تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
به گزارش تأمین ۲۴، مهمترین اصلاحاتی که در سال‌های اخیر در مورد تصمیم‌گیری‌های مالی در پرداخت تعهدات بلندمدت مورد توجه قرار گرفته سازوکار تعادل در منابع مالی است، با ریسک‌های جمعیتی همچون کاهش نیروی کار و ریسک‌های اقتصادی به دلیل کسری منابع مالی با توجه به عملکرد بازارهای مالی و قوانین و مقررات، تصمیم‌گیری‌های مالی برای حفظ نقدینگی و پایداری سیستم در بلندمدت نیاز است حال در چنین شرایطی موضوع اصلاحات پارامتریک بیشتر احساس می‌شود.
البته باید دید که مشکل اصلی در صندوق‌های بازنشستگی از کجا نشأت گرفته که اکنون اصلاحات پارامتریک به عنوان یک ضرورت ملموس شده است. زمانی که عرضه و تقاضا از مفاهیم اولیه اقتصاد در حوزه بازار چهارگانه «کالا، پول، کار و سرمایه» دچار مشکل شود چون حلقه بازار کار با منابع و مصارف نظام بیمه اجتماعی ارتباط مستقیم دارد، رکود و مشکلات دیگر بازار کار به عنوان تامین‌کننده امنیت و استمرار شغلی، بر حوزه منابع و مصارف نظام بیمه اجتماعی تاثیرگذار است، به همین دلیل در بیش از یک دهه گذشته، نسبت پشتیبانی یعنی نسبت تعداد بیمه‌پردازان به مستمری‌بگیران از صندوق‌ها در سازمانی همچون تأمین اجتماعی دچار کاهش شده و این شرایط، اثرات منفی بر منابع سازمان گذاشته است.
ضرورت اصلاحات ساختاری و پارامتریک در قوانین و مقررات تأمین اجتماعی با این اوصاف بیشتر شده است زیرا اصلاحات پارامتریک منجر به افزایش ورودی سازمان و کاهش خروجی‌های آن می‌شود؛ چراکه در یک دهه گذشته تعداد مستمری‌بگیران سازمان ۲ برابر شده اما ورودی‌ها یعنی تعداد بیمه‌شدگان به شدت روند کاهشی دارد.
به همین واسطه اگر تعداد شاغلان بیمه‌پرداز و مستمری‌بگیر از سازمان تأمین اجتماعی با هم قیاس شوند، متوجه می‌شویم ضریب پشتیبانی در تأمین اجتماعی به حدود عدد کمتر از چهار رسیده است یعنی به ازای هر مستمری‌بگیر تنها چهار نفر بیمه‌پرداز وجود دارد که همین موضوع شرایط متعادل و متوازنی را برای این سازمان به دنبال ندارد.
مجموع این شرایط در سال‌های متوالی هرکدام چالش‌های جدی را برای تأمین اجتماعی ایجاد کرده که روی حفظ پایداری منابع این سازمان تأثیر جدی گذاشته و همین موضوع اعمال اصلاحات پارامتریک در قوانین و مقررات این سازمان در راستای حفظ منابع را موضوعیت بخشیده است.
حال در چنین شرایطی در صورت اجرا نشدن اصلاحات پارامتریک و ساختاری با توانمندی‌های اقتصادی فعلی در کشور،امکان حفظ پایداری صندوق‌های بازنشستگی وجود ندارد و نمی‌توان تضمینی برای آینده این صندوق‌ها در راستای ارائه خدمات گسترده به گروه‌های تحت پوشش داشت.
همچنین در چند دهه اخیر، موضوع ماهیت و چگونگی اصلاح سیستم‌های بازنشستگی عمومی با نظام تأمین مالی درآمد و هزینه به نوعی در دنیا اوج گرفته و کشور‌های مختلف به منظور تطبیق با تغییرات اجتماعی، اقتصادی و روند جمعیتی، در سیستم بازنشستگی خود اصلاحات و بازآرایی سیستم بازنشسگی را اعمال می‌کنند، اگرچه این اصلاحات با اهداف متفاوتی محقق شد اما مهمترین هدف همان حفظ پایداری صندوق‌ها بوده است.
صندوق‌های بزرگ بازنشستگی همچون تأمین اجتماعی نیز در سیستم بازنشستگی خود نیازمند تغییرات و اصلاحات جدی است زیرا اکنون با وجود حدود پنج میلیون بازنشسته و مستمری‌بگیر و ۱۶ میلیون و ۶۰۰ هزار بیمه‌شده اصلی، نسبت پشتیبانی این سازمان به کمتر از عدد چهار رسیده است.
تعریف اصلاحات پارامتریک
علی جهانی، کارشناس بیمه‌های اجتماعی نیز در گفت‌وگو با تأمین ۲۴ درباره اصلاحات پارامتریک گفت: بحث اصلاحات پارامتریک در سازمان تأمین اجتماعی و دیگر صندوق‌های بیمه‌ای از مهمترین روش‌ها و راهکارهایی است که باعث پایداری مالی و این نهادهای بیمه‌ای می‌شود.
جهانی ادامه داد: اصلاحات پارامتریک در عمل، روشی است تا صندوق‌های بازنشستگی که با چالش‌های جمعیتی و اقتصادی مواجه می‌شوند، بتوانند متناسب با این تغییرات و تغییر در پارامترهای کلیدی سیستم بازنشستگی و بیمه‌ای به پایداری و حیات صندوق کمک کنند و در نهایت تناسب بین منابع و مصارف این صندوق‌ها ایجاد شود.
