تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
برای احراز بازنشستگی تحقق دو عامل ضروری است؛ داشتن سن مقرر در قانون و احراز سابقۀ لازم. برای اغلب بازنشستگی‌ها داشتن هردو عامل مزبور الزامی است. بنابراین حتی اگر بیمه‌شده‌ای سال‌های زیادی را با داشتن یکی از شروط فوق سپری کرده باشد، ولی شرط دیگر هنوز تحقق نیافته باشد، امکان بازنشستگی وی مطابق قوانین و مقررات وجود ندارد.
انواع بازنشستگی
شرایط و ضوابط بازنشستگی بستگی به وضعیت، جایگاه، جنسیت افراد و گروه‌های اجتماعی دارد. بنابراین از آن جهت که فرد متقاضی بازنشستگی در چه حالت و موقعیتی قرار دارد می‌تواند در یکی از شرایط زیر قرار گیرد:
1. 60 سال سن برای آقایان و ۵۵ سال سن برای خانم‌ها با ۲۰ سال سابقه؛ در این حالت بیمه‌شده می‌تواند با ۲۰ روز حقوق بازنشسته شود و اگر حقوق وی از حداقل حقوق شورای عالی کار کم‌تر باشد براساس مادۀ ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی تا حداقل حقوق ارتقا می‌یابد.
۲. ۵۰ سال سن برای آقایان و ۴۵ سال سن برای خانم‌ها با حداقل ۳۰ سال سابقۀ پرداخت حق بیمه؛ در این وضعیت بیمه‌شده می‌تواند با ۳۰ سال سابقه یا بیش‌تر تا سقف ۳۵ سال بازنشسته شود و برهمان‌اساس نیز از مستمری برخوردار شود.
۳. ۶۰ سال سن برای آقایان و ۵۵ سال سن برای خانم‌ها با ۱۰ سال سابقه؛ در این حالت بیمه‌شده می‌تواند با ۱۰ سال سابقه و بیش‌تر تا ۲۰ سال، درخواست بازنشستگی کند که مستمری وی به میزان سنوات پرداخت حق بیمه خواهد بود (بین ۱۰ تا ۲۰ روز حقوق). در این صورت مادۀ ۱۱۱ قابل‌اجرا نیست و چنان‌چه حقوق وی از حداقل پایین‌تر باشد، مستمری تا حداقل حقوق افزایش نمی‌یابد. ضمناً کسانی که سن آن‌ها به میزان مقرر در این بند رسیده باشد، ولی زیر ۱۰ سال سابقه داشته باشند می‌توانند با پرداخت حق بیمه سنوات کسری تا ده‌سال سابقه، با ده‌روز حقوق بازنشسته شوند که دراین‌صورت نیز چنان‌چه حقوق آن‌ها از حداقل حقوق مصوب شورای عالی کار کم‌تر باشد، ترمیم نخواهد شد.
۴. خانم‌هایی که دارای ۴۲ سال سن و حداقل ۲۰ سال سابقه هستند و در کارگاه‌های مشمول قانون کار اشتغال‌به‌کار دارند، می‌توانند با ۲۰ روز حقوق بازنشسته شوند. این گروه از بیمه‌شدگان نیز از حداقل حقوق برخوردار می‌شوند. باید توجه داشت که مشمولان این بند فقط تابعین قانون کار را دربرمی‌گیرد و سایر مشمولان تأمین اجتماعی، که از نظام استخدامی و آیین‌نامه‌های خاص استفاده می‌کنند، از شمول این مقرره خارج‌اند.
5. بیمه‌شدگانی که دارای ۳۵ سال سابقه هستند بدون شرط سنی می‌توانند از مستمری بازنشستگی با ۳۵ روز حقوق برخوردار شوند.
۶. کارگرانی که در مشاغل سخت و زیان‌آور شاغل‌اند و سختی و زیان‌آور بودن شغل آن‌ها در مشاغل مذکور مورد تأیید کمیتۀ سخت و زیان‌آور مستقر در ادارۀ کار قرار گرفته باشد، می‌توانند با ۲۰ سال سابقۀ متوالی یا ۲۵ سال سابقۀ متناوب در مشاغل سخت بدون شرط سنی بازنشسته شوند. برای این گروه از بیمه‌شدگان 5 یا 10 سال سابقه اضافه می‌شود و با ۳۰ سال و ۳۰ روز حقوق بازنشسته می‌شوند.
