تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
برای هر بیمهشده و مستمریبگیر، سردرآوردن از مسائل بیمهای بسیارضروری است. چهبسا پاسخنگرفتن سؤالهای کوچک دربارۀ مسائل بیمهای مشکلات بزرگ و غیرقابل جبرانی برای کسی که یکعمر بیمه پرداخته است، ایجاد کند. این مشکلات از پذیرفتن مفاد نادرست یک قرارداد گرفته تا بیاطلاعی از قوانین غرامت دستمزد ایام بیماری و مسائل دوران بازنشستگی را شامل میشود.
در این نوشتار پرتکرارترین سؤالات را انتخاب کردهایم با این هدف که پاسخ به آنها، به رفع ابهامات مرتبط با مسائل بیمهای مخاطبان کمک کند.
در چه شرایطی میتوان بیمۀ مشاغل آزاد با نرخ 12 درصد را به 14 درصد افزایش داد؟
کلیۀ بیمهشدگانی که بهدلیل ازکارافتادگی کلی در بدو قرارداد، الزاماً در برابر تعهد بازنشستگی و فوت بعد از بازنشستگی با نرخ 12 درصد قرارداد منعقد کردهاند، بهخصوص افراد متأهل دارای افراد تحت تکفل، بعد از تکمیل حداقل یکسال سابقۀ بیمهپردازی خود، میتوانند نسبت به درخواست و تغییر نرخ قرارداد بیمۀ مشاغل آزاد خود از 12 درصد به 14 درصد (با تعهدات بازنشستگی و مستمری بازماندگان قبل و بعد از بازنشستگی) اقدام کنند. ضمناً در صورت فوت بیمهشده حرف و مشاغل آزاد، دارابودن حداقل یکسال سابقۀ پرداخت حق بیمه با نرخ حداقل 14 درصد الزامی است. درغیراینصورت مستمری بازماندگان با رعایت مادۀ ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی (مبنی بر اینکه مجموع مستمری بازماندگان، درهرحال نباید از حداقل مزد کارگر عادی در هر سال کمتر باشد) برای بیمهشدگانی که ظرف ۱۰ سال قبل از تاریخ فوت، حداقل یکسال سابقۀ پرداخت حق بیمه با نرخ حداقل 14 درصد ندارند و یا ظرف یکسال قبل از تاریخ فوت، حداقل ۹۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه با نرخ حداقل 14 درصد نداشته باشند، برای افراد تحت تکفل آنان، مستمری برقرار نمیشود.
آیا غرامت دستمزد ایام بیماری، به رانندگان درونشهری نیز تعلق میگیرد؟
بله؛ در راستای تعمیم مزایای مندرج در قانون تأمین اجتماعی، به رانندگان درونشهری (رانندههای تاکسی، وانتبار و آژانسها) از تاریخ چهارم تیر 1396 به بعد، رانندگان مذکوری که دارای استراحت پزشکی بوده و استراحت آنان در مراجع پزشکی سازمان تأمین اجتماعی تأیید شود، برابر مقررات، غرامت دستمزد ایام بیماری میگیرند و مدت دریافت غرامت دستمزد آنها نیز بهعنوان سابقه پرداخت حق بیمه در تأمین اجتماعی محسوب میشود. همچنین این دسته از رانندگان در دورۀ استراحت پزشکی تأییدشده خود، نیازی به واریز حق بیمه ندارند؛ بلکه فقط باید تا روز قبل از شروع استراحت پزشکی خود، حق بیمه واریز کنند.
