سازمان تامین‌اجتماعی به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار خدمات درمانی و دومین ارائه‌کننده بزرگ این خدمات، نقشی بسیار حیاتی در نظام سلامت ایفا می‌کند، تا جایی که می‌توان به‌جرئت گفت در بسیاری از نقاط کشور، بار اصلی درمان بر دوش این سازمان است و اگر به هر دلیلی خدمات درمانی تامین‌اجتماعی قطع شود، وقوع بحران اجتماعی در آن منطقه دور از انتظار نیست.
تامین۲۴/ این سازمان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با شتابی فزاینده، سال‌به‌سال دامنه ارائه خدمات درمانی‌اش را گسترش داده است، به طوری که حالا بیش از نیمی از جمعیت کشور از خدمات درمانی تامین‌اجتماعی بهره‌مند هستند. شکی نیست که اگر خدمات درمانی تامین‌اجتماعی در طول 38 سال گذشته نبود، دستاوردهای بهداشتی و درمانی نظام سلامت در دوران پس از انقلاب در جایگاه فعلی نبود.
درمان تامین‌اجتماعی، همسو با آرمان‌های انقلاب
برقراری عدالت اجتماعی و حمایت از اقشار مستضعف جامعه یکی از عمده اهداف و آرمان‌های انقلاب بود که درمان تامین‌اجتماعی در طول 38 سال گذشته تلاش کرده این رسالت انقلاب را در برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت خود پیاده کند. پس از انقلاب، درمان تامین‌اجتماعی در نقاط محروم کشور حضور پررنگی داشت و تلاش کرد با ارائه خدمات درمانی مستقیم و خرید خدمت گامی عملی در تحقق «عدالت در سلامت» بردارد. آمارهای رسمی نشان می‌دهد ساکنان استان‌های محروم به نسبت بسیاری از مناطق برخوردار کشور، سهم بیشتری از خدمات درمانی این سازمان داشته‌اند. به طور مثال، در استان سیستان و بلوچستان، به‌عنوان محروم‌ترین استان کشور، حدود 25 هزار بیمار در مراکز ملکی این سازمان در سال 94 بستری شده‌اند که این آمار از استان‌های فارس، قم، گیلان، کرمانشاه، سمنان، زنجان و البرز بالاتر است. به بیان دیگر، بر اساس آمارهای رسمی سالنامه آماری سازمان تامین‌اجتماعی، ساکنان استان محروم سیستان و بلوچستان بسیار بیشتر از بیمه‌شده‌های بسیاری از استان‌های کشور از خدمات بستری سازمان تامین‌اجتماعی بهره برده‌اند.
در حوزه خرید خدمات درمانی هم این سازمان در طول چند دهه پس از انقلاب تلاش کرده از آرمان‌های عدالت‌خواهی عدول نکند. به طور نمونه، آخرین آمارهای اعلام‌شده حاکی از آن است که در استان سیستان و بلوچستان، تعداد مراکز طرف قرارداد با سازمان خیره‌کننده است. تامین‌اجتماعی این استان ضمن قرارداد با 18 بیمارستان، 42 درمانگاه و پلی‌کلینیک، 4 دی‌کلینیک و 293 مرکز بهداشتی و درمانی، توانسته در زمره جایگاه‌های نخست خرید خدمات بهداشتی و درمانی کشور قرار بگیرد. در سایر استان‌های محروم کشور هم آمار ارائه خدمات درمانی مستقیم و غیرمستقیم خیره‌کننده است. مجموع این آمارها روایت مستندی از تلاش‌های درمان تامین‌اجتماعی برای توسعه عدالت درمانی و رسیدگی به مناطق محروم در دوران پس از انقلاب است.
بخشی از تاریخ یک سازمان
پیش‌تر دکتر سید تقی نوربخش، مدیرعامل سازمان تامین‌اجتماعی، در گفت‌وگو با آتیه‌نو به نقش پررنگ این سازمان در دوران پس از انقلاب و به‌خصوص در دوران جنگ تحمیلی اشاره کرده و یادآور شده بود: «این سازمان در دوران دفاع مقدس هم از نظر تامین منابع لازم برای هزینه‌های دفاعی و هم به لحاظ همکاران مشاغل متنوع پزشکی براساس راهبردهایی که وجود داشت، گام‌های بزرگی برداشت. بیمارستان‌های سازمان تامین‌اجتماعی نیز در آن دوران مسئولیت بیشتری داشتند و ازجمله مراکز اصلی درمان مجروحان بودند».
فرخ ملکوندفرد، مشاور ارشد مدیرعامل و نماینده سازمان تامین‌اجتماعی در پیگیری و هماهنگی امور برنامه ششم توسعه، در گفت‌وگو با آتیه‌نو از نقش بی‌بدیل این سازمان در حوزه بهداشت و درمان می‌گوید و خاطرنشان می‌کند: «خدمات درمانی تامین‌اجتماعی بخشی از تاریخ این سازمان است. بخش بیمه درمان جزو حوزه تامین‌اجتماعی پایه (شامل بازنشستگی، ازکارافتادگی و...) است و بر استقرار نظام جامع و یکپارچه تامین‌اجتماعی تاکید دارد.» ملکوند به پیشینه درمان تامین‌اجتماعی در دوران قبل و پس از انقلاب اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «در سال ۱۳۵۵ موضوع ارائه بیمه خدمات درمانی چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم از سازمان تامین‌اجتماعی منفک شد و درمان غیرمستقیم به سازمان تامین خدمات درمانی وقت و درمان مستقیم (شامل بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها) به وزارت بهداری و بهزیستی وقت منتقل شد، اما در عمل این طرح موفق نبود و درنهایت در سال ۱۳۶۸ با تصویب مجلس شورای اسلامی و با اجرایی شدن قانون الزام سازمان تامین‌اجتماعی بر اجرای بندهای «الف» و «ب» ماده ۳ قانون تامین‌اجتماعی، کلیه بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها (درمان مستقیم) و همچنین مسئولیت درمان غیرمستقیم به سازمان تامین‌اجتماعی اعاده شد».
منبع : هفته نامه آتیه نو