تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
مدیر طرح ساماندهی مشاغل سخت و زیان‌آور و اصلاح عناوین شغلی و مدیرکل مستمری‌های سازمان تأمین‌اجتماعی با اشاره به گنجاندن طرح «ساماندهی مشاغل سخت و زیان‌آور و اصلاح عناوین شغلی» در میان ۲۰ طرح تحول‌آفرین سازمان، به تشریح اهداف و ضرورت‌های این طرح پرداخت.
بنفشه محمودیان در گفت‌وگو با تأمین۲۴ با اشاره به تصویب قانون بازنشستگی سخت و زیان‌آور در مهرماه سال ۱۳۸۰، مهم‌ترین اهداف قانونگذار از تصویب این قانون را «حفظ حقوق کارگران» و «سالم‌سازی محیط کار» عنوان کرد و گفت: متأسفانه با گذشت بیش از دو دهه از اجرای این قانون، اهداف مورد نظر محقق نشده است.
وی با ارائه آماری نگران‌کننده افزود: آمار موجود حاکی از آن است که تنها کمتر از ۳ درصد از کارفرمایان نسبت به ایمن‌سازی عوامل و شرایط محیط کار اقدام کرده‌اند.
مدیرکل مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی با اشاره به پیامد این عدم ایمن‌سازی از روند صعودی نرخ بازنشستگی پیش از موعد در سنوات اخیر خبر داد و اعلام کرد: از سال ۱۳۹۹ تعداد بازنشستگان پیش از موعد از بازنشستگان عادی پیشی گرفته است.
محمودیان با اشاره به جایگاه ویژه بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور در این آمار، گفت: بازنشستگی بر اساس قانون مشاغل سخت و زیان‌آور با در اختیار داشتن سهم ۲۲ درصدی از مجموع بازنشستگان، جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. وی این آمار را زنگ خطری جدی برای سازمان تأمین اجتماعی، جامعه کارگری و کارفرمایان تلقی کرد.
مدیر طرح ساماندهی مشاغل سخت و زیان‌آور با تأکید بر لزوم اقدام فوری برای حل چالش‌های موجود، تصریح کرد: طرح ساماندهی مشاغل سخت و زیان‌آور و اصلاح عناوین شغلی با مأموریت اصلی آسیب‌شناسی جامع و تبیین دقیق چالش‌ها و در نهایت ارائه راهکارهای عملی طراحی شده است. هدف نهایی از این طرح، انجام اصلاحات لازم و مقتضی در فرآیند بازنشستگی مطابق قانون مشاغل سخت و زیان‌آور است که با رویکردی چندبعدی دنبال می‌شود.
وی افزود: این رویکرد شامل احقاق حقوق تمام ذینفعان، صیانت همزمان از نیروی کار ارزشمند کشور و منابع سازمانی، سالم‌سازی پایدار محیط‌های کار، حرکت در مسیر یکسان‌سازی قواعد و مقررات و در نهایت پایبندی به حقوق و رعایت تعهدات بین‌نسلی است. بر این اساس، این طرح به عنوان یکی از طرح‌های تحولی بیست‌گانه ابلاغی از سوی مدیرعامل سازمان، در دستور کاری جدی قرار گرفته است.
محمودیان در بخش دیگری از سخنان خود به تشریح اجزا و پروژه‌های تشکیل‌دهنده این طرح پرداخت و گفت: این طرح جامع، مشتمل بر پروژه‌های متعددی است که از جمله آن‌ها می‌توان به اصلاح و به‌روزرسانی آیین‌نامه اجرایی، پیگیری مستمر برای رفع صفت سخت و زیان‌آوری از کارگاه‌ها از طریق اقدامات پیشگیرانه و اصلاحی و مکانیزه‌سازی کامل فرایند بررسی و تطبیق مشاغل سخت و زیان‌آور اشاره کرد.
مدیرکل مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی اظهار کرد: احصاء و تعریف دقیق مشاغلی که به‌طور ماهیتاً سخت و زیان‌آور محسوب می‌شوند، بازنگری اساسی در فرایند اصلاح عناوین شغلی همچنین ابلاغ رسمی عناوین شغلی در بسترها و چارچوب‌های مورد تأیید، از دیگر محورهای کلیدی این طرح به شمار می‌آیند که در مجموع، تحولی بنیادین در این حوزه ایجاد خواهند کرد.
محمودیان در پاسخ به پرسشی درباره فرآیند دقیق شناسایی و بازتعریف «سختی و زیان‌آوری» مشاغل، تشریح کرد، تشخیص این مشاغل در حال حاضر به صورت کیفی و بر پایه نظرات اعضای کمیته‌های استانی انجام می‌شود.
