شکاف در ساختارهای سنتی و بروز آسیب های اجتماعی

طاهره مالکی

دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی

تامین ۲۴/ اتفاقاتی که طی دو سه ساله اخیر در خصوص افزایش آمار طلاق و کاهش ازدواج در سطح جامعه ما رخ داده است؛ آگاهان و متخصصین امر را بر آن داشته است تا متفقا براین نکته تاکید نمایند که «در ساختار سنتی خانواده در ایران شکاف های بزرگی ایجاد شده است».

سرعت رشد تغییرات اجتماعی که متاسفانه بدلیل استفاده نامناسب از پدیده های تکنولوژیکی و دیجیتالی فضای مجازی؛ در بین آحاد جامعه بخصوص نسل جوان رخ داده است باعث شده است تا تغییرات اساسی در الگوهای تربیتی نسل جوان رخ دهد که حتی بعضا حاکمیت هم در کنترل و نظارت بر آنها از سرعت ایجاد شده درجامعه باز می ماند.

هرچند که ساختار سنتی و فرهنگی جامعه ما هنوز حاکمیت خود را به گونه ایی محتضر حفظ نموده است اما حقیقت امر این این است که بنظر می رسد این ساختار بدلیل ورود و نهادینه شدن خرده فرهنگی هایی غربی و نامانوس با هویت ملی و دینی ما متاسفانه در بین نسل جوان نهادینه و پسندیده واقع شده که می توان گفت وجود شبکه های ارتباطی جدید و اجتماعی نیز بی تاثیر در رسوب این خرده های فرهنگی بیگانه نبوده اند.

افزایش طلاق؛ بی حوصلگی جوانان در برخورد با پدیده های اجتماعی و اقتصادی؛ عدم تعامل اجتماعی و بروز فرهنگ خشونت و عصبیت های اجتماعی؛ عدم علاقه به فرزندآوری و یا گرایش به تک فرزندی؛ رواج ازدواج سفید؛ افزایش سقط جنین های غیرقانونی و ... ازجمله مواردی هستند که نشان می دهد غلبه آنها در روابط اجتماعی نسل جوان؛ باعث ایجاد همان شکاف بزرگ در ساختارهای سنتی جامعه و خانواده ایرانی شده است.

این روزها آنچه که تاکید بر ایجاد شکاف را علنی تر می کند دوری و فرار جوانان از ازدواج است که مهترین عامل را می توان بر سهل تر شدن روابط بین دو جنس مخالف دانست و اینکه این روزها ارضای غرایز جنسی برای جوانان با روابط خاصی که درجامعه نهادینه شده آسانتر است و به همین خاطر کمتر نیاز به ازدواج احساس می شود. از طرف دیگر بخصوص در بین دختران این تفکر جای خود را باز کرده است: «با آ‌ن‌ که تنها بودن را دوست ندارم اما حاضر نیستم به هر قیمتی تن به زندگی مشترک بدهم». این نگاهی است که بسیاری از زنان جوان ایرانی برای زندگی خود برگزیده‌اند و رو‌ز به روز هم تعدادشان بیشتر می‌شود. هرچند که مسئولان دست اندرکار در کشور نسبت به کاهش آمار ازدواج نگران هستند و توصیه به ازدواج آسان و تشویق به تشکیل خانواده و ادعای تسهیل شرایط ازدواج هم فراوان است، اما بخاطر مسایل پیش گفته ازدواج در شرایط امروز جامعه ایران سخت‌تر از همیشه شده است.

لذا شاهد هستیم به رغم تمام توصیه های فرهنگی؛ دینی و اخلاقی که از سوی مقامات دولتی و غیردولتی اعمال می شود بیش از هر زمان دیگر در ایران شاهد گسترش طلاق‌ها و همچنین ازدواج موقت هستیم. یک دلیل ساده آن کمرنگ شدن اهمیت تشکیل خانواده در نسل جوان و گسترش فردگرایی، تاثیرپذیری از الگوهای غربی در رویکرد به زندگی مجردی و روابط آزادانه جنسی خارج از ازدواج است.

از طرف دیگر؛ این روزها در جامعه با همه تاکیداتی که بر فرزندآوری می شود؛ تصمیم‌گیری برای بچه‌دار شدن برای والدین جوان سخت ودشوار است. از یک طرف مشکلات اقتصادی چنین اجازه ایی را به آنها نمی دهد و از طرف دیگر با تغییرات ایجادشده در نگرش زنها؛ آنها حاضر نیستند پیشرفت های مدنظر خود را برای تامین آتیه شان فدای بچه دار شدن نمایند.

وضعیت نگران کننده دیگر در جامعه سنتی ما که موجب احساس خطر مسئولان نیز شده است؛ افزایش شکل جدیدی از روابط دختران و پسران با عنوان هم‌خانگی است که مقامات و دیگر متخصصین امر آن را یک آسیب جدی و نگران‌کننده می دانند. در سال‌های اخیر، شمار زنانی که خارج از ازدواج رسمی، صاحب فرزند می‌شوند، نسبت به دهه‌های گذشته، با جهشی چشمگیر افزایش یافته است.

بهرحال این روزها مسائل عدیده اجتماعی و فرهنگی رایج در بین نسل جوان نظم و نسق عمومی جامعه را دگرگون ساخته است و با توجه به نگران های موجود که از بین بردن جامعه سنتی را تهدید می کند بنظر می رسد که همه آگاهان ودست اندرکاران امور اجتماعی و فرهنگی کشور باید در یک عزم ملی دست و آستین بالا بزنند و نگذارند روال مألوف و متعارف خانواده و زناشویی در ایران، به رغم اصراری که بر تداوم آن وجود دارد، به انحطاط کشیده شود. این مهم میسر نیست مگر با موشکافی دقیق از حوادث و پدیده های موجود در بستری از دانایی و آگاهی های بدون تعصب.