۱-مالیات بر حقوق: مالیات مبلغی است که از حقوق کارگر برداشت و به صندوق دولت پرداخت می‌شود. هرساله مبلغ معافیت مالیاتی حقوق کارگران و کارمندان توسط هیئت دولت تعیین و اعلام می‌شود.
وجوه مشمول مالیات بر حقوق
از کلیه دریافتی‌های کارگر (حقوق، اضافه‌کاری، حق اولاد، خواربار، مسکن و...) مالیات کسر می‌شود مگر در موارد : بازخرید ایام مرخصی، کمک‌هزینه عائله‌مندی، هزینه سفر و فوق‌العاده ماموریت، فوق‌العاده‌های بدی آب‌وهوا، عیدی (تا ۱۰۰ هزار ریال)، پاداش آخر سال، کمک‌هزینه مسکن و خواربار در ایام بیماری، حق شیر، پاداش نهضت سوادآموزی، حق‌التضمین (کسر صندوق)، خسارت اخراج یا مزایای پایان کار، پاداش افزایش تولید با توجه به مصوبات اداره کار.
۲-حق‌بیمه:حق‌بیمه وجهی است که کارفرما بابت بیمه اجتماعی کارگران از حقوق کارگر کسر و سهم خود را نیز به آن می‌افزاید و به شعب سازمان تامین‌اجتماعی پرداخت می‌کند. میزان حق‌بیمه ۳۰ درصد دستمزد دریافتی کارگر است که بابت خدماتی از قبیل بازنشستگی و فوت بعد از بازنشستگی ۱۲ درصد، فوت قبل از بازنشستگی ۲ درصد، ازکارافتادگی ۴ درصد، درمان ۹ درصد و بیمه بیکاری ۳ درصد است. سهم کارفرما از حق‌بیمه ۲۳ درصد و سهم بیمه‌شده ۷ درصد است.
وجوه مشمول کسر حق‌بیمه
تمام وجوه و مزایای نقدی و یا غیرنقدی مستمر که تحت هر عنوان به صورت مزد، حقوق، کارمزد و یا کارآموزی در مقابل کار به بیمه‌شده پرداخت می‌شود، مشمول کسر حق‌بیمه می‌شود. بنابراین پرداختی‌های زیر مشمول کسر حق‌بیمه است: - مزد، حقوق، دستمزد- مزایای مستمر شغلی - اضافه‌کار- حق‌الزحمه- نوبتکاری- فوق‌العاده کارهای سخت و زیان‌آور- حق حضور در جلسات- کار شب و فوق‌العاده کشیک- مزد ایام تعطیل و مرخصی- کمک‌هزینه مسکن- پاداش مستمر- دریافتی افرادی که به طور کارمزد به کار اشتغال دارند- دریافتی کارآموزان (در مواردی که افراد جهت یادگیری مشاغل در کارگاه‌ها وجهی دریافت می‌کنند.)- ایاب‌وذهاب کارکنان که به صورت ماهیانه برای رفت‌وآمد به محل کار و منزل پرداخت می‌شود. بنابراین مزایای زیر مشمول کسر حق‌بیمه نمی‌شوند:
- بازخرید ایام مرخصی- هزینه عائله‌مندی- هزینه سفر و فوق‌العاده ماموریت- عیدی- مابه‌التفاوت کمک‌هزینه مسکن و خواربار در ایام بیماری- حق شیر- پاداش نهضت سوادآموزی- حق‌التضمین (کسر صندوق)- خسارت اخراج و مزایای پایان کار- پاداش افزایش تولید (در صورتی که بیش از حقوق دو ماه در سال پرداخت نشود)
برداشت‌های قانونی
قانون‌گذار برای حقوق و دستمزد کارگران ارزش و حرمت خاصی قائل است،از این رو مجوز برداشت از حقوق کارگر فقط در موارد و شرایط خاصی داده شده است. برداشت از حقوق کارگر توسط کارفرما صرفا در این موارد مجاز است: ۱. موردی که قانون اجازه داده باشد (حق‌بیمه و مالیات)؛ ۲. مواردی که براساس آرای دادگاه‌ها مجوز برداشت آن داده شده باشد؛ ۳. اقساط وام‌های پرداختی توسط کارفرما؛ ۴. چنانچه بر اثر اشتباه در محاسبه مبلغی اضافه به کارگر پرداخت شده باشد؛ ۵. اجاره خانه سازمانی که توسط کارفرما در اختیار کارگر قرار داده شده است؛۶. وجوه تعهدشده کارگر بابت اجناس دریافتی از شرکت تعاونی.