مدیر طرح ساماندهی مشاغل سخت و زیان‌آور گفت: در حال حاضر تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور در قالب مدل کیفی و بر پایه نظرات اعضای کمیته‌های بدوی و تجدیدنظر استانی مستقر در ادارات‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی صورت می‌پذیرد.
محمودیان ترکیب این کمیته‌ها را متشکل از نمایندگان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان تأمین اجتماعی و تشکل‌های کارگری و کارفرمایی دانست و افزود: اعضای این کمیته‌ها مؤظفند با بررسی سوابق و به استناد گزارش کارشناسان موضوع آیین‌نامه اجرایی و همچنین مفاد گزارش‌های آلاینده‌سنجی، نسبت به تشخیص صفت سخت و زیان‌آور بودن مشاغل اقدام کنند.
مدیر این طرح تحولی سپس به یکی از پروژه‌های کلیدی تحت این طرح اشاره کرد که بازنگری در مفاد آیین‌نامه اجرایی با رویکردهای جدید است.
وی یکی از این رویکردها را احصای عناوین شغلی گروه (ب) که ماهیتاً سخت و زیان‌آور هستند، عنوان کرد و توضیح داد: سخت و زیان‌آوری این دسته از مشاغل با بکارگیری تمهیدات ایمنی و بهداشتی قابل حذف نیست.
محمودیان بر دو تحول اصلی در این بازنگری تأکید کرد: نخست، تغییر مأموریت کمیته‌ها به سمت «نظارت بر سالم‌سازی محیط کار توسط کارفرما» و دوم، «ضابطه‌مند نمودن نحوه تفسیر گزارشات آلاینده‌سنجی».
وی اظهار کرد: هدف نهایی گذر از تشخیص کیفی و حرکت به سمت «تشخیص و تعیین مشاغل سخت و زیان‌آور با استفاده از روش‌های کمی و قابل اندازه‌گیری» است تا رویه‌ها عینی‌تر و یکسان شوند.
صیانت از نیروی کار؛ منفعت مشترک کارگر و کارفرما
محمودیان در تشریح تأثیرات اجرای این طرح بر تمامی ذینفعان، آن را یک برنامه برد-برد خواند که منافع کارگران، کارفرمایان و سازمان را به صورت متوازن تأمین می‌کند.
محمودیان با بیان اینکه مهم‌ترین هدف قانونگذار از تصویب قانون بازنشستگی سخت و زیان‌آور، حفظ سلامت کارگران بوده است، اظهار کرد: صیانت از نیروی انسانی در نهایت موجبات رضایت کارفرمایان را نیز فراهم می‌آورد و با اهداف کارکردی سازمان تأمین اجتماعی نیز هیچ تعارضی ندارد.
وی با اشاره به روند تدوین اصلاحات افزود: سازمان تأمین اجتماعی، اصلاحات پیشنهادی در آیین‌نامه اجرایی را با رویکرد سه‌جانبه‌گرایی و با مشارکت نمایندگان تمامی ذینفعان، از جمله تشکل‌های کارگری و کارفرمایی تدوین کرده است. محور اصلی این اصلاحات، بر الزام کارفرمایان به سالم‌سازی محیط کار و استفاده کارگران از تجهیزات حفاظت فنی استوار شده است.
دستیابی به ثبات مالی و بین‌نسلی برای سازمان
مدیر این طرح تحولی با ترسیم چشم‌انداز موفقیت طرح تأکید کرد: در صورت تحقق این الزامات و رفع صفت سخت و زیان‌آوری از کارگاه‌ها، نتیجه مثبت آن سه‌جانبه خواهد بود. این اقدام نه تنها هزینه اضافی به کارفرما تحمیل نمی‌کند، بلکه با حفظ سرمایه انسانی، به صیانت از نیروی کار می‌انجامد.
وی افزود: از سوی دیگر، سازمان تأمین‌اجتماعی به عنوان یک سازمان بین‌نسلی، با کاهش روند بازنشستگی پیش از موعد، این فرصت را خواهد یافت تا برنامه‌ریزی دقیق و بهینه‌ای برای مصارف منابع خود انجام دهد، که این امر به تثبیت مالی و تعهد پایدار سازمان در قبال نسل‌های آینده منجر خواهد شد.
مقاومت اولیه در برابر تغییر به دلیل مزایای جذاب
مدیر طرح ساماندهی مشاغل سخت و زیان‌آور و اصلاح عناوین شغلی سازمان تأمین اجتماعی در پاسخ به پرسشی درباره مهم‌ترین موانع پیش روی این طرح، به چالش‌های فنی، اجتماعی و اقتصادی اشاره کرد و راهکارهای در نظر گرفته شده برای رفع آن‌ها را تشریح کرد.
