حمیدرضا برادران شرکا
رئیس اسبق سازمان برنامه‌وبودجه
تامین ۲۴/ با افتتاح فازهای جدید پارس جنوبی، حالا ایران می‌تواند بیش از 570 میلیون مترمکعب در روز از این میدان مشترک گاز طبیعی و بیش از 650 هزار مترمکعب در روز میعانات گازی برداشت کند. به این ترتیب جهش بزرگی در برداشت گاز و میعانات گازی از پارس جنوبی رقم خورد. اما سوال اینجاست که این جهش چه ارمغانی برای اقتصاد کشور به همراه خواهد داشت یا به عبارتی چطور باید از این درآمد استفاده کرد تا به توسعه کشور کمک کند.
نگاهی به تاریخچه اقتصادِ تک‌محصولیِ نفت نشان می‌دهد که افزایش درآمدهای نفتی ایران به‌منزله توسعه اقتصادی ایران نبوده است. برای اثبات این ادعا کافی است نیم‌نگاهی به شاخص‌های اقتصاد ایران در سال‌های قبل داشته باشیم که در آن دوران، بهای نفت خام حتی از نرخ 130 دلار در هر بشکه هم فراتر رفت. تورم بالای 40 درصد، رشد منفیِ اقتصادی و افزایش نقدینگی، تنها بخشی از نتایجِ بِریز و بِپاش‌های دولت‌های نهم و دهم به شمار می‌روند. کار به جایی رسید که درآمدهای سرشار و تاریخی نفت جوابگو نبود و دولت وقت به ذخایر ارزی کشور هم متوسل شد و موجودی آن را به صفر رساند. این در حالی بود که با توجه به رشد بالای درآمدهای نفتی کشور در بازه زمانی چندساله منتهی به سال 1389، اگر دولت به حدود قانون برای برداشت از حساب ذخیره ارزی پایبند می‌ماند، موجودی حساب ذخیره ارزی در اواخر دولت باید به ۱۰۰ میلیارد دلار می‌رسید. اما درآمدهای نفتی کشور به‌راحتی صرف هزینه‌های جاری دولت‌های قبل در کشور شد، در حالی که کشورهایی همچون نروژ با حفظ درآمدهای نفتی خود توانسته‌اند به شرایط اقتصادی خود بهبود چشمگیری بخشند. این در حالی است که این کشور تنها 4/0 درصد از کل ذخایر اثبات‌شده نفت دنیا را دارد که در مقایسه با سهم ایران بسیار اندک است.
اما دولت یازدهم مدعی است که با وجود کاهش درآمدهای نفتی توانسته 20 درصد از درآمد خود را در صندوق توسعه ملی پس‌انداز کند. هرچند طبق ششمین برنامه توسعه‌ای کشور دولت موظف به واریز ۳۰ درصدِ درآمدهای نفتی به صندوق توسعه ملی است اما آنچه بیش از قانون ما را ملزم به پس‌انداز درآمدهای نفتی می‌کند، سهم نسل‌های آینده از نفت است. اگر واقعا به فکر نسل آینده هستیم و می‌خواهیم به صورت جدی، بخشی از درآمد نفتمان را پس‌انداز کنیم، نباید درآمدهای نفتی مبنای هزینه کشور باشد و در امور جاری هزینه شود.
منبع: هفته نامه آتیه نو