آیا مستمریبگیران تأمین اجتماعی نیز میتوانند سوابق سربازی و حضور داوطلبانه در جبهۀ خود را به سوابق بیمهپردازی خود اضافه کرده و از مزایای آن بهرهمند شوند؟
درخصوص سوابق حضور داوطبانه در جبهه، پاسخ منفی است و صرفاً بیمهشدگان در زمان بیمهپردازی، با دارابودن حداقل ۲ سال سابقۀ پرداخت حق بیمه، میتوانند سوابق حضور داوطلبانۀ خود در جبهههای حق علیه باطل را به سوابق بیمهای خود -البته با پرداخت حق بیمۀ متعلقه- اضافه کنند. اما درخصوص نحوۀ احتساب سوابق سربازی، پاسخ شامل ۲ حالت است:
الف) مشمولان مادۀ ۹۵ قانون تأمین اجتماعی، یعنی افرادیکه قبل و بعد از خدمت نظام وظیفۀ خود، به اعتبار اشتغال در کارگاههای مشمول قانون تأمین اجتماعی (بیمههای اجباری) دارای سابقۀ پرداخت حق بیمه بوده (بدون محدویت میزان و فاصله بیمهپردازی اجباری قبل و بعد از سربازی) و آخرین سوابق قبل از سربازی (بهصورت اجباری)، کل دورۀ سربازی و اولین سابقۀ بیمهپردازی (اجباری) پس از سربازی آنان، قبل از هفتم مرداد 1385 واقع شود. دراینحالت کلیۀ بیمهشدگان و مستمریبگیران بازنشسته و ازکارافتاده کلی (و نه بازماندگان) میتوانند نسبت به درخواست احتساب صرفاً سوابق نظاموظیفۀ خود (و نه مدت حضور داوطلبانه در جبهه) اقدام کرده و سوابق سربازی خود را بهطور رایگان به سوابق بیمهپردازیشان در سازمان تأمین اجتماعی اضافه کنند و از مزایای قانونی آن در سازمان مذکور (ازجمله افزایش احتمالی میزان مستمری بازنشستگی یا مستمری ازکارافتادگی برای مستمریبگیران) بهرهمند شوند.
ب) افرادیکه مشمول مادۀ ۹۵ قانون نیستند؛ یعنی حداقل یکی از شرایط مذکور در بند الف را دارا نباشند. دراینحالت صرفاً بیمهشدگان تأمین اجتماعی (و نه مستمریبگیران) میتوانند با درخواست خود، به شرط بیمهپردازی در زمان تقاضا و دارابودن حداقل دو سال (۷۳۰ روز) سابقۀ پرداخت حق بیمه در تأمین اجتماعی (اجباری، اختیاری، مشاغل آزاد و...) و پرداخت حق بیمۀ متعلقه، نسبت به احتساب سوابق سربازی خود در تأمین اجتماعی اقدام کنندکمکهزینۀ ازدواج در تأمین اجتماعی، به کدام دسته از بیمهشدگان تعلق میگیرد؟
کمکهزینۀ ازدواج به کلیۀ بیمهشدگان اجباری، رانندگان درون و برونشهری، بیمهشدگان توافقی (مانند بیمۀ اعضا و کارکنان افتخاری شوراهای حل اختلاف دادگستری، بیمۀ وکلا و کارشناسان قوۀ قضائیه، بیمۀ اعضای سازمان نظام مهندسی ساختمان، بیمۀ اعضای سازمان نظامپزشکی و...) خادمان مساجد و بیمهشدگان باربر (بیمۀ باربران) در صورت احراز شرایط (عقد اول دائم- دارابودن حداقل ۲ سال (۷۲۰ روز) سابقه از انواع بیمههای مذکور ظرف ۵ سال قبل از تاریخ عقد و ارتباط بیمهای در ماه عقد) تعلق میگیرد. ضمناً این کمکهزینه به بیمهشدگان اختیاری، حرف و مشاغل آزاد و زیرمجموعههای آن (مانند زنان خانهدار، نویسندگان و هنرمندان، مددجویان بهزیستی و کمیتۀ امداد، بیمۀ نخبگان و استعدادهای برتر، بیمۀ ایرانیان خارج از کشور و...) و نیز به بیمهشدگان قالیباف تعلق نمیگیرد.