محمودیان با اشاره به روند تدوین متن پیشنهادی برای اصلاح آیین‌نامه، گفت: علیرغم حضور و مشارکت نمایندگان تمامی مراجع ذی‌ربط در این فرآیند، با توجه به جذابیت بهره‌مندی از مزایای بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور، تغییرات پیشنهادی ابتدا با مقاومت برخی گروه‌ها در جامعه روبرو شد.
وی در تحلیل دلیل این مقاومت‌ها افزود: مزایایی مانند استفاده از شش ماه سنوات ارفاقی به ازای هر سال بیمه‌پردازی و اشتغال در این مشاغل، همراه با پایین بودن هزینه‌های در نظر گرفته شده در قانون فعلی، از جمله عواملی هستند که باعث شده‌اند برخی ذینفعان نسبت به تغییرات proposed (پیشنهادی) دیدگاه محتاطانه‌ای داشته باشند.
مدیر این طرح تحولی، راهکار سازمان برای فائق آمدن بر این چالش را «اقناع‌سازی و شفاف‌سازی» عنوان کرد و گفت: تاکنون جلسات توجیهی متعددی برای رفع ابهامات و تبیین دقیق اهداف از بازنگری در آیین‌نامه برای این گروه‌ها برگزار شده است. هدف از این جلسات، روشن کردن مزایای بلندمدت طرح برای تمامی ذینفعان و کل نظام تأمین اجتماعی است.
حمایت هدفمند و سالم‌سازی محیط کار
محمودیان در تشریح خروجی‌های ملموس و نتایج مورد انتظار از اجرای موفقیت‌آمیز این طرح، به چند دستاورد کلیدی اشاره کرد.
وی گفت: در صورت اجرای موفقیت‌آمیز این طرح، دو نتیجه اصلی و مستقیم حاصل خواهد شد. نخست، مشاغل ماهیتاً سخت و زیان‌آور در گروه « ب» به طور دقیق احصا خواهند شد و کارگران شاغل در این مشاغل به شکل هدفمند و عادلانه‌ای از مزایای قانونی بهره‌مند می‌شوند. دوم، با الزام کارفرمایان به انجام تکالیف قانونی خود، سالم‌سازی محیط کار برای رفع صفت سخت و زیان‌آوری از مشاغل گروه «الف» به طور گسترده محقق خواهد شد.
محمودیان افزود: از سوی دیگر، مکانیزه شدن فرایند بررسی و تطبیق مشاغل سخت و زیان‌آور و همچنین ایجاد بستر برای تبادل اطلاعات دوسویه و روان بین سازمان تأمین اجتماعی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، منجر به شفافیت بیشتر، دقت بالاتر و یکسان‌سازی رویه‌ها در سراسر کشور خواهد شد.
مدیر این طرح تحولی نتیجه گرفت که مجموعه این بهبودها در نهایت به افزایش محسوس رضایت‌مندی مخاطبان و ذینفعان اصلی این حوزه، یعنی کارگران و کارفرمایان، منجر می‌شود و نظام حمایتی را به اهداف اولیه خود نزدیک‌تر می‌کند.
یک فرآیند مستمر، نه یک پروژه مقطعی
محمودیان در پاسخ به این پرسش که «آیا این طرح یک پروژه مقطعی است یا یک فرآیند پویا و مستمر؟»، بر استمرار و پویایی این برنامه تأکید کرد.
وی صراحتاً اعلام کرد که قطعاً این طرح با توجه به اهداف آن نمی‌تواند مقطعی باشد و نیازمند بهبود مستمر در تمامی جوانب آن است.
محمودیان با اشاره به سازوکارهای تضمین کننده این استمرار، توضیح داد: در مفاد آیین‌نامه پیشنهادی، «استمرار نظارت بر امر سالم‌سازی کارگاه‌ها» و «بازبینی ادواری» به صراحت پیش‌بینی شده است تا همواره اطمینان حاصل شود که مواد قانون کار رعایت می‌شود.
مدیر این طرح به یک سند بالادستی دیگر نیز استناد کرد و افزود: دستورالعمل مشترک سازمان تأمین اجتماعی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با موضوع «پیشگیری از حوادث ناشی از کار و سالم‌سازی محیط کار» که به تازگی تدوین شده، خود گواه این امر است. این دستورالعمل دارای فازهای اجرایی بر اساس اولویت‌بندی بوده و چشم‌اندازی بلندمدت همراه با بررسی‌های ادواری دارد.
محمودیان با اشاره به جنبه فنی طرح اظهار کرد: در خصوص سامانه جامع مشاغل سخت و زیان‌آور نیز، همان‌گونه که قبلاً عنوان شد، فاز نخست آن اجرایی شده و طبعاً بهبود و ارتقای این سامانه نیز مستلزم پایش و اصلاح مداوم فرایندها خواهد بود. این امر نیز خود نشان‌دهنده ماهیت توسعه‌یابنده و مستمر کل این طرح است.
