افزایش نیز هردو سال یک‌بار به میزان ۱۰ درصد تعیین شده، بنابراین اصولاً افزایش حقوق به‌صورت غیرطبیعی مفهومی ندارد و اجرایی نیست. هم‌چنین چنان‌چه افزایش دستمزد ناشی از تغییر نوع بیمه از اختیاری یا حرف و مشاغل آزاد به بیمۀ اجباری باشد، مبنای محاسبه همان دوسال خواهد بود.
۳. بیمه‌شدگانی که شغل آن‌ها در سنوات پایانی اشتغال مشمول دستمزد مقطوع بوده، نیازی به کنترل نرخ رشد دستمزد ندارند و مبنای محاسبه همان دوسال خواهد بود. هم‌چنین کسانی‌که در پنج‌سال آخر خدمت حق بیمۀ آن‌ها بر اساس حداقل و حداکثر دستمزد قانونی پرداخت‌شده مبنای محاسبۀ مستمری دوسال پایانی است.
توضیح آنکه بیمه‌شدگانی که نسبت به مبنای محاسبۀ مستمری خود معترض باشند می‌توانند درخواست خود را به شعبۀ مربوطه ارائه کنند تا در کمیتۀ مرتبط بررسی شود.
خانمی هستم که حدود ۱۳ سال سابقۀ بیمه دارم. دوماهی است که استعفا داده‌ام و می‌خواهم با نرخ ۱۲ درصد برای استفاده از خدمات بازنشستگی، خودم را بیمۀ حرف و مشاغل آزاد کنم. کارکنان شعبه گفتند چون بالای ۱۰ سال سابقه دارم، متوسط مبلغ دستمزد ماهانه دوسال آخر را به‌عنوان مبنای پرداخت حق بیمه تعیین می‌کنند، که مبلغ آن حدود ۲۷۰هزار تومان می‌شود. این مبلغ برای من زیاد است. دو سؤال دارم:
اگر تا چند سال با حداقل دستمزد حق‌بیمه بدهم و در دوسال آخر پرداخت آن را بیش‌تر کنم تا به حقوق قبلی‌ام برسد چه مشکلی پیش می‌آید؟
اگر بخواهم با همان مبلغ ۲۷۰هزار تومان خود را بیمۀ مشاغل آزاد کنم در چه صورتی می‌توانم با ۲۰ سال سابقه بازنشسته شوم با ۲۰ روز حقوق؟
اگر در دوسال آخر خدمت حقوق مبنای پرداخت حق بیمه به‌طور غیرمتعارف افزایش یابد، مستمری که در حالت عادی براساس میانگین دوسال پایان اشتغال محاسبه می‌شود، به‌صورت پنج‌ساله محاسبه و تعیین می‌شود. البته به‌شرطی‌که افزایش دستمزد در دوسال پایانی اشتغال ناشی از ارتقای شغلی نباشد. بنابراین افزایش غیرواقعی دستمزد در سال‌های پایانی اشتغال ضمن این‌که از نظر اخلاقی درست نیست، موجب می‌شود میانگین محاسبۀ مستمری از دوسال به پنج‌سال افزایش یابد.
خانم‌ها با ۲۰ سال سابقه و ۵۵ سال سن می‌توانند با ۲۰ روز حقوق بازنشسته شوند، مگر این‌که مشمول قانون کار باشند که در‌این‌صورت با ۲۰ سال سابقه و ۴۲ سال سن نیز می‌توانند درخواست بازنشستگی کنند. مشمولان بیمۀ حرف و مشاغل آزاد تحت پوشش قانون کار نیستند، زیرا کارفرما ندارند و در کارگاه‌های مشمول قانون کار به‌عنوان کارگر اشتغال به کار ندارند بنابراین نمی‌توانند با ۲۰ سال سابقه و ۴۲ سال سن بازنشسته شوند.