در ضمن باید توجه داشت که مزد کارگر (کلیه مطالبات) جزو دیون ممتازه است، بنابراین چنانچه کارفرما فوت کند یا ورشکست شود، حقوق و مزایای کارگر از ماترک و اموال او برداشته و به کارگر پرداخت می‌شود (ماده ۲۲۶ قانون امور حسبی ۲/۴/۱۳۱۹ و ماده ۶۵۸ قانون تصفیه امور ورشکستگی مصوب ۲۴/۴/۱۳۱۸). براساس ماده ۵ مقاوله‌نامه بین‌المللی حمایت از حقوق کارگران (۱۹۹۲ ژنو): «در صورت اعسار کارفرما مطالبات کارگران ناشی از کار با رعایت حفظ حق تقدم تحت حمایت قرار می‌گیرد.» علاوه بر این، در صورت بدهی کارگر به کارفرما فقط می‌توان مازاد بر حداقل مزد را به موجب حکم دادگاه برداشت کرد. این برداشت نباید از یک‌چهارم کل مزد کارگر بیشتر باشد. نفقه افراد واجب‌النفقه کارگر از این قاعده مستثنا و تابع مقررات قانون مدنی است .
از سال ۸۶ تاکنون در یک شرکت مهندسی مشغول به کار هستم. در این چند سال به علت عدم پیگیری، فقط ۲۶ ماه بیمه برایم رد شده است. با مسئولان شرکت به توافق رسیدم که به شرطی که هزینه آن از حدی بیشتر نشود، شرکت حق‌بیمه چند سال جاافتاده را به سازمان تامین‌اجتماعی پرداخت کند. فرمول محاسبه حق‌بیمه و جریمه آن و مراحل پرداخت آن چگونه است ؟
میزان حق‌بیمه به میزان حقوق فرد بستگی دارد که بین حداقل حقوق و حداکثر حقوق سال مربوطه در نوسان است. حداقل حقوق را در هر سال شورای عالی کار تعیین می‌کند و حداکثر حقوق نیز ۷ برابر حداقل دستمزد تعیین شده است. ۳۰ درصد حقوق به‌عنوان حق‌بیمه باید پرداخت شود. جریمه بابت حق‌بیمه‌های پرداخت‌نشده نیز ۲ درصد در ماه است.
از ابتدای فروردین‌ماه سال ۹۴ در شرکتی به‌صورت تمام‌وقت مشغول به کار شده‌ام، ولی برای فروردین از طرف شرکت قبلی‌ام نیز برایم حق‌بیمه پرداخت شده و من نیز مجبور به پرداخت این مبلغ به شرکت قبلی شدم. آیا می‌توانم این مبلغ را از بیمه دریافت کنم یا نه؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، چگونه؟
پرداخت حق‌بیمه از چند کارگاه با رعایت سقف پرداخت حق‌بیمه (۷ برابر حداقل دستمزد) بلامانع است و قابل استرداد نیست.
از اول فروردین‌ماه سال ۱۳۹۳ به دلیل اینکه کارم را از دست داده بودم قرارداد بیمه خویش‌فرما با سازمان تامین‌اجتماعی بستم و پس از سه ماه پرداخت حق‌بیمه، کار جدیدی پیدا کردم. متاسفانه کارفرما که از بیمه بنده اطلاع داشت پیشنهاد داد فعلا چند ماه بیمه خویش‌فرما را ادامه دهم تا شرکت کد کارگاه تامین‌اجتماعی بگیرد و این روال تا مرداد ۱۳۹۴ ادامه داشت که مجددا اخراج شدم. تا آنجا که اطلاع دارم، شرکت مذکور هنوز کد کارگاه ندارد. در زمان اشتغال، از کارگاه شکایت نکردم. دو سوال دارم:۱- اگر از شرکت شکایت کنم، با توجه به اینکه کد کارگاه ندارد آیا می‌توانم سابقه‌ام را درست کنم و شرکت مجبور شود حق‌بیمه‌ام را پرداخت کند؟۲- اگر مورد یک درست شود، آیا می‌توانم بخشی از بیمه خویش‌فرما را که همزمان با بیمه این شرکت پرداخت کرده‌ام، پس بگیرم؟
بله، می‌توانید. ایجاد سابقه کارکرد و بیمه به اثبات اشتغال در کارگاه و رابطه کارگری و کارفرمایی ارتباط دارد و نداشتن کد کارگاه رافع مسئولیت کارفرما در بیمه کردن کارکنان نیست.
- بیمه اجباری بر بیمه خویش‌فرما اولویت دارد و در چارچوب قانون و به صورت آمره اجرا می‌شود.
