تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
مشاور عالی سازمان تأمین اجتماعی در نشست «تقویت تاب‌آوری صندوق‌های بازنشستگی» هشدار داد: بحران‌های اقتصادی و افزایش تعداد بازنشستگان، صندوق‌ها را با چالش‌های جدی مواجه کرده و از همین رو، انجام اقدامات فوری برای احیای پایداری آن‌ها ضروری است.
به گزارش تامین 24، «مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده نگری»، سه شنبه ۸ مهر ۱۴۰۴ میزبان دویست و بیست و سومین نشست علمـی-تخصّصـی با موضوع «تقویت تاب‌آوری نهادی صندوق‌های بازنشستگی اجتماعی در شرایط پر مخاطره و بحرانی» بود. در این نشست صابـر شیبانی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی و رئیس سابق انجمن علمی اکچوئری ایران به عنوان مدیر علمی نشست؛ علی حیدری، مشاور عالی مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی و رئیس گروه رفاه و تأمین اجتماعی مجمع تشخیص مصلحت نظام؛ و محمدرضا مالکی، محقق و سیاست‌پژوه در حوزه منابع انسانی و نظام‌های بازنشستگی به عنوان سخنران حضور داشتند و چالش‌ها و راهکار‌های تقویت تاب‌آوری نهادی صندوق‌های بازنشستگی اجتماعی در شرایط پرمخاطره و بحرانی را بررسی کردند.
صابـر شیبانی: تضمین امنیت درآمد بیمه‌شدگان
شیبانی با اشاره به اهمیت شرایط بحرانی فعلی گفت: این شرایط می‌تواند فرصتی برای آغاز مداخلات مؤثر در احیای عملکرد صندوق‌های بازنشستگی باشد.
او چهار گروه ذینفع اصلی نظام بازنشستگی را معرفی کرد: بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران، کارآفرینان و کارفرمایان، خود صندوق‌ها و دولت به عنوان رگولاتور.
عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی تأکید کرد: تضمین امنیت درآمد بیمه‌شدگان، نقش کلیدی کارفرمایان در حفظ پایداری صندوق‌ها، عملکرد پایدار صندوق‌ها و نظارت مؤثر دولت برای اصلاح و احیای صندوق‌ها، همه از عناصر اصلی تاب‌آوری نهادی صندوق‌های بازنشستگی به شمار می‌روند.
او در پایان بر ضرورت مدیریت منابع و مصارف بر اساس محاسبات بیمه‌ای و حمایت دولت به عنوان ضامن نهایی تأکید کرد.
علی حیدری: بحران‌ها تاب‌آوری صندوق‌های بازنشستگی را تهدید می‌کند
علی حیدری نیز در این نشست به بررسی اثرات تورم مزمن، تحریم‌ها، جنگ و بحران‌های اقتصادی بر صندوق‌های بازنشستگی پرداخت.
مشاور عالی سازمان تأمین اجتماعی تأکید کرد: صندوق‌های بازنشستگی یکی از ابرچالش‌های کشور حتی پیش از جنگ ۲۱ روزه بوده‌اند. تورم مزمن نیم‌قرن اخیر، تحریم‌ها و شرایط پساجنگ (تعلیق و بلاتکلیفی) بر تعادل منابع و مصارف، ورودی‌ها و خروجی‌ها تأثیر گذاشته است. گروه‌های آسیب‌پذیر مانند بازنشستگان (با درآمد ثابت، سن بالا و نیاز بیشتر به خدمات درمانی) بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
وی با اشاره به مفهوم تاب‌آوری گفت: تاب‌آوری توانایی یک پدیده برای ادامه کارکرد مطلوب خود در مواجهه با بحران و پس از آن است. در رویکرد‌های نوین، تاب‌آوری نه فقط حفظ وضع موجود بلکه تحول مثبت و سازگار با چالش‌های آینده است.
حیدری ظرفیت‌های لازم برای رسیدن به تاب‌آوری اجتماعی را شامل مقابله، جذب، تطبیق و تحول دانست و تأکید کرد که ظرفیت تحول از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
مشاور عالی سازمان تأمین اجتماعی با اشاره به موضوع پدافند‌ها و تفاوت جنگ‌های سنتی و نوظهور گفت: در جنگ ۱۲ روزه پشت جبهه ما تبدیل شد به خط مقدم جبهه، در حالی که در ۸ سال جنگ قبلی، تهران حادثه‌ای ندیده بود و وقتی موشک‌ها به تهران رسید قطعنامه پذیرفته شد.
وی افزود: جنگ‌های ترکیبی و نوظهور مستلزم تاب‌آوری اجتماعی و حمایت متناسب از جامعه است. نگاه صرفاً امنیتی و نظامی به پدافند اجتماعی کافی نیست و باید با رویکردی متوازن و جامع، همه ساحت‌های جامعه مدنظر قرار گیرد.
حیدری با اشاره به رویکرد‌های نوین به پدافند افزود: این رویکرد‌ها یا مبتنی بر رشد، توسعه، پیشرفت و تعالی كشور هست یا باید به سمت پدافند همه جانبه و تركیبی برود، یعنی نگاهی متوازن و متناسب به همه ساحت‌های جامعه داشته باشیم.
