نمی‌توانم خیلی صریح بگویم که آسیب می‌زند یا نه، اما وقتی می‌خواهیم شرایط انسانی را برای عده‌ای از افراد جامعه که تعدادشان هم محدود است حاکم کنیم، ممکن است هزینه‌هایی هم داشته باشد وضرری ناچیز هم به صندوق‌های بیمه‌ای وارد شود.
تامین ۲۴/ پروانه مافی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، یکی از نمایندگانی است که از تصویب لایحه بازنشستگی زنان با 20 سال سابقه کار و بدون محدودیت سنی حمایت می‌کند و آن را نه‌تنها بر ضد اشتغال زنان نمی‌داند، بلکه معتقد است که ضرر چندانی هم از جانب این لایحه، متوجه صندوق‌های بیمه‌ای نخواهد شد. با او در مورد دلایل این موافقت و استدلال‌هایش در این‌باره، صحبت کرده‌ایم.
چرا شما با این طرح موافق بودید؟
برای اینکه مراجعات زیادی از طرف خانم‌ها داشته‌ایم و از گذشته هم خانم‌هایی که در مشاغل سخت و زیان‌آور مشغول بوده‌اند، همواره چنین دغدغه‌ای داشته‌اند؛ چراکه به‌علت فرسودگی که شغل‌شان به دنبال دارد، نیاز دارند که زودتر بازنشسته شوند. به هر حال باید بپذیریم که خانم‌ها از نظر فیزیکی متفاوت از مردان هستند و باید این تفاوت‌ها را در کار لحاظ کرد؛ یا زنانی به ما مراجعه می‌کنند که فرزند معلول، شوهر بیمار یا پدرومادر بیمار صعب‌العلاج دارند؛ یا زنانی که سرپرست خانواده هستند و باید بخشی از زمان‌شان را در کنار خانواده خود بگذرانند. این زنان به‌دنبال بازنشستگی زودتر از موعد بودند تا بتوانند به گرفتاری‌های خانوادگی خود برسند اما چون قانونی در این زمینه وجود نداشت، با مشکل مواجه و همیشه در عسروحرج بودند. یا حتی زنانی که خودشان بیمار بودند و دنبال زودتر بازنشسته شدن بودند اما امکانی برای آن نداشتند.
برای مواردی که شما برشمردید، در بیمه‌های اجتماعی قوانین مشخصی وجود دارد که برای چنین زنانی حمایت‌های زیادی را تعریف کرده است. برای نمونه زنانی که بیماری خاصی دارند، می‌توانند از حمایت قانون ازکارافتادگی و بازنشستگی زودهنگام برخوردار شوند...
در مورد حمایت از زنانی که پدرومادر بیمار دارند و یا فرزند معلول، قانون حمایتی نداریم... در مورد زنان کارگری که مشاغل سخت و زیان‌آور دارند و زود فرسوده می‌شوند، قانون مشخصی نداریم. در نتیجه مناسب بود که قانونی تصویب شود که این بخش از زنان را مورد حمایت قرار دهد. این قانون بار مالی هم ندارد، چون با همان 20 روز بازنشسته می‌شوند و سنوات ارفاقی ندارند. این قانون مانند بخشنامه‌های دولت قبل نیست که کسی با 20 سال سابقه کار، با 25 روز حقوق بازنشسته شود.
دغدغه حمایت شما از زنانی که مشکلاتی در زندگی دارند، قابل‌تقدیر است اما می‌دانید مشکل کجاست؟ هر قانونی که بازنشستگی پیش از موعد را تشویق کند، حتی اگر تعداد سنوات را هم مشخص کرده باشد، باز راهی باز می‌کند برای خروج زودتر بخشی از بیمه‌پ‍ردازان صندوق‌های بیمه‌ای؛ صندوق‌هایی که همین حالا هم بسیاری از آن‌ها یا ورشکسته شده‌اند و یا در نقطه بحرانی قرار دارند. از طرفی این زنان برخلاف عقیده شما که معتقدید به امورات خانوادگی خود می‌رسند، به‌دنبال شغل جدید و البته بدون بیمه می‌روند و این یک زیان مضاعف برای صندوق‌های بیمه‌ای است.
ما این قانون را برای زنان شاغلی در نظر گرفته‌ایم که دارای مشکلاتی باشند که ذکر کردم. از طرفی کارفرما حق بررسی شرایط و درخواست این زنان را دارد و آن‌ها فقط در صورت احراز شرایط می‌توانند بازنشسته شوند. ما فقط منع موافقت قانون را برداشته‌ایم و اجباری ایجاد نکرده‌ایم. آدم‌هایی که عسروحرج دارند و با شرایط موجود نمی‌توانند به کار ادامه دهند، باید بتوانند بازنشسته شوند؛ چراکه ادامه یافتن کارشان ظلم محسوب می‌شود. کسی که چنین مشکلاتی دارد باید بتواند از چرخه کار خارج شود، چون نه انگیزه دارد و نه می‌تواند کارش را درست انجام دهد. با رنج و عذاب و گلایه نمی‌توان کار کرد.
