سیاست‌گذاری اجتماعی در کانون رقابت‌ها

تامین ۲۴/ انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم در جریان است و کاندیداهای این انتخابات هم در دو هفته گذشته به طور مفصل نظرات خود را در مورد مسائل مختلف بیان کرده‌اند و جهت‌گیری‌های هر کدام در حوزه‌های مختلف روشن شده است. نگاهی به کلیدواژه‌های به‌کاررفته از سوی هرکدام از نامزدها در حوزه‌های مربوط به رفاه عمومی می‌تواند جالب‌توجه باشد. در این دوره به دلایل مختلف شاهد توجه بیش‌ازپیش نامزدها به مطالبات این حوزه هستیم و هرکدام از آنها شعارها و وعده‌هایی در این حوزه داده‌اند. شعارهایی که برخی با در نظر گرفتن اصول سیاست‌گذاری اجتماعی و برخی با فاصله بسیار از مبانی کارشناسی این حوزه مطرح شده‌اند. مهم‌ترین دیدگاه‌های کاندیدها مرتبط با حوزه رفاه و تامین اجتماعی را در اینجا مرور کرده‌ایم و از برخی کارشناسان این حوزه خواسته‌ایم رویکردهای مطرح‌شده را به بوته نقد و بررسی بگذارند.

کارگران

اشتغال‌زایی در برابر حمایت‌های یارانه‌ای

یکی از موضوعات مهم در حوزه اجتماعی، بحث کارگران و معیشت آنها به‌طور کلی است. در این دوره انتخاباتی شاهد جهت‌گیری‌های متفاوت نامزدهای مختلف در این خصوص هستیم. افزایش نرخ دستمزد بالاتر از میزان تورم و لزوم کنترل تورم برای بهبود وضعیت کارگران یکی از این موضع‌گیری‌هاست. شعار «عزتمندی زندگی کارگران» هم در این حوزه به کار گرفته شده است. اشاره به اینکه مشکل کارگران افزایش یافته و باید برای آن برنامه‌ریزی مناسب کرد نیز ازجمله وعده‌هایی است که در این دوره شاهد آن هستیم. توانمندسازی کارگران و بهبود وضعیت اقتصادی برای افزایش قدرت کارگران هم در شعارهای کاندیداها دیده شده است.

زنان

واقعیت موجود-وضعیت مطلوب

محروم شدن زنان از حقوقشان و لزوم بازگرداندن احترام به آنها و دادن فرصت‌های برابر به این قشر برای افزایش فعالیت در جامعه ازجمله شعارهای برخی از نامزدها در این دوره از انتخابات است. تقویت بنیان‌های خانواده و توجه به نقش زنان در خانواده هم در این دوره یکی از محورهایی است که برخی از نامزدها بر آن تاکید کرده‌اند. بهره‌برداری از قدرت زنان در جامعه با توجه به حجم گسترده دختران و بانوان فارغ‌التحصیل از دانشگاه‌ها هم مورد توجه برخی از نامزدها قرار گرفته است.

اشتغال و بیکاری

نرخ رشد تصاعدی یا ادامه رشد منطقی؟

یکی از مسائل مهم اجتماعی مورد توجه کاندیداهای ریاست جمهوری این دوره بیکاری و اشتغال در کشور است. ایجاد 5 میلیون شغل در دوره چهارساله یکی از دیگاه‌های بحث‌برانگیز مطرح‌شده است. توسعه اشتغال پایدار و توجه به حوزه‌های فناوری و نوآورانه و دانش‌بنیان برای ایجاد اشتغال از دیگر شعارهای این دوره نامزدهای انتخابات است. پرداخت کارانه به بیکاران هم در این دوره از سوی برخی نامزدها مطرح شده است. لزوم برقراری ثبات اقتصادی برای افزایش امید و نشاط اقتصادی در کشور برای مبارزه با بیکاری هم در این دوره به طور ویژه از سوی برخی نامزدها مورد توجه قرار گرفته است. افزایش بیکاری کلیدواژه‌ای است که نامزدها به آن اشاره کرده و مدعی‌اند برای رفع آن برنامه دارند. توجه به بخش خصوصی برای ایجاد اشتغال هم در شعارهای تعدادی از کاندیداها در این دوره از انتخابات دیده می‌شود.