۷. جانبازان نیز می‌توانند با ۲۰ سال سابقه بازنشسته شوند و به میزان درصد جانبازی از سنوات ارفاقی بهره‌مند شوند. بازنشستگی از این طریق شرط سنی ندارد و متقاضی با توجه به سنوات پرداخت حق بیمه و سابقۀ ارفاقی می‌تواند از مستمری برخوردار شود. برای تعیین سنوات ارفاقی جهت جانبازان درجۀ نقص عضو و ازکارافتادگی (درجۀ جانبازی) مبنای میزان سوابق اعطایی خواهد بود: جانبازانی که بین ۲۰ تا ۴۰ درصد دارای نقص عضو یا کاهش توانایی باشند حداقل سه و حداکثر ششسال به سوابق آن‌ها اضافه خواهد شد. به درجات بین ۴۰ درصد تا ازکارافتادگی کامل حداقل ۶ و حداکثر ۱۰ سال ارفاق خواهد شد.
8. معلولان عادی می‌توانند با ۲۰ سال سابقه بازنشسته شوند و به میزان معلولیت از سابقه ارفاقی برخوردار شوند. شرط سنی برای آقایان معلول ۵۰ و برای خانم‌ها ۴۵ سال است.
سنوات ارفاقی به معلولین برای معلولیت‌های ناشی از کار و غیرناشی از کار متفاوت است. معلولیت‌های ناشی از حوادث کار یا بیماری‌های حرفه‌ای ناشی از کار: در درجات بین ۲۰ تا ۴۰ درصد و تا ازکارافتادگی کامل حداقل ۵ و حداکثر ۸ سال به تناسب درجات فوق به سوابق فرد اضافه می‌شود.
معلولین عادی غیرناشی از کار:
الف) در درجات بین ۲۰ تا ۴۰ درصد حداقل ۲ و حداکثر ۳ سال با توجه به درجات به سوابق بیمه‌شده اضافه می‌شود.
ب) در درجات بین ۴۰ درصد تا ازکارافتادگی کامل حداقل ۳ و حداکثر ۶ سال به تناسب درجات فوق اضافه خواهد شد.
با توجه به موارد فوق نظر خوانندگان محترم را به نکات زیر در مورد بازنشستگی جلب می‌کنم:
در موارد هشت‌گانۀ فوق فقط بیمه‌شدۀ اصلی می‌تواند درخواست بازنشستگی را به سازمان تأمین اجتماعی ارائه دهد و کارفرما در صورتی می‌تواند خواهان بازنشستگی کارگر خود شود که ۵ سال از سن بازنشستگی شخص بیمه‌شده گذشته باشد. بنابراین در این حالت کارفرما می‌تواند درخواست بازنشستگی آقایان بالای ۶۵ سال سن و خانم‌های بالای ۶۰ سال را به فرض داشتن سابقۀ لازم به شعب سازمان ارائه کند.
حداقل سابقه برای احراز بازنشستگی در صندوق سازمان تأمین اجتماعی ده‌سال است. بنابراین کسانی که بخشی از سوابق خود را از صندوق‌های دیگر به صندوق تأمین اجتماعی منتقل کرده‌اند، باید حداقل ۱۰ سال سابقه در صندوق تأمین اجتماعی داشته باشند.
دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه در دوسال آخر اشتغال نباید از افزایش‌های سالانۀ شورای عالی کار و هیئت دولت بیش‌تر باشد، درغیر‌این‌صورت میانگین پنج‌سال آخر پرداخت حق بیمه ملاک محاسبه مستمری قرار خواهد گرفت، مگر این که این افزایش‌ها ناشی از ارتقای شغلی شخص بیمه‌شده باشد.
حداکثر سقف قابل محاسبه برای بازنشستگی ۳۵ سال است و بیش از آن مبنای محاسبۀ مستمری قرار نخواهد گرفت.
بیمه‌شده‌ای پس از آن‌که توسط سازمان تأمین اجتماعی بازنشسته شده و مستمری دریافت کرده به‌دلایلی ازجمله کسر سابقه، مستمری‌اش توسط سازمان مذکور قطع شده. با توجه به این‌که فرد مذکور کار خود را ترک کرده و نمی‌تواند به کار سابق بازگردد، آیا قطع مستمری قانونی است؟
براساس دادنامۀ شمارۀ ۱۳۷ مورخ پنجم تیر 1379 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، لغو ابلاغ بازنشستگی پس از احراز شرایط قانونی و برقراری مستمری در مدت طولانی و قطع ارتباط استخدامی با مؤسسۀ متبوع وجاهت قانونی ندارد.
فردی بازنشسته هستم که مشغول‌به‌کار شده‌ام و سازمان تأمین اجتماعی مستمری‌ام را قطع کرده است. آیا در صورت ترک کار می‌توانم مستمری خود را دریافت کنم و مستمری جدید چگونه محاسبه می‌شود؟
درصورتی‌که بیمه‌شده مجدداً ترک کار کند، مستمری وی با احتساب اشتغال مجدد که حق بیمۀ آن دریافت شده محاسبه و پرداخت می‌شود.