وی با تعریفی از حوزه پارامتریک گفت: اصلاحات پارامتریک تغییراتی است که در پارامترهایی مانند سن بازنشستگی، نرخ حق‌بیمه، نرخ جایگزینی و مدت پرداخت حق‌بیمه ایجاد می‌شود و روی این چهار پارامتر تمرکز دارد و محوریت اجرای آن نیز همین پارامترها است تا از یک طرف میزان ماندگاری بیمه‌شدگان و بیمه‌پردازان را تقویت کند و از طرفی دیگر سطح دستمزدها را تغییر دهد و متناسب با دستمزدها، حق‌بیمه‌ها را ارتقاء دهد و رابطه بین متغیرها و وضعیت جمعیتی و اقتصاد کار و تولید ایجاد کند.
نگاه اصلاحات ساختاری متمرکز بر افزایش امید به زندگی
کارشناس بیمه‌های اجتماعی اظهار کرد: باید پرسید که نیاز به موضوع اصلاحات پارامتریک در سازمان تامین اجتماعی چه میزان است؟ مهمترین مسأله این است که نگاه این نوع اصلاحات بر افزایش امید به زندگی و به نوعی جلوگیری از کاهش نرخ باروری تمرکز دارد. همچنین در نهایت باعث افزایش تعداد بیمه‌شدگان تحت پوشش سازمان می‌شود.
وی اضافه کرد: باید رابطه بین افزایش امید به زندگی و در نهایت اتفاق کاهش نرخ باروری را بیشتر مدنظر داشته باشیم زیرا با کاهش روز به روز جمعیت و حرکت جامعه ایران به سمت پیری و سالمندی، فرزندآوری متأثر از قانون حمایت از خانواده جوانی جمعیت، رشد مستمری‌بگیران و بازنشستگان را به همراه خواهد داشت و از طرفی دیگر کاهش شاغلان و نیروی کار جدید را خواهیم داشت.
جهانی افزود: نگاه دیگر صندوق‌های بیمه‌ای بر تورم مزمن حاکم بر جامعه و بازدهی پایین سرمایه‌گذاری تمرکز دارد زیرا ۷۰ درصد حوزه سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی و شرکت‌های اقتصادی، تولیدی و اقتصاد تأمین اجتماعی یا با رکورد یا بازدهی بسیار پایین مواجه است و سرمایه‌گذاری به پایداری کمک نکرده است.
وی معتقد است که باید تعداد بازنشستگان و شاغلان در جامعه یک تناسب داشته باشد که این تناسب در اکثر صندوق‌ها به هم خورده است و صندوق‌هایی که به زیر ۱۰ نفر بیمه شده در مقابل یک نفر مستمری‌بگیر می‌رسند با چالش‌های منابع و مصارف مواجه می‌شوند و امروز متوسط ضریب همبستگی یا نسبت پشتیبانی در ایران بین صندوق‌های بازنشستگی و تأمین اجتماعی در بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران به کمتر از چهار نفر رسیده که ما به همین دلیل نیاز داریم بر حوزه پارامتریک تمرکز داشته باشیم.
وی ادامه داد: یکی دیگر از موضوعات که می‌تواند در اصلاحات پارامتریک به آن توجه کرد و باید محور شود، این است که براساس مطالعات انجام شده باید سن بازنشستگی افزایش تدریجی داشته باشد که در قانون برنامه این تغییرات را داشته‌ایم زیرا این موضوع به پایداری صندوق‌ها و افزایش میزان مدت و بیمه‌پردازی بیمه‌شدگان کمک می‌کند. از طرفی دیگر باید دوره پرداخت حق‌بیمه برای برخورداری از مستمری افزایش یابد.
هدف نهایی اصلاحات پارامتریک جلوگیری از ورشکستگی صندوق‌ها
به گفته جهانی، هدف نهایی اصلاحات پارامتریک این است که از ورشکستگی و بحران مالی در صندوق‌ها جلوگیری شود و از طرفی حفظ تعادل بین درآمدها و منابع تأمین اجتماعی و توازن در هزینه‌ها و مصارف ایجاد شود. همچنین با این اصلاحات عدالت بین نسل‌ها رخ خواهد داد.
وی بیان کرد: باید منابع سازمان‌هایی همچون تأمین اجتماعی به عنوان صندوق‌های بین‌النسلی حفظ شود تا به تکامل و توسعه برسند و از دریچه‌ای دیگر افزایش عدالت بین نسل‌ها در صندوق‌های بیمه‌ای را داشته باشیم. حال با توجه به نهایت رساندن این تحولات و انجام اصلاحات، د غایت کار به تأمین منابع پرداخت مستمری در بلندمدت کمک خواهد کرد و می‌تواند صندوق‌ها را از بحران نجات دهد.
این کارشناس بیمه‌های اجتماعی معتقد است که اگر با اصلاحات پارامتریک به پایداری صندوق‌های بازنشستگی و بیمه‌ای نرسیم، باید در میزان مستمری، پرداخت‌ها، تعهدات و هزینه‌ها بازنگری شود. همچنین برای ایجاد یک نقشه راه در بخش اصلاحات پارامتریک، سازمان تأمین اجتماعی باید به این سمت حرکت کند که وضعیت موجود خود را تحلیل کند.
وی اضافه کرد: باید مشکلات را دید و واقعیت‌ها را به صورت شفاف تحلیل کرد تا در نهایت آینده و وضعیت موجود میزان منابع در حوزه سرمایه‌گذاری و نقدینگی به خوبی برنامه‌ریزی شود و همه پارامترها در بُعد مصارف و منابع تحلیل شده و چهره واقعی از سازمان ترسیم شود.
