مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی همزمان با اهتمام به امر توسعه، مساله عدالت اجتماعی، فقرزدایی و برقراری تامین اجتماعی توجه ویژه داشت. در ادامه گزیده ای از سخنان آیت الله هاشمی رفسنجانی با محوریت فقرزدایی و دستگیری از محرومان را مرور می کنیم.
خبرگزاری مهر: 16 بهمن 86
وی در پاسخ به سئوالی درباره عملکرد دولت سازندگی، شکل‌گیری این دولت پس از جنگ را در رشد و توسعه کشورمهم ارزیابی کرد و گفت: دولت سازندگی با اقدامات خود توانست بیکاری در جامعه را به نحو چشمگیری کاهش و از طریق جذب سرمایه‌های بخش خصوصی و افزایش تولید؛ ضریب جینی را به نفع اقشار آسیب پذیر کاهش و فاصله میان دو دهک پایین و دو دهک بالا را کاهش دهد.
هاشمی رفسنجانی تهیه دو لایحه مهم فقرزدایی و تأمین اجتماعی را نشان اهتمام دولت خود به اقشار آسیب پذیر جامعه عنوان کرد و گفت: دولت سازندگی از طریق کمک به شکل گیری توسعه پایدار به دنبال رفع مشکلات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جامعه بود.
خبرگزاری مهر:۲۶ دی ۸۶
*...به گفته حضرت علی (ع) ، وقتی فقر در شهری راه پیدا کند کفر هم راه پیدا می کند و اخلاق می میرد و انسان ها از درون متلاشی می شوند بنابراین به همین دلیل با توجه به این فرمایشات باید در جهت فقرزدایی ، رفع تبعیض ، ایجاد عدالت و خودکفایی در میان مردم همه جوامع اقدامات لازم صورت گیرد.
* کار کردن برای مردم شرافت بوده و یکی از حقوق اساسی انسان ها است بنابراین دولت ها و صاحبان دانش مکلفند برای ایجاد اشتغال مردم اقدام کنند.
*وی به لایحه فقرزدایی اشاره کرد و گفت: در دوران مسئولیت اجرایی خود لایحه فقرزدایی که محورش ایجاد اشتغال بود را به مجلس فرستادیم که این لایحه در زمان دولت قبلی برای رفع اصلاحات از دستور کار مجلس خارج شد و تا کنون نیز بازگردانده نشده است. در این لایحه منابع هدر دهنده کشور محاسبه و برنامه ریزی برای اشتنغال زایی انجام دادیم.
پایگاه تحلیلی خبری نامه : 13 بهمن 93
*... بعد از سال‌های جنگ و در دولت سازندگی به فکر تأمین اجتماعی کاملی بودیم تا هیچ‌کس در ایران مشکل و دغدغه‌ای در تأمین نیازهای اولیه نداشته باشد.
پایگاه خبری آفتاب: ۲۳ بهمن ۸۷
* ...بحث عدالت اجتماعی، یک بحث فکری، آن هم در زمان جنگ بود. پس مساله عدالتی که الان درباره فقیر شدن فقرا و پولدار شدن پولدارها مطرح می‌کنند، کاملاً معکوس است. درباره مسائل فرهنگی هم می‌توانید دوره‌های پیشین و پس از آن را نگاه کنید. من فکر می‌کنم در مقایسه با همه دوره‌ها، بهترین دوره، دوره سازندگی است. هرچه جلوتر می‌رویم، روز به روز بدتر می‌شود و حتی بداخلاقی‌ها به خانه‌ها سرایت می‌کند. بی‌انصافی و فساد در حال بالارفتن است.
*... من دو، سه نمونه‌اش را می‌گویم. از دوران سازندگی، عدالت محور کار بود، با این تفاوت که بعضی‌ها عدالت را تقسیم فقر و غذای بخور و نمیر می‌دانستند و برای این نوع عدالت تبلیغ می‌کردند. یعنی مصداق منفی همان ضرب‌المثل معروف هستند که می‌گوید: «به جای اینکه هر روز به یک نفر یک ماهی بدهید تا شکمش را سیر کند، به او یک تور ماهیگیری بدهید تا خودش ماهی صید کند».