بازنشستگان و سالمندان

نرخ تورم، قدرت خرید و توجه به معیشت

یکی دیگر از موضوعات مورد توجه در این دوره از انتخابات مسئله بازنشستگان و سالمندان است. کاندیداها در این دوره به طور کلی از لزوم افزایش کرامت سالمندان و عزتمندی بازنشستگان سخن گفته‌اند. توجه به تامین معیشت بازنشستگان هم در این دوره از سوی برخی نامزدهای انتخابات مورد توجه قرار گرفته و به صورت عملی‌تر تعدادی از نامزدهای انتخابات این دوره بر لزوم افزایش پلکانی حقوق بازنشستگان و همسان‌سازی حقوق آنها تاکید کرده‌اند. موضوع بازنشستگان و سالمندان در سخنان نامزدهای انتخابات این دوره معمولا در حوزه‌های دیگری هم مورد توجه قرار گرفته و به صورت غیرمستقیم در مورد آن بحث شده است.

حمایت از معلولان و ازکارافتادگان

شعارهای هیجانی - برنامه‌های عملی

در حوزه حمایت از معلولان و ازکارافتادگان کشور، در برنامه‌های برخی نامزدهای انتخابات این دوره شاهد جهت‌گیری‌های ویژه‌ای هستیم. برخی نامزدها در ذیل موضوع بازنشستگان و سالمندان، بر لزوم گسترش چتر حمایتی از این قشر تاکید کرده‌اند و تعدادی از نامزدها هم به صورت عملی معتقد به افزایش مستمری این افراد از طریق نهادهایی مانند سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام (ره) هستند. تعدادی از نامزدها به مسئله مسکن و خانه‌دار کردن این اقشار اشاره کردند. به هر حال همه کاندیداهای این دوره از انتخابات تاکید دارند که برای حمایت از این اقشار برنامه‌هایی دارند اما عملی‌ترین برنامه‌ای که تا به حال از سوی آنها در صحبت‌هایشان بیان شده افزایش مستمری آنان و طرح‌هایی در حوزه مسکن برای آنان بوده است.

تولید و توسعه صنعتی

سیاست‌های گذشته، ادامه مسیر توسعه و ...

یکی دیگر از مباحثی که تاکنون از سوی نامزدهای انتخاباتی مورد توجه قرار گرفته مسئله تولید و توسعه است. برخی از نامزدهای انتخاباتی بر لزوم تداوم مسیر توسعه تاکید کرده و بر این باورند که در این مسیر در دوره‌های گذشته تاخیرهایی شده و مسیر منحرف شده که باید مسیر درست توسعه در کشور ادامه یابد. گروهی از نامزدها بر لزوم افزایش تولیدات داخلی تاکید دارند. مسائلی ازجمله توسعه کیفیت محصولات برای حضور موفق در بازارهای جهانی هم به صورت ویژه از سوی برخی نامزدها مورد اشاره قرار گرفته است. به طور کلی ضرورت حمایت از تولیدات داخلی در این دوره از انتخابات به‌عنوان یکی از اهداف کاندیداها مورد اشاره قرار گرفته و اغلب آنها تعامل سازنده با دنیا را هم جزو الزامات تحقق این امر قلمداد کرده‌اند.

مسکن

مسکن مهر یا افزایش قدرت خرید مردم؟

بخش مسکن به‌عنوان دغدغه مهم بسیاری از مردم در این دوره از مناظره‌ها به صورت جدی مورد توجه قرار گرفته است. ایجاد طرح‌هایی مانند مسکن مهر برای رونق در این بازار از سوی برخی کاندیداها مورد توجه قرار گرفته است و لزوم بازسازی بافت‌های فرسوده و استحکام‌بخشی به مسکن روستایی هم فصل مشترک تقریبا همه نامزدها بوده است. از سوی دیگر برخی نامزدها در این دوره بر لزوم دخالت دولت در ساخت‌وساز به صورت تلویحی اشاره کرده‌اند و برخی نامزدها هم معتقدند برای توسعه بخش مسکن دولت باید تسهیلات لازم را فراهم سازد و با تقویت بنیه مالی خریداران و به صحنه آوردن بخش خصوصی، بخش مسکن را مدیریت کند. پرهیز از ساخت‌وسازهای انبوه بدون اینکه فکری برای زیرساخت‌های مورد نیاز آن شده باشد (نظیر بخش‌هایی از مسکن مهر) هم از سوی برخی نامزدها در این مدت مورد توجه قرار گرفته است. یکی دیگر از مسائل مهم در این حوزه مطرح شدن مسئله مسکن حمایتی برای اقشار آسیب‌پذیر ازجمله خانواده‌های دارای معلول است که برخی نامزدها بر آن تاکید کرده‌اند.

