تامین ۲۴/ از هفته گذشته، زنگ ثبت‌نام برای دریافت وام 5 میلیون تومانی با ضمانت یارانه به صدا درآمد. هرچند بر اساس ابلاغیه بانک مرکزی، تمام بانک‌ها و موسسات پولی و مالی کشور می‌توانند به پرداخت تسهیلات در قالب طرح «یاراکارت» اقدام کنند، اما فعلا بانک کشاورزی تنها بانکی است که یاراکارت صادر می‌کند. کشاورزانی که نزد این بانک حساب اعتباری دارند و یارانه خود را از طریق بانک کشاورزی دریافت می‌کنند، اولین گروهی هستند که از این وام بهره‌مند می‌شوند.
یارانه‌ها، ضمانت تسهیلات 5 میلیونی
براساس ابلاغیه بانک مرکزی، بانک‌ها با استفاده از تضمین یارانه نقدی، با هزینه اندک اقدام به صدور کارت اعتباری می‌کنند و وام‌گیرندگان نیز می‌توانند فارغ از چالش تضامین گرفتن از سوی بانک، از یارانه نقدی به‌عنوان پشتوانه اعتباری بهره‌مند شوند. علاوه بر این، بخش واقعی اقتصاد، به‌عنوان ضلع سوم، می‌تواند از مزایای تحریک تقاضای کالای مصرف منتفع شود. سیاست‌گذار پولی اعلام کرده با این بخشنامه مسیر تبدیل وام‌های خرد به کارت اعتباری تکمیل خواهد شد. سقف وام درنظرگرفته‌شده، معادل 5 میلیون تومان با سود 18 درصد است، اما این رقم بسته به یارانه دریافتی براساس تعداد خانوار و میزان دریافتی تغییر می‌کند.
پرداخت یا عدم پرداخت با تصمیم بانک است
البته پرداخت این وام در نظام بانکی به‌صورت اختیاری عنوان شده است. تحلیلگران معتقدند اجرای این طرح یک بازی برد-برد است که نفع اقتصادی هرسه ضلع آن یعنی دولت، مردم و بانک‌ها را تامین می‌کند.
هادی حق‌شناس، کارشناس مسائل اقتصادی، در این باره به آتیه‌نو می‌گوید: «اجرایی شدن این طرح به افزایش قدرت خرید مردم، رونق بازار و تحقق رشد 8 درصدی و کسب سود برای بانک‌ها منجر می‌شود.» در حالی برخی از عدم استقبال بانک‌ها از اجرای این طرح سخن می‌گویند، این کارشناس اقتصادی معتقد است: «یاراکارت تجارتی پرسود برای بانک‌هاست.» او دلیل تعلل آن را تامین منابع مالی می‌داند، به گونه‌ای که بانک‌ها می‌خواهند در صورت هجوم یارانه‌بگیران قادر به پاسخ دادن به آنها باشند. بررسی‌ها نشان می‌دهد با توجه به سقف درنظرگرفته‌شده 5 میلیون تومانی، حداقل وام برای خانوارهای تک‌نفره رقمی حدود یک میلیون و 260 هزار تومان است و حداکثر وام برای خانواده‌های چهارنفره و بالاتر از آن 5 میلیون تومان خواهد بود.
تجارتی مطمئن برای بانک‌ها
در جهان، عبور نسبت مطالبات معوق بانک‌ها به کل تسهیلات بانکی از مرز 5 درصد، زنگ هشدار را روشن می‌کند. سال‌هاست این نسبت در ایران بالاتر از این میانگین است و در برخی سال‌ها به چهار برابر آن هم رسیده است. آمارهای ارائه‌شده رقم معوقات بانکی را حدود 100 هزار میلیارد تومان اعلام می‌کند. براساس اظهارات حق‌شناس، این رقم به دلیل پرداخت تسهیلات بدون توجه به نحوه بازپرداخت و نبود وجه تضمین لازم با رشد حدود 11 برابری همراه شده است. آمارها می‌گوید که مجموع مطالبات معوق شبکه بانکی از حدود 7 هزار میلیارد تومان در سال 1384 به 82 هزار میلیارد تومان در سال 1392 رسیده است. اما با روی کار آمدن دولت یازدهم، ورق برای دانه‌درشت‌های بانکی برگشت. اجرای طرح تحریک بازار و اعطای تسهیلات برای خرید حدود 100 هزار خودرو و حمایت از 7 هزار و 200 بنگاه تولیدی از نمونه طرح‌هایی است که در آن سعی شده تسهیلات بانکی برای تامین مالی مصرف‌کنندگانِ واقعی و تولیدکنندگانِ حقیقی در اقتصاد باشد.
