تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
در این نوشتار مطلب را با انواع مرخصی‌ها و عیدی کارگران پی می‌گیریم. اما قبل از شروع، دو نکتۀ باقی‌مانده از مبحث قبلی را درخصوص ایام تعطیلی کارگران ذکر می‌کنیم.
نکتۀ ۱. درصورتی‌که تعداد روز کار یک کارگر در هفته، کم‌تر از ۶ روز باشد، مزد روز تعطیلی کارگر، معادل یک‌ششم مجموع مزد یا حقوق دریافتی وی در روزهای کار کارگر در هفته خواهد بود.
نکتۀ ۲. کارگاه‌هایی که با انجام ۵ روز کار در هفته و ۴۴ ساعت کار قانونی، کارگران‌شان از دو روز تعطیلی هفتگی استفاده می‌کنند (مثلاً پنج‌شنبه و جمعه) مزد هریک از دوروز تعطیل هفتگی، برابر با مزد روزانۀ کارگران در روزهای کار هفته است.
میزان مرخصی استحقاقی سالانۀ کارگران چقدر است؟ چنان‌چه در طول سال، کم‌تر اشتغال‌به‌کار داشته باشند، این میزان چقدر خواهد بود؟
براساس مادۀ ۶۴ قانون کار، مرخصی استحقاقی سالانۀ کارگران، با استفاده از مزد و احتساب ۴ روز جمعه، جمعاً یک‌ماه (۳۰ روز) است. سایر روزهای تعطیل، جزء ایام مرخصی محسوب نخواهد شد. برای کار کم‌تر از یک‌سال، مرخصی مزبور به نسبت کار انجام‌شده محاسبه خواهد شد. به‌عنوان مثال اگر مدت کار شخصی در یک کارگاه، در طول یک‌سال، هشت‌ماه باشد، میزان مدت مرخصی استحقاقی وی، هشت‌دوازدهم ۳۰ روز، یعنی ۲۰ روز است. ضمناً براساس مادۀ ۶۵ قانون مذکور، مدت مرخصی سالانۀ کارگرانی که در کارهای سخت و زیان‌آور اشتغال دارند، ۵ هفته (۳۵ روز) است.
نحوۀ استفاده از مرخصی استحقاقی (روزانه و ساعتی) و بدون حقوق، به‌خصوص مرخصی جهت ادای فریضۀ حج چگونه است؟
براساس مادۀ ۶۹ تاریخ مرخصی با توافق کارگر و کارفرما تعیین می‌شود و در صورت اختلاف طرفین، نظر ادارۀ کار، تعاون و رفاه اجتماعی، لازم‌الاجراست. ضمناً براساس مادۀ ۶۷ قانون، هر کارگر حق دارد بهمنظور ادای فرضیۀ حج واجب، در تمام مدت کار خویش، فقط به‌مدت یک‌ماه، از مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق استفاده کند. لازم به ذکر است به‌موجب مادۀ ۷۲ قانون، نحوۀ استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران، مدت آن و شرایط بازگشت به کار آن‌ها، پس از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا نمایندۀ قانونی او و کارفرما تعیین خواهد شد. هم‌چنین طبق مادۀ ۷۰ قانون، مرخصی کم‌تر از یک‌روز (ساعتی) جزء مرخصی استحقاقی منظور می‌شود. بدین‌ترتیب که مجموع هرهفت‌ساعت‌و‌نیم مرخصی ساعتی، به‌عنوان یک‌روز مرخصی استحقاقی محاسبه می‌شود.
به‌جز مرخصی استحقاقی و بدون حقوق، کارگران حق استفاده از چه نوع مرخصی‌های دیگری را دارند و با چه شرایطی؟
براساس مادۀ ۷۳ قانون کار، کلیۀ کارگران در موارد زیر حق استفاده از ۳ روز مرخصی با استفاده از مزد را دارند؛
الف) ازدواج دائم (شخص کارگر)
ب) فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان کارگر
ضمناً هریک از کارگران، درصورت حادثه و یا بیماری و اخذ گواهی از پزشک معالج، می‌توانند از مرخصی استعلاجی استفاده کنند؛ برای این منظور باید گواهی استراحت پزشکی تجویزی از سوی پزشک معالج خود را ظرف حداکثر یک‌هفته از تاریخ تجویز (که علائم بیماری جهت بررسی به‌طور کامل برطرف نشده باشد) به شعبۀ تأمین اجتماعی محل بیمه‌پردازی خود ارائه کرده و در صورت تائید در مراجع پزشکی سازمان تأمین اجتماعی، برابر مقررات سازمان مذکور می‌توانند از مرخصی استحقاقی استفاده کنند که دراین‌حالت، به‌جای دریافت مزد از کارفرما، از تأمین اجتماعی غرامت دست‌مزد ایام بیماری دریافت می‌کنند. (به‌جز در مواردی که در قانون مستثنی شده‌اند و حتی در ایام بیماری نیز کارگر مزد خود را از کارفرما دریافت می‌کند) و به‌موجب مادۀ ۷۴ قانون کار، مرخصی استعلاجی با تأیید سازمان تأمین اجتماعی، جزء سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب خواهد شد.