وی تکالیف قانونی دولت در بحث تاب‌آوری حوزه تأمین اجتماعی را یادآور شد و گفت: قانون اساسی و قوانین مرتبط، از جمله ماده یک قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی، دولت را مکلف کرده است تا همه مردم را در برابر پیامد‌های اقتصادی، اجتماعی و طبیعی محافظت کند. در تبصره ٢ همین ماده آمده است: «آثار و تبعات منفی احتمـالی ناشـی از اقـدامات دولت، از جمله مصادیق رویداد‌های اقتصادی و اجتماعی هستند» و در بند ٩ سیاست‌های كلی تأمین اجتماعی، همه طرح‌ها و برنامـه‌های كلان كشور باید «پیوست تأمین اجتماعی» داشته باشند.
اثرات شرایط پرمخاطره بر چرخه پایداری مالی صندوق‌ها
حیدری توضیح داد: بحران‌ها بر صندوق‌های بازنشستگی اثرات جدی دارند. به گفته او، کاهش ورودی‌ها به دلیل تعلیق یا کاهش فعالیت بنگاه‌های اقتصادی و خروج سرمایه، افزایش خروجی‌ها شامل بیکاری، ازکارأفتادگی، فوت و تقاضای بازنشستگی، و کاهش ارزش ذخایر بیمه‌ای از جمله چالش‌های جدی صندوق‌هاست.
وی افزود: صندوق‌ها از ابتدای انقلاب تاکنون با بحران‌های متعدد، از جمله پاکسازی‌ها، جنگ هشت ساله، تحریم‌ها، تورم‌های بالا و تغییرات ساختاری در بخش‌های دولتی و خصوصی مواجه بوده‌اند و آثار این بحران‌ها همچنان بر منابع و مصارف آن‌ها باقی مانده است.
مشاور عالی سازمان تأمین اجتماعی تأکید کرد: تقویت تاب‌آوری نهادی صندوق‌ها نیازمند اقدام‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت است. در کوتاه‌مدت، ترمیم مستمری‌ها، افزایش کمک‌های غیرنقدی، اعطای تسهیلات ارزان‌قیمت، ارائه پوشش بیمه درمانی مازاد بر پایه، و اعطای اعتبار خرید با تضمین دولت می‌تواند فشار بحران را کاهش دهد. در بلندمدت نیز طراحی و استقرار نظام چندلایه تأمین اجتماعی شامل لایه‌های امدادی، حمایتی و بیمه‌ای، ارائه پوشش‌های بیمه مضاعف و مراقبت‌های بلندمدت و بهره‌گیری از دارایی‌های منقول و غیرمنقول راکد، از جمله راهکار‌های کلیدی برای تقویت تاب‌آوری صندوق‌ها محسوب می‌شود.
حیدری تأکید کرد: موفقیت نظام تأمین اجتماعی در تاب‌آوری، به توانایی آن در کاهش مدت مواجهه افراد با بحران‌ها و ارتقای سطح رفاه آن‌ها بستگی دارد و دولت موظف است با اقدامات هماهنگ و متناسب، حمایت از بیمه‌شدگان و بازنشستگان را تضمین کند تا صندوق‌های بازنشستگی در شرایط بحرانی پایدار باقی بمانند.
مالکی: تاب‌آوری صندوق‌های بازنشستگی نیازمند مدیریت منابع است
محمدرضا مالکی نیز در ارائه خود در سه محور چیستی، چرایی و چگونگی به وضعیت موجود صندوق‌های بازنشستگی، آسیب‌شناسی نظام بازنشستگی در ایران و راهکار‌های تاب‌آوری و ارتقای پایداری صندوق‌های بازنشستگی در ایران پرداخت.
وی با بیان اینکه تاب‌آوری نهادی صندوق‌های بازنشستگی معادل پایداری آن‌ها در نظر گرفته می‌شود، گفت: اگرچه تعداد بیمه‌شدگان اصلی سازمان تأمین اجتماعی تا تیرماه ۱۴۰۳ افزایش یافته است، اما نسبت پشتیبانی کاهش یافته است. این کاهش عمدتاً به دلیل افزایش تعداد بازنشستگان است و به عنوان یک هشدار جدی باید درنظر گرفته شود.
مالکی با اشاره به بحران‌های اقتصادی که نهاد‌های اجتماعی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، افزود: طی سال‌های اخیر، به دلیل کسری تراز بودجه و کمبود منابع مالی، بسیاری از سیاست‌های حمایتی دولت کاهش یافته است. به‌عنوان مثال، دولت در حوزه آموزش و پرورش نقش خود را محدود کرده و جامعه خود این خدمات را تأمین می‌کند. این موضوع باعث کاهش قدرت خرید مردم شده و در نتیجه فشار بر صندوق‌های بازنشستگی افزایش می‌یابد، زیرا برای جبران کاهش درآمد بازنشستگان و حقوق‌بگیران، صندوق‌ها وارد چرخه کسری بودجه می‌شوند.
به گفته وی، تغییر در سیاست‌های رفاهی می‌تواند صندوق‌های بازنشستگی را با بحران‌های جدی مواجه کند.
مالکی درباره آسیب‌شناسی وضعیت صندوق‌ها از منظر نهادی نیز گفت: تحمیل بیمه‌های یارانه‌ای به صندوق‌ها بدون توجه به ظرفیت و توان مالی دولت، اگرچه با اصول بیمه‌ای و منطق نظام تأمین اجتماعی مغایرت ندارد، اما زمانی که دولت به تعهدات خود عمل نکند، این بار بر دوش صندوق‌ها سنگینی می‌کند. در چنین شرایطی صندوق‌ها با کسری منابع مواجه می‌شوند، ناگزیر به استفاده از تسهیلات بانکی هستند و مشکلات مالی آن‌ها تشدید می‌شود. به دنبال این وضعیت، وابستگی به بودجه عمومی افزایش یافته و کسری تراز بودجه ادامه می‌یابد.
