تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
پرداخت مقرری بیمۀ بیکاری یکی از تعهدات سازمان تأمین اجتماعی است که در صورت بیکاری، تحت شرایطی به بیمه‌شدگان این سازمان پرداخت میشود. در این نوشتار به پرسش‌هایی دراین‌باره پاسخ می‌دهیم.
از نظر قانون چه افرادی بیکار تلقی می‌شوند؟
بیکار از نظر قانون بیمۀ بیکاری، بیمه‌شده‌ای است که بدون میل و ارادۀ خود بیکار شود اما آماده‌به‌کار باشد. براساس قانون بیمۀ بیکاری مصوب ۱۳۶۶، بیمه‌شدگانی که به‌علت تغییرات ساختار اقتصادی کارگاه مربوط، به تشخیص وزارت‌خانۀ ذی‌ربط و تأیید شورای عالی کار، بیکار موقت شناخته شوند، هم‌چنین بیمه‌شدگانی که به‌علت بروز حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش‌سوزی بیکار می‌شوند نیز می‌توانند از مقررات این قانون استفاده کنند.
آیا مقرری بیمۀ بیکاری به همۀ بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی پرداخت میشود؟
خیر. مقرری بیمۀ بیکاری ازجمله حمایت‌های قانونی است که فقط به مشمولان قانون کار تعلق می‌گیرد، به‌عبارتی مقرری بیمۀ بیکاری شامل همۀ بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی نمی‌شود و فقط به بیمه‌شدگانی تعلق می‌گیرد که در کارگاه‌ها شاغل بوده و مشمول قوانین و مقررات قانون کار هستند. یعنی مقرری بیمۀ بیکاری به بیمه‌شدگان صاحبان حِرف و مشاغل آزاد، بیمه‌شدگان اختیاری یا بیمه‌شدگان دولتی یا شاغلان نهادهای عمومی غیردولتی تعلق نمی‌گیرد.
آیا افرادی که به میل و ارادۀ خود بیکار می‌شوند، می‌توانند از مقرری بیمۀ بیکاری استفاده کنند؟
خیر، غیرارادی بودن بیکاری، ملاک اصلی برقراری حمایت‌های قانونی برای بیمه‌شدگان بیکار است، بنابراین کارگری که به میل خود، کار خود را ترک می‌کند، نمی‌تواند از این حمایت‌ها برخوردار شود.
آیا متولی تشخیص غیرارادی یا ارادی بودن بیکاری، سازمان تأمین اجتماعی است؟
خیر. تشخیص ارادی و غیرارادی بودی بیکاری بیمه‌شدگان برعهدۀ کمیته‌ای متشکل از نمایندگان ادارۀ تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی است و شعب تأمین اجتماعی براساس معرفی ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در خصوص برقراری مقرری بیمۀ بیکاری برای بیمه‌شدگان اقدام می‌کنند.
مدت استفاده از مقرری بیکاری چه میزان است؟
اگر فرد بین ۶ تا ۲۴ ماه سابقۀ پرداخت حق بیمه داشته و مجرد باشد، شش‌ماه و با همین میزان سابقه درصورتیکه متأهل باشد حداکثر ۱۲ ماه از این مقرری استفاده می‌کند.
درصورتیکه فرد سابقه پرداخت حق بیمه ۲۵ ماه تا ۱۰ سال و مجرد باشد، ۱۲ ماه و با همین میزان سابقه درصورتیکه متأهل باشد ۱۸ ماه مستحق دریافت بیمۀ بیکاری است.
چنان‌چه بیمه‌شده بین ۱۰ تا ۱۵ سال سابقه داشته و مجرد باشد، ۱۸ ماه مقرری بیمۀ بیکاری و برای متأهل‌ها با همین مدت سابقه پرداخت حق بیمه، ۲۶ ماه مستحق دریافت مقرری بیکاری است.
