چرا سن بازنشستگی باید اضافه شود؟

تامین ۲۴/ اقتصادهای بزرگ جهان روی یک بمب ساعتی بازنشستگی نشسته‌اند که در صورت انفجار تا سال 2050 می‌تواند خسارتی 400 هزار میلیارد دلاری به‌دنبال داشته باشد. افزایش امید به زندگی و جمعیت سالمند در جهان می‌تواند به‌اندازه تغییرات اقلیمی زیان مالی به همراه داشته باشد. سازمان مجمع جهانی اقتصاد می‌گوید در صورتی که سیاستگذاران در اقتصادهای بزرگ جهان اقدامی فوری انجام ندهند، نسل‌های آینده با بزرگ‌ترین بحران بازنشستگی تاریخ مواجه خواهند شد.

این سازمان که مقر آن در ژنو قرار دارد، پیش‌بینی کرده است که چالش‌های مسن شدن جمعیت می‌تواند اقتصادهای بزرگ جهان را بر آن دارد تا هرچه سریع‌تر به فکر خنثی کردن این بمب باشند.

داده‌های مجمع جهانی اقتصاد حاکی از آن است که 6 کشور با بزرگ‌ترین جمعیت بازنشسته شامل آمریکا، کانادا، انگلیس، هلند، ژاپن و استرالیا به همراه پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان یعنی چین و هند تا سال 2050 با بحران بازنشستگی مواجه می‌شوند. در این صورت شکاف ذخیره بازنشستگی از 70 هزار میلیارد دلار در سال 2015 به 400 هزار میلیارد دلار خواهد رسید. این گزارش تازه‌ترین مطالعه‌ای است که در زمینه پیامدهای سالمندی بر شکاف پس‌انداز بازنشستگی در بزرگ‌ترین بازارهای بازنشستگی جهان انجام شده است. شکاف در این بازارها در آمریکا بیش از دیگران است. آمریکا هم‌اکنون با کمبود بودجه 28 هزار میلیارد دلاری مواجه است و این رقم تا سال 2050 به 137 هزار میلیارد دلار می‌رسد. متوسط شکاف در 6 بازار بزرگ جهانی در مجموع بالغ بر 300 هزار دلار برای هر نفر است.

مایکل درکسلر، رئیس سیستم‌های مالی و زیرساختی، در  سازمان مجمع جهانی اقتصاد می‌گوید، پیامدهای فاجعه‌بار انفجار بمب ساعتی بازنشستگی کمتر از زیان‌های مالی تغییرات اقلیمی نیست. مجمع جهانی اقتصاد که هر ساله در داووس سوئیس تشکیل جلسه می‌دهد، تصریح می‌کند که با توجه به اینکه نوزادانی که امروز متولد می‌شوند، امید به زندگی 100 ساله دارند، هزینه تامین امنیت مالی این جمعیت بازنشسته در آینده به سطح غیرقابل انتظاری می‌رسد. مجمع جهانی اقتصاد می‌گوید شکاف پس‌انداز بازنشستگی در هشت کشور مورد اشاره در چهار دهه آینده، سالیانه 5 درصد رشد می‌کند. این به معنی کسری بودجه 28 میلیارد دلاری در هر 24 ساعت است. درکسلر می‌گوید ما باید این مشکل را حالا حل کنیم و یا اینکه بپذیریم پیامدهای فاجعه‌بار آن، نسل‌های آینده را تحت تاثیر قرار دهد و فرزندان و نوه‌های ما تحت فشار غیرقابل تحملی زندگی کنند.

این گزارش پایه تحلیل‌های خود در مورد شکاف پس‌انداز بازنشستگی را بر حجم پولی گذاشته است که برای حفظ استانداردهای زندگی بازنشستگان ضروری است. سازمان توسعه همکاری‌های اقتصادی هدف 70 درصد درآمد هر شخص در دوران قبل از بازنشستگی را در این زمینه توصیه می‌کند. این سازمان می‌گوید در این صورت افراد بازنشسته امنیت مالی دوران قبل از بازنشستگی را حفظ خواهند کرد؛ زیرا سالمندان به‌طور معمول در مقایسه با دوران جوانی کمتر خرج می‌کنند و کمتر مالیات می‌دهند. این در حالی است که برای قشر فقیر، در نظر گرفتن 70 درصد از درآمد زمان اشتغال به افزایش فقر در بین آن‌ها می‌انجامد؛ زیرا این جمعیت در زمان اشتغال نیز دستمزد قابل توجهی نداشته است.