مشکلات کارت‌های اعتباری خرید کالا در یاراکارت حل‌شده
یاراکارت طرحی است که به گفته حق‌شناس در آن مشکلات کارت‌های اعتباری به نوعی حل‌وفصل شده است. حق‌شناس به آتیه‌نو می‌گوید: «مزیت یاراکارت این است که مشکلات اعتبارسنجی را که در کارت‌های اعتباری قبلی وجود داشت ندارد. در کارت‌های اعتباری قبلی، بانک‌ها باید مشتریان خود را براساس سابقه‌ای که در شبکه بانکی داشتند، اعتبارسنجی می‌کردند و سقف تسهیلات براساس آن تعیین می‌شد، اما در مدل جدید صرفا براساس مقدار یارانه سرپرست خانوار سقف تسهیلات معین می‌شود و سازوکار ساده‌تری جاری است.»
به‌زعم این اقتصاددان، ریسک ناشی از نپرداختن اقساط تسهیلات با این سازوکار بسیار پایین است، زیرا حساب‌های یارانه توسط دولت تضمین شده است. بانک‌ها در قبال اعطای یاراکارت می‌توانند منابع خود را با نرخ سود مناسبی در اختیار مشتریان خرد قرار دهند و از این طریق علاوه بر سودآوری تضمین‌شده، جلب رضایت و وفاداری مشتریان خود را نیز به دنبال داشته باشند. می‌توان یاراکارت اعتباری را به مسیر تضمین وفاداری مشتری تعبیر کرد.
حق‌شناس ادامه داد: «از آنجایی که ضامن این طرح، یارانه است و یارانه را هم دولت وایز می‌کند، این تسهیلات هیچ‌گونه هزینه‌ای برای بانک‌ها نخواهد داشت و بانک‌ها نه‌تنها نگران مطالبات معوق خود نباید باشند، بلکه پرداخت این‌گونه تسهیلات با سود 18 درصدی تجارتی مطمئن برای بانک‌های کشور است.»
تحریک بازار تقاضا
ایجاد رونق اقتصادی از دیگر مزیت‌های یاراکارت است که کارشناسان اقتصادی بدان اشاره می‌کنند. حق‌شناس در ادامه به رکود حاکم بر اقتصاد و هدف‌گذاری رشد 8 درصدی اقتصاد طبق ششمین برنامه توسعه‌ای کشور اشاره کرد و افزود: «دیگر مزیت اجرای این طرح را می‌توان دسترسی راحت‌تر مردم به تسهیلات بانکی دانست. تسهیلاتی که می‌تواند به تحریک تقاضا در بازار منجر شود.»
این اقتصاددان که وجود مشتری در بازار و خرید کالا را نقطه شروع تولید و رونق بنگاه‌های اقتصادی می‌داند، ادامه داد: «این طرح منجر به تقویت قدرت خرید شهروندان می‌شود و این مسئله افزایش تولید و به‌تبع آن افزایش اشتغال و کاهش نرخ بیکاری را به همراه خواهد داشت.»
هر خانواده چقدر تسهیلات می‌گیرد؟
براساس اعلام بانک مرکزی، سقف تسهیلات اعطایی به اشخاص مشمول با توجه به میزان یارانه خانوار تعیین می‌شود. به این ترتیب، هر شخص یک سقف تسهیلات دارد که متناسب با میزان یارانه‌ای است که دریافت می‌کند (جدول). به‌طور کلی سقف پرداخت تسهیلات از طریق این سازوکار 5 میلیون تومان تعیین شده است. طبق برآوردهای روزنامه «دنیای اقتصاد»، برای یک خانوار چهارنفره با بازپرداخت 36ماهه، حداکثر سقف تسهیلات 5 میلیون تومان خواهد بود.
منبع: هفته نامه آتیه نو