*...لایحه فقرزدایی مربوط به اواخر دوران سازندگی است که می‌گویم. در آغاز سازندگی راه‌حل مشکلات کشور را با وجود خیل عظیم نیروهای رزمنده برگشته از جنگ و آثار روانی پس از این دوره ایجاد اشتغال می‌دانستیم. یعنی کشور را توسعه دهیم تا همه برای زندگی شرافتمندانه کار داشته باشند.
*...اتفاقاً این سیاست جواب داد و دلیل ادعای من دو سه شاخص است که می‌گویم. می‌توانید تاریخ ایران را از زمان شاه تا الان ببینید. ضریب جینی یک شاخص مهم در عدالت است. فقط در دوران سازندگی این ضریب جینی در دو دهک به نفع فقرا اصلاح شد و در دو دهک به ضرر اغنیا تنزّل کرد. یعنی دو دهک بالا، پایین و دو دهک پایین، بالا آمدند و درآمد دهک‌های متوسط زیاد شد.
مهمترین علت اصلاح ضریب جینی ایجاد اشتغال است. بیکاری کشنده زمان جنگ و پس از آن که ۱۶ درصد بود، به ۹ درصد رسید. یعنی سالی یک درصد کاهش یافت و اگر دو سه سال دیگر این روند ادامه داشت، به ۳ تا ۴ درصد می‌رسید که این درصد بیکاری به حساب نمی‌آید.
یا در زندگی خانواده‌های فقیر، کالاهای بادوام نبود و مایحتاج خود را با کوپن تأمین می‌کردند. در دوران سازندگی کالاهای بادوام مثل فرش، یخچال، تلویزیون، دوچرخه و موتورسیکلت وارد سبد مصرفی زندگی شد. همه اینها شاخص‌های عدالت است.
البته بحث عدالت اجتماعی، یک بحث فکری، آن هم در زمان جنگ بود. پس مساله عدالتی که الان درباره فقیر شدن فقرا و پولدار شدن پولدارها مطرح می‌کنند، کاملاً معکوس است. درباره مسائل فرهنگی هم می‌توانید دوره‌های پیشین و پس از آن را نگاه کنید. من فکر می‌کنم در مقایسه با همه دوره‌ها، بهترین دوره، دوره سازندگی است. هرچه جلوتر می‌رویم، روز به روز بدتر می‌شود و حتی بداخلاقی‌ها به خانه‌ها سرایت می‌کند. بی‌انصافی و فساد در حال بالارفتن است.
خبرگزاری ایرنا: ۲۴ مرداد ۹۵
*... با یادآوری ضرورت تامین مسکن افراد کم درآمد: اگر طرح هایی جامع براساس نیازسنجی های واقعی و به دور از اقدامات شعاری و اجرای عقلانی دنبال می شد، یکی از اهداف انقلاب اسلامی در آغاز برآورده می شد که تامین مسکن برای نیازمندان بود.
*... در دوران سازندگی به تحصیل همگانی توجه ویژه ای شد، به گونه ای که در مناطق دور افتاده، محروم و روستایی، مدارس شبانه روزی تاسیس کردیم تا حتی دو سه دانش آموز یک روستا هم با سرویس های رفت وآمد و بیتوته شبانه در خوابگاه ها درس بخوانند.
خبرگزاری فارس: ۲۴ مرداد ۹۵
... در اشاره به لایحه فقرزدایی در دولت سازندگی: طرحی با تأمین منابع مالی تهیه و برای تصویب به مجلس فرستاده شده بود که اگر تصویب و اجرا می‌شد، دیگر هیچ‌کس در ایران به خاطر ضرورت‌های اولیه زندگی خود و فرزندان، دچار مشکل نمی‌شد که البته این طرح به دلایلی اجرا نشد و بعدها از مجلس پس گرفته شد.