درصورتیکه بیمه‌شده بین ۱۵ تا ۲۰ سال سابقۀ پرداخت حق بیمه داشته باشد برای مجردها ۲۶ ماه و برای متأهل‌ها ۳۶ ماه مدت دریافت مقرری بیمۀ بیکاری تعیین میشود.
بیمه‌شدگان بیکار دارای ۲۰ سال سابقۀ پرداخت حق بیمه و بالاتر و مجرد ۳۶ ماه و با همین سابقه به متأهل‌ها ۵۰ ماه مقرری پرداخت میشود.
قابل ذکر است، چنان‌چه بیمه‌شده بیکار بالای ۵۵ سال سن و ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد، بدون لحاظ به این ترتیبات فوق، تا رسیدن به سن بازنشستگی (یعنی ۶۰ سال) می‌تواند از مقرری بیمه بیکاری بهره‌مند شود.
میزان مقرری بیکاری چگونه تعیین میشود؟
مقرری بیمۀ بیکاری بر مبنای میانگین دست‌مزد مشمول کسر حق بیمه در۹۰ روز آخر اشتغال فرد تعیین و محاسبه میشود. البته این میزان نباید از ۸۰ درصد متوسط دست‌مزد زمان اشتغال بیش‌تر باشد.
آیا افراد تحت تکفل نیز بر میزان مقرری بیمۀ بیکاری تاثیر دارد؟
آری. میزان مقرری بیکاری هر فرد برابر ۵۵ درصد متوسط مزد یا کارمزد روزانۀ بیمه‌شده تعیین شده و به‌ازای هر نفر تحت تکفل که می‌تواند همسر، فرزند، پدر، مادر، خواهر و برادر باشد حداکثر تا سقف چهارنفر به‌ازای هرنفر ۱۰ درصد حداقل دست‌مزد به مقرری دریافتی اضافه میشود. در هر صورت مقرری بیمۀ بیکاری کم‌تر از حداقل حقوق قانون کار نخواهد بود.
افراد برای دریافت مقرری بیکاری حداکثر چقدر وقت دارند بیکاری خود را به سازمان تأمین اجتماعی اعلام کنند؟
افراد بیکار لازم نیست بیکاری خود را ابتدا به سازمان تأمین اجتماعی اعلام کنند. مطابق قانون بیمۀ بیکاری، شخص بیکار مکلف است ظرف ۳۰ روز از تاریخ اخراج یا بیکاری به واحد کار و امور اجتماعی مراجعه کند، مراجعه بعد از ۳۰ روز صرفاً با عذر موجه و تشخیص هیئت حل اختلاف تا سه‌ماه امکان‌پذیر است.
در چه صورتی مقرری بیمۀ بیکاری قطع میشود؟
زمانی که فرد مجدد در جایی مشغولبهکار شد، باید پایان بیکاری خود را به سازمان تأمین اجتماعی اعلام کند تا درصورتیکه در آینده مجدداً بیکار شد، بتواند از مقرری بیمۀ بیکاری استفاده کند، چراکه مدت مقرری بیکاری قابل افزایش نیست و افراد در طول دوران اشتغال خود حداکثر می‌توانند از ۵۰ ماه مقرری بیکاری استفاده کنند. بااین‌حال فرد در دوران مقرری‌بگیری بیکاری، مورد بازرسی اشتغال مجدد قرار می‌گیرد یا باید در دوره‌های آموزشی فنی‌و‌حرفه‌ای شرکت کند و در صورت عدم تأیید بازرس بررسی اشتغال یا عدم حضور در کلاس‌های آموزشی فنی‌و‌حرفه‌ای مقرری بیکاری او قطع خواهد شد. باید توجه داشت چنان‌چه ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیمه‌شدۀ بیکار را برای اشتغال‌به‌کار معرفی کنند و بیمه‌شده از انجام کار معرفی‌شده اجتناب کند، مقرری بیکاری او قطع خواهد شد.
