تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
مشاغل سخت و زیانآور کارهایی هستند که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژی محیط کار غیراستاندارد است و بر نتیجۀ اشتغال، تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیتهای طبیعی (جسمی و روانی) در کارگر ایجاد میشود که نتیجۀ آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن است. ازاینرو، قانونگذار برای چنین مشاغلی شرایط سهلتری از لحاظ وضعیت کار و بازنشستگی در نظر گرفته که در قانون کار و قانون تأمین اجتماعی درج شده است. قابل ذکر است که برخورداری از قانون بازنشستگی در کارهای سخت و زیانآور باید تابع شرایط تبصرۀ الحاقی به مادۀ ۷۶ قانون تأمین اجتماعی یعنی رعایت توالی و تناوب سوابق باشد که در آییننامه و بخشنامۀ ۴۹ مستمریهای سازمان تأمین اجتماعی اشاره شده است.
حمایت از شاغلان مشاغل سخت و زیانآور
حمایتهای خاص از مشاغل سخت و زیانآور بهخاطر فشار کاری بیشتری است که این نوع از کارها به عوامل انسانی تولید وارد میکنند و در نهایت موجب فرسودگی زودرس کارگر میشوند. در نتیجه عدالت اقتضا میکند، از این افراد در عرصۀ کار و تولید حمایت بیشتری به عمل آید. این حمایتها را به موارد زیر میتوان خلاصه کرد:
۱- ساعات کار در کارهاى سخت و زیانآور و زیرزمینی نباید از شش ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته تجاوز کند.
۲- ارجاع کارهای سخت و زیانآور و خطرناک و حمل بار با دست بیشازحد مجاز و بدون استفاده از وسایل مکانیکی برای کارگر نوجوان ممنوع است. کارگر نوجوان طبق قانون کار به کسی گفته میشود که بین ۱۵ تا ۱۸ سال داشته باشد و بهعنوان کارآموز به آموزش توأم با کار اشتغال یابد. این گروه از کارگران باید در بدو استخدام توسط سازمان تأمین اجتماعی آزمایشهای پزشکی قرار گیرند و این آزمایشها حداقل باید سالی یک بار تجدید و مدارک مربوط در پروندۀ استخدامی آنان ضبط شود.
۳- انجام کارهای خطرناک، سخت و زیانآور و نیز حمل بار بیشازحد مجاز با دست و بدون استفاده از وسایل مکانیکی، برای کارگران زن ممنوع است. ضمن اینکه در مواردی که به تشخیص پزشک سازمان تأمین اجتماعی، نوع کار برای کارگر باردار خطرناک یا سخت تشخیص داده شود، کارفرما باید تا پایان دورۀ بارداری وی، بدون کسر حقالسعی، کار مناسبتر و سبکتری به او ارجاع دهد.
۴- افرادی که حداقل ۲۰ سال متوالی و ۲۵ سال متناوب در کارهای سخت و زیانآور (مخل سلامتی) اشتغال داشته و در هر مورد حق بیمۀ مدت مذکور را به سازمان پرداخته باشند، میتوانند تقاضای مستمری بازنشستگی کنند. هر سال سابقۀ پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیانآور 1.5 سال محاسبه میشود. برای بازنشستگی براساس این قانون شرط سنی وجود ندارد. از تاریخ تصویب این قانون برای مشمولان این تبصره، ۴ درصد به نرخ حق بیمه در قانون تأمین اجتماعی افزوده خواهد شد که آن هم در صورت تقاضای مشمولان قانون بهطور یکجا یا بهطور اقساطی بهوسیلۀ کارفرمایان پرداخت خواهد شد.
وظایف کارفرمایان در قبال مشاغل سخت و زیانآور
۱- تمامی کارفرمایان مکلفاند قبل از ارجاع کارهای سخت و زیانآور به کارگران جدیدالاستخدام یا کارگرانی که میخواهند جدیداً به اینگونه کارها گمارده شوند ترتیب انجام معاینات پزشکی آنان را از لحاظ قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با نوع کارهای موجود بدهند.
۲- کارفرمایان کارگاههای مشمول قانون تأمین اجتماعی مکلفاند قبل از ارجاع کارهای سخت و زیانآور به بیمهشدگان، ضمن انجام معاینات پزشکی آنان از لحاظ قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با نوع کارهای رجوع دادهشده (موضوع مادۀ ۹۰ قانون تأمین اجتماعی)، نسبت به انجام معاینات دورهای آنان که حداقل در هر سال نباید کمتر از یکبار باشد، بهمنظور آگاهی از روند سلامتی و تشخیص بههنگام بیماری و پیشگیری از فرسایش جسمی و روحی اقدام کنند.
۳- انجام خدمات بهداشتی مربوط به محیط کار بهعهدۀ کارفرمایان است. بیمهشدگانی که در محیط کار با مواد زیانآور از قبیل گازهای سمی، اشعه و... تماس داشته باشند باید حداقل سالی یکبار از طرف سازمان، معاینۀ پزشکی شوند.
۴- کارفرمایان مکلفاند شاغلان در کارهای سخت و زیانآور را حداقل سالی یکبار بهمنظور آگاهی از روند سلامتی و تشخیص بههنگام بیماری و پیشگیری از فرسایش جسمی و روحی آنان توسط مراکز بهداشتی و درمانی مورد معاینه قرار دهند و نتیجه را در پروندههای مربوط ضبط و یک نسخه از آن را به سازمان تأمین اجتماعی ارائه کنند.
۵- افراد شاغل در کارگاهها باید قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با کارهای مرجوع را داشته باشند. بدینمنظور کارفرمایان مکلفاند قبل از به کار گماردن آنها ترتیب معاینۀ پزشکی آنها را بدهند (مادۀ ۹۰ قانون تأمین اجتماعی).
بنابر موارد فوق، چنانچه پس از استخدام و بکارگیری کارگران معلوم شود که نامبردگان در حین استخدام قابلیت و استعداد کار مرجوع را نداشتهاند و کارفرما در معاینۀ پزشکی آنها تعلل کرده است و درنتیجه بیمهشده دچار حادثه شده یا بیماریاش شدت یافته، سازمان تأمین اجتماعی مقررات تعهدات خود را در چارچوب قانون دربارۀ بیمهشده اجرا میکند و هزینههای مربوط را از کارفرما مطالبه و وصول خواهد کرد.