یارانه

میزان و چگونگی یارانه زیر ذره‌بین

از مسائل دیگری که در این دوره از انتخابات تبدیل به یکی از مباحث داغ انتخاباتی بین کاندیداها شده بحث یارانه‌هاست. بخشی از کاندیداها وعده افزایش یارانه‌های نقدی را مطرح کرده‌اند و بر اجرای آن هم تاکید دارند. بخش دیگری از نامزدهای این دوره انتخابات اما با بیان اینکه منابعی برای افزایش یارانه‌ها وجود ندارد بر افزایش حقوق و مستمری اقشار ضعیف به جای پرداخت یارانه مستقیم تاکید دارند. به هر حال مسائل مربوط به آسیب‌های پرداخت یارانه‌های نقدی به صورت غیرهدفمند هم در این دوره از سوی نامزدها مطرح شده و مسئله یارانه به‌عنوان یکی از موضوعات داغ همچنان میان نامزدها مطرح است.

محیط‌زیست

تعامل منطقه‌ای یا طرح‌های ضربتی؟

مسائل زیست‌محیطی نیز در این دوره از انتخابات مورد توجه نامزدهای انتخاباتی قرار گرفته است. برخی از آنها معتقدند باید با مدیریت بهینه آب به جنگ این آسیب رفت و برخی هم بر مالچ‌پاشی در برخی دشت‌ها تاکید می‌کنند. گفتگو با کشورهای همسایه که منشأ برخی آلودگی‌های زیست‌محیطی هستند هم در این دوره مورد توجه برخی نامزدها قرار گرفته است. تلاش برای احیای برخی تالاب‌ها و دریاچه‌هایی که خشک شده‌اند و همچنین جنگل‌کاری در مناطق کویری هم از سوی برخی دیگر از نامزدها مورد توجه قرار گرفته است. در مورد آلودگی هوای کلان‌شهرها هم برخی از کاندیداها نوسازی ناوگان حمل‌ونقل را مطرح کردند و در این مورد حتی به تولید برق از زباله‌ها هم اشاره شد. به هر حال مسائل محیط‌زیستی آنطور که از مناظره‌ها و برنامه‌های نامزدهای این دوره انتخابات برمی‌آید به صورت ویژه مورد توجه آنها، یا حداقل در شعارهایشان، هست. برخی نامزدها هم در این باره بر لزوم عملی بودن راهکارها تاکید می‌کنند.

فقر و حاشیه‌نشینی

رویکرد حمایتی در برابر رویکرد توانمندسازی

توجه به استعدادهای هر استانی در حوزه زیستی، توجه به طرح آمایش سرزمین و توزیع متناسب ثروت، توجه به مسائل روستاییان و کمبود آب، توجه به مسئله بیکاری و عدم درآمد کافی، ساماندهی وضعیت حاشیه شهرها و بازآفرینی مناطق مسکونی محروم و فراهم کردن امکان تحصیل برای کودکان بازمانده از تحصیل در حاشیه شهرها هم از سوی کاندیدهای این دوره در مورد مسئله فقر و حاشیه‌نشینی مطرح شد. لزوم توجه به آموزش در برنامه‌های کاندیداها در مورد مسئله حاشیه‌نشینی و فقر دیده می‌شود. در این زمینه به نظر می‌رسد کاندیداها برنامه‌هایی دارند که بخشی از آنها رویکردهای عمدتا حمایتی و بخشی دیگر رویکرد شناسایی معضل و برخورد ریشه‌ای با آن را دارند.

منبع: هفته نامه آتیه نو