راه‌حل‌های 5 گانه

مجمع جهانی اقتصاد به سیاستگذاران پیشنهاد می‌کند پنج فاکتور را مورد توجه قرار داده و از این طریق پیامدهای بحران بازنشستگی برای نسل‌های آینده را کاهش دهند. اقداماتی که در اولویت قرار دارند شامل بازبینی سن بازنشستگی رسمی، استفاده از کمک تکنولوژی، حمایت مالی از افراد آسیب‌پذیر، ارتباط شفاف با همه اقشار و استانداردسازی داده‌های بازنشستگی است تا شهروندان بتوانند تصویر کاملی از چشم‌انداز موقعیت مالی خود در دوران سالمندی داشته باشند.

این گزارش توصیه می‌کند در کشورهایی که نسل‌های آینده آن‌ها امید به زندگی بیشتر از 100 سال خواهند داشت (مانند انگلیس، آمریکا، کانادا و ژاپن) باید سن بازنشستگی واقعی تا سال 2050 به 70 سال افزایش یابد. این در شرایطی است که هم‌اکنون سن بازنشستگی در این کشورها بین 60 تا 65 سال است.

تحلیلگران می‌گویند امکان پس‌انداز آسان برای شهروندان یکی دیگر از راه‌حل‌ها است. اصلاحات اخیر در انگلیس نمونه خوبی است. جایی که 8 درصد از درآمدها به‌طور خودکار به پس انداز بازنشستگی اختصاص می‌یابد. این ابتکار عمل موجب می‌شود که به‌طور خودکار پس‌انداز افراد بین 22 تا 29 سال و کارگران با درآمد کمتر افزایش یابد. پیش‌بینی می‌شود که در نتیجه این اقدام در هر سال 2.5 میلیارد دلار پس‌انداز بازنشستگی مضاعف ایجاد شود.

یکی دیگر از راه‌حل‌هایی که مجمع جهانی اقتصاد ارائه داد، تصویری روشن از موقعیت مالی شهروندان در سن بازنشستگی است. یک نمونه خوب در این زمینه دانمارک است. شهروندان این کشور می‌توانند به‌صورت آنلاین از وضعیت پس‌انداز بازنشستگی در حساب‌های مختلف پس‌انداز مطلع شوند.

شکاف برای زنان عمیق‌تر است

گزارش مجمع جهانی اقتصاد با عنوان «شما تا 100 سال زندگی می‌کنید؛ هزینه‌های آن را چگونه باید تامین کرد؟» در ادامه این نکته را یادآور می‌شود که مردم امروز بیش از آنچه که در سیستم‌های بازنشستگی پیش‌بینی شده بود، عمر می‌کنند. به بیان دیگر سیستم‌های بازنشستگی برای این سطح از امید به زندگی طراحی نشده‌اند.

برای مثال در حالی که در سال‌های 1960 مردم به‌طور متوسط حدود 8 سال از خدمات بازنشستگی استفاده می‌کردند، امید به زندگی در سال 2015 افزایش قابل توجهی داشته است؛ به‌طوری که در کشوری مانند ژاپن که سن بازنشتگی در آن 60 سال است، افراد بازنشسته دست‌کم تا 16 سال از خدمات بازنشستگی استفاده می‌کنند. برای تامین هزینه‌ها در سن بازنشستگی معمولا سن منبع شامل بازنشستگی تحت حمایت دولت، شغل‌های موقت در چارچوب بازنشستگی و پس‌اندازهای شخصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما از آنجایی که امید به زندگی بیشتر شده است، شکاف بین آنچه که بازنشسته‌ها برای زندگی نیاز دارند و منابع موجود در حال افزایش است. این شکاف حتی در کشورهایی که سیستم بازنشستگی توسعه‌یافته‌ای دارند نیز به‌وضوح قابل مشاهده است.

این در حالی است که شکاف هزینه‌های بازنشستگی نیز شامل تبعیض جنسیتی می‌شود و در این بین زنان تحت فشار بیشتری قرار خواهند گرفت. در دنیای امروز هنوز هم پرداخت حقوق به زن و مرد یکسان نیست و از آنجایی که زنان در دوران اشتغال حقوق کمتری در مقایسه با مردان دریافت می‌کنند، در دوران بازنشستگی نیز، به تناسب دریافتی کمتری خواهند داشت. گزارش‌ها حاکی از آن است که تراز بازنشستگی برای زنان به‌طور متوسط 30 تا 40 درصد پایین‌تر از مردان است. تحلیلگران می‌گویند، دستمزد کمتر در دوران اشتغال یکی از دلایل این عدم توازن است؛ اما یک دلیل دیگر نیز وجود دارد و آن نرخ امید به زندگی بالاتر زنان نسبت به مردان است.