نکته عجیب این است که با وجود تلاش‌های دولت یازدهم برای رونق اشتغال زنان، چنین تصمیمی از سوی مجلس گرفته می‌شود؛ چراکه تجربه نشان می‌دهد چنین قوانین به‌ظاهر حمایتی، نتیجه معکوس می‌دهند. کارفرمایی که احتمال می‌دهد نیروی زبده و باتجربه‌اش در بیستمین سال کاری‌اش می‌تواند درخواست بازنشستگی بدهد، برای استخدام چنین نیروهایی تردید خواهد داشت و این یعنی ضربه خوردن اشتغال زنان.
این اصلا حرف درستی نیست؛ اینکه چنین قانونی به اشتغال زنان ضربه می‌زند، توهمی بیش نیست! مگر می‌شود کارفرما پیش‌بینی کند کسی که سال اول استخدام می‌شود، ممکن است 20 سال دیگر بخواهد بازنشسته شود و نتیجه بگیرد که بهتر است او را استخدام نکند؟! این حرف درستی نیست.
ولی همین موضوع در مورد مرخصی زایمان درست از آب درآمد؛ یا با آن موافقت نمی‌شود و یا بسیاری از مرخصی‌های زایمان تبدیل می‌شود به یک مرخصی همیشگی و از دست دادن کار. یعنی قوانین حمایتی که منافع دو طرف روابط کار را نبیند، معمولا به نفع کارگران تمام نمی‌شود.
مرخصی زایمان یک مرخصی موقتی است. ممکن است زنی که از این مرخصی استفاده می‌کند، توسط کارفرما جایگزین شود و مواردی هم پیش می‌آید که این اتفاق بیفتد. اما اینکه از حالا کارفرما فکر 20 سال دیگرش را بکند، محال و توهم است! این قانون هیچ ربطی به اشتغال و جذب زنان در بازار کار ندارد.
صندوق‌های بازنشستگی و بیمه‌ای در مرحله بحرانی برای تامین منابع خود و پوشش هزینه‌هایشان قرار گرفته‌اند؛ از این‌رو تامین‌اجتماعی در دو، سه سال اخیر به‌شدت تلاش کرده که عواقب تصویب و اجرای قوانین ضدبیمه‌ای که در سال‌های گذشته به این صندوق و منافع بیمه‌شدگان آن آسیب زده را برای نمایندگان مجلس مشخص کند تا دیگر چنین قوانینی تصویب نشود.
اتفاقا کارشناسان تامین‌اجتماعی با این بند موافق بودند.
معاون پارلمانی تامین‌اجتماعی اعلام کرده که ما از تصویب این بند، آن‌هم بدون بحث کارشناسی و در کمترین زمان ممکن، متعجب شده‌ایم! شما به‌عنوان یکی از موافقان این طرح، صریح بگویید که آیا عقیده دارید صندوق‌های بیمه‌ای از جانب این قانون متضرر نمی‌شوند؟
بعید می‌دانم که چنین اتفاقی بیفتد؛ نمی‌توانم خیلی صریح بگویم که آسیب می‌زند یا نه، اما وقتی می‌خواهیم شرایط انسانی را برای عده‌ای از افراد جامعه که تعدادشان هم محدود است حاکم کنیم، ممکن است هزینه‌هایی هم داشته باشد وضرری ناچیز هم به صندوق‌های بیمه‌ای وارد شود.
همین حالا 30 هزار زن بیمه‌پرداز بالای 20 سال سابقه کار با بیمه تامین‌اجتماعی وجود دارد؛ یعنی از فردای تصویب چنین قانونی، اگر همه آن‌ها درخواست بازنشستگی بدهند و از چرخه بیمه‌پردازی خارج شوند، حداقل ماهی 30 میلیارد تومان بر هزینه‌های تامین‌اجتماعی افزوده و از طرف دیگر حداقل ماهی 10 میلیارد تومان از درآمدهای این سازمان کم می‌شود.
شرایطی که می‌توانند با این قانون بازنشسته شوند، شامل همه نمی‌شود و حتما باید شرایط خاصی داشته باشند.
ولی لایحه‌ای که شما در مجلس به تصویب رسانده‌اید، هیچ شرایط و تبصره‌ای ندارد!
این بخشی از برنامه توسعه است، می‌رود شورای نگهبان و دوباره برمی‌گردد به مجلس و در مورد آن بحث خواهد شد؛ تا بخواهد یک قانون دائمی شود، تغییرات زیادی خواهد کرد و نباید نگران بود.
نگرانی و تعجب ما بیشتر از این منظر است که شما که عضو فراکسیون کارآفرینی مجلس هستید و تلاش‌هایتان در این دو سال معطوف به رونق اشتغال بوده، چرا با چنین لایحه‌ای همراه شده‌اید که خودتان هم می‌گویید نیاز به کار کارشناسی بیشتری دارد؛ قوانینی که همیشه هم سو‌‌ءاستفاده‌های زیادی از آن‌ها می‌شود.
اول اینکه این قانون ضداشتغال زنان نیست؛ بعد اینکه وظیفه قانون و قانون‌‌گذار نظارت بر اجرای درست قانون نیست. من باید ویژگی‌های موکلین و خواست آن‌ها را ببینم و نه احتمال اینکه ممکن است از یک قانون حمایتی، سوء‌استفاده شود.
منبع: هفته نامه آتیه نو