چند سال است که بیمۀ اختیاری هستم ولی در بعضی از سالهای بیمهپردازیام و در برخی از ماههای آن، در جایی کار کردهام و حق بیمه نیز به حساب تأمین اجتماعی واریز شده است؛ آیا تداخل بیمهپردازی اجباری با اختیاری، باعث ابطال قرارداد بیمۀ اختیاری من از تاریخ اولین تداخل میشود یا خیر؟
در تأمین اجتماعی اولویت قانونی با پرداخت حق بیمه از طریق بیمۀ اجباری است؛ بااینحال بهمنظور مساعدت با افرادی که دارای شرایطی مشابه شما هستند، براساس دستور اداری شمارۀ ۱۲۹۲۷/۹۴/۱۰۰۰ مورخ 5 اسفند 1394 حوزۀ فنی و درآمد سازمان، در مدتی که همزمان با پرداخت بیمۀ اختیاری، از طریق کارگاه محل اشتغال بیمهشده، حق بیمۀ پرداخت شده باشد، قرارداد بیمۀ اختیاری آنها معتبر بوده ولی در ایامی که بهموجب اشتغال در کارگاه، کارفرما برای آنها حق بیمۀ اجباری پرداخت کند، سابقۀ بیمه اجباری ملاک عمل بوده و پس از خروج از کارگاه، سوابق بیمهپردازی اختیاری آنان که بهطور همزمان با سوابق اجباری پرداخت شده نیز قابل قبول بوده و همچنین ادامۀ بیمهپردازی اختیاری آنها، بدون ابطال قراردادشان، بلامانع است.
آیا بیمهشدگان اختیاری که بهرغم داشتن سابقۀ ۲۰ سال از لحاظ سنی، حائز شرایط بازنشستگی نیستند، میتوانند تا رسیدن به سن بازنشستگی در تأمین اجتماعی، بیمهپردازی خود را متوقف کنند و پس از رسیدن به سن بازنشستگی، درخواست بازنشستگی کنند؟
بله، با توجه به اینکه براساس مادۀ ۷۶ قانون تأمین اجتماعی، یکی از حالاتی که بیمهشدگان میتوانند تقاضای بازنشستگی دهند، داشتن ۶۰ سال سن برای مردان و ۵۵ سال سن برای زنان و حداقل ۲۰ سال سابقۀ پرداخت حق بیمه است. بنابراین بیمهشدگان، ازجمله بیمهشدگان اختیاری و مشاغل آزادی که درمجموع، حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه باشند ولی به سن بازنشستگی نرسیده باشند، میتوانند بیمهپردازی خود را تا رسیدن به سن بازنشستگی متوقف کنند و پس از رسیدن به سن بازنشستگی، تقاضای بازنشستگی بدهند؛ البته با قطع بیمهپردازی خود، با توجه به ثابتماندن سابقۀ بیمهپردازی آنها، ممکن است حقوق بازنشستگیشان کاهش پیدا کند. (بهخصوص در مواردی که دستمزد مشمول کسر حق بیمۀ آنها، از یکونیم برابر حداقل دستمزد هر سال بیشتر باشد که توضیحات آن در نوشتار قبل آمده است.) ضمناً در صورت فوت اینگونه بیمهشدگان قبل از رسیدن به سن بازنشستگی، مستمری بازماندگان با رعایت مادۀ ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی (مبنی بر اینکه مجموع مستمری بازماندگان، درهرحال نباید از حداقل مزد کارگر عادی در هر سال کمتر باشد) نیز برای افراد تحت تکفل آنها برقرار میشود. ضمناً در صورت قطع بیمهپردازی -در صورت ازکارافتادگی بیمهشده- ممکن است شرایط مادۀ ۷۵ قانون، جهت برقراری مستمری ازکارافتادگی از دست داده شود. بنابراین، در حالت کلی، توصیه به قطع بیمهپردازی نمیشود، مگر در شرایط خاص، با توجه به شرایط سن و سابقه که دراینصورت، لازم است با کارشناسان شعبۀ محل بیمهپردازی خود مشورت کنید.