ضمناً دراین‌گونه موارد، باید کارگر تا روز قبل از شروع بیماری، به کار اشتغال داشته و در مدت اشتغال نیز برای او حق بیمه واریز شود. در صورت عدم دریافت دست‌مزد از سوی کارفرما، باید مدت استراحت پزشکی از لیست حق بیمۀ ارسالی به تأمین اجتماعی کسر شود. به‌عنوان مثال، چنان‌چه کارگری از تاریخ 16 شهریور تا 23 بهمن 1396 در استراحت پزشکی تأییدشده در مراجع پزشکی تأمین اجتماعی باشد و در طول مدت مذکور، از کارفرما دست‌مزد دریافت نکرده باشد و مجددا از تاریخ 24 بهمن 1396 به بعد اشتغال داشته باشد، نحوۀ ارسال لیست حق بیمه توسط کارفرما برای کارگر موردنظر، بدین‌صورت است که کارفرما باید در لیست حق‌بیمه 96.9 کارگر، مدت ۱۵ روز، در لیست 96.10 مدت صفر روز و در لیست حق بیمۀ ارسالی به تأمین اجتماعی مربوط به 96.11 مدت ۷ روز کارکرد را درج کند و صرفاً حق بیمۀ ایام مذکور را به تأمین اجتماعی پرداخت کند.
نکتۀ دیگر این‌که زنان کارگر، برای هر زایمان (بدون محدودیت تعداد آن) می‌توانند از ۶ ماه مرخصی زایمان و شیردهی استفاده و در مدت مذکور، حقوق خود را از تأمین اجتماعی دریافت کنند که در صورت رأی قطعی دیوان عدالت اداری، برای هر یک از متقاضیان، این مدت تا ۹ ماه قابل افزایش است و این مدت، جزء سابقۀ خدمت و بیمه‌پردازی آنان در تأمین اجتماعی لحاظ می‌شود.
لطفاً در مورد عیدی و پاداش کارگران توضیح دهید. هم‌چنین بگویید که میزان عیدی کارگرانی که در طول سال، کم‌تر از یک‌سال کارکرده و یا مدتی در مرخصی استعلاجی یا زایمان بوده‌اند، چگونه محاسبه می‌شود؟
به‌موجب قانون عیدی و پاداش سالانۀ کارگران شاغل در کارگاه‌های مشمول قانون کار، کلیۀ کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون کار مکلف‌اند به هریک از کارگران خود، به نسبت یک‌سال کار، معادل ۶۰ روز آخرین مزد، عیدی و پاداش بپردازند؛ مبلغ پرداختی نباید از معادل ۹۰ روز حداقل مزد قانونی تجاوز کند. به‌عنوان مثال با توجه به این‌که حداقل دست‌مزد سال ۱۳۹۶روزانه 309هزار و 977 ریال است، لذا مبلغ عیدی امسال کارگران مشمول قانون کار، حداقل 18 میلیون و 598هزار و 620 ریال و حداکثر 27میلیون و 897هزار و 930 ریال است. ضمناً به‌موجب قانون مذکور، مبلغ پرداختی فوق به کارکنانی که کم‌تر از یک‌سال در کارگاه کار کرده‌اند، باید براساس ۶۰ روز مزد و به نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه شود و مبلغ پرداختی از این بابت برای هر ماه، نباید از یک‌دوازدهم سقف تعیین‌شده (۹۰ روز حداقل دست‌مزد سال) تجاوز کند.
هم‌چنین با توجه به این‌که براساس مادۀ ۷۴ قانون کار، مرخصی استعلاجی با تائید سازمان تأمین اجتماعی، جزء سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب خواهد شد، لذا کارگرانی که از مرخصی استعلاجی یا زایمان استفاده کرده‌اند، عیدی خود را کامل می‌گیرند مگر این‌که به‌هردلیل دیگری اشتغال کامل در طول سال نداشته باشد. به‌عنوان مثال چنان‌چه کارگری در طول سال ۱۳۹۶، چهارماه اشتغال داشته و ۶ ماه مرخصی زایمان یا استعلاجی استفاده کرده باشد، میزان عیدی امسال او، بین ده‌دوازدهم حداقل و حداکثر مبالغ فوق‌الذکر، یعنی، حداقل یک‌میلیون و 549هزار و 880 ریال و حداکثر 23میلیون و 248هزار و 275 ریال خواهد بود.
