تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
در این نوشتار به پرسشهایی دربارۀ مسئولیت کارفرما در قبال کارگران آسیبدیده پاسخ گفتهایم.
از یک ماه قبل با دو نفر از برادرانم در کارگاه کاشی و سرامیکسازی پدرم اشتغال به کار داریم و حقوق و مزد دریافت میکنیم. آیا کارگاه خانوادگی ما مشمول معافیت حق بیمۀ سهم کارفرما تا پنجنفر کارگر میشود؟
بله. در کارگاههای خانوادگی که فرزندان کارفرما، مزد دریافت میکنند و بیمهشدۀ تأمین اجتماعی هستند، اگر فعالیت کارگاه آنها جزء صنوف قید شده در قانون مربوطه باشد (مثل کارگاه شما) مشمول معافیت سهم کارفرما تا پنج نفرکارگر خواهند بود.
بهعلت حادثۀ آتشسوزی در یکی از دو سالن کارگاه من، دو نفر از کارگران دچار حادثه شدهاند. ضمن تأیید بازرس فنی شعبۀ تأمین اجتماعی مبنی بر اینکه حادثۀ ناشی از کار بود، کارگر اولی براساس نظریۀ کمیسیون پزشکی سازمان تأمین اجتماعی ازکارافتادگی کلی تشخیص داده شد و کارگر دومی نیز فوت کرد و برای نفر اولی مستمری کارافتادگی کلی و جهت کارگر فوت شده نیز مستمری بازماندگان توسط تأمین اجتماعی برقرار شده است و چون کارشناس ادارۀ کار همچنین مرجع قضایی در پی وقوع حادثه، کارفرما را بهعلت عدم رعایت مقررات حفاظت فنی و ایمنی، ۸۰ درصد مقصر حادثه تشخیص داده طبق اعلام بدهی توسط تأمین اجتماعی خسارات وارده بابت هزینههای درمانی و غرامت دستمزد نفر اول حادثهدیده را بهطور یکجا پرداخت کردهام. مجدداً شعبۀ تأمین اجتماعی مبلغی را معادل ۸۰ درصد مستمریهای سهماهۀ پرداختی برای دو کارگر حادثهدیده را جهت پرداخت، به من اعلام بدهی کرده و قرار است این مبالغ برای بقیۀ سالهای آینده یعنی مادامیکه مستمری حادثهدیدگان توسط تأمین اجتماعی پرداخت میشود، معادل آنها از من دریافت شود. چون امکان دارد پرداخت این مبالغ در سالهای آینده برای من امکانپذیر نباشد، آیا در این ارتباط راهکاری وجود دارد؟
طبق مادۀ (۶۶) قانون تأمین اجتماعی، اگر براساس گزارشهای ادارۀ کار یا مراجع قضایی در حوادث حادثه از کار، کارفرما مقصر حادثه تلقی شود، سازمان تأمین اجتماعی ضمن ارائۀ تعهدات خود شامل معالجه و غرامت دستمزد و برقراری مستمری و غیره به بیمهشده یا بیمهشدگان، متقابلاً هزینههای صورتگرفته شامل هزینههای درمانی و هزینۀ غرامت دستمزد، همچنین مادامی که مستمری کارافتادگی به بیمهشدۀ حادثهدیده یا به بازماندگان فوت شده پرداخت میشود معادل آنها را (به نسبت درصدی که کارفرما مقصر حادثه تشخیص داده شده) طبق مقررات مربوطه از کارفرما وصول میکند؛ اما طبق تبصرۀ یک مادۀ (۶۶) قانون تأمین اجتماعی، اگر کارفرما متقاضی پرداخت معادل ۱۰ سال مستمری ازکارافتادگی یا مستمری بازماندگان را (طبق درصدی که مقصر است) باشد، از پرداخت بقیۀ سالهای مستمری بریالذمه میشود، در این رابطه سازمان تأمین اجتماعی جهت مساعدت به کارفرمایان کارگاههای کوچک و یا کارگاههایی که برای بیش از یک نفر از بیمهشدگان (مثل کارگاه شما)، حادثۀ ناشی از کار رخ داده، اگر کارفرما تقاضای تقسیط داشته باشد، بدهی اعلامشده طبق تبصرۀ یک مادۀ (۶۶) قانون، با اخذ ضمانتنامه و وثیقۀ لازم حداکثر تا ۳۶ قسط توسط شعب تأمین اجتماعی قابل تقسیط است.
با ۲۰ سال سابقۀ پرداخت بیمۀ صاحبان حرف و مشاغل آزاد از ابتدای سال ۱۴۰۰ بازنشسته شدهام. از آنجایی که در زمان بیمهپردازی، بحث درمان جزء قرارداد من نبود، بعد از بازنشستگی نیز بهعلت عدم کسر حق سرانۀ درمان نمیتوانستم از درمان تأمین اجتماعی بهرهمند شوم؛ سؤالم این است که اگر در حال حاضر بخواهم از درمان تأمین اجتماعی استفاده کنم باید حق سرانۀ درمان دوران انقطاع را نیز پرداخت کنم؟
مستمریبگیرانی که در زمان بیمهپردازی مشاغل آزاد خود، امر درمان مورد قرارداد آنان نبوده است در صورت تمایل به استفاده از دریافت خدمات درمانی، بدون پرداخت حق سرانۀ درمان دوران انقطاع، صرفاً از تاریخ درخواست، با پرداخت حق سرانۀ درمان به تعداد خود و افراد تحت تکفل، خدمات درمانی به آنها ارائه میشود.
مدتی است یک شرکت خدماتی راهاندازی کردهایم و قرار است قرارداد نگهداری فضای سبز با یکی از مناطق شهرداری منعقد کنیم، سؤال این است که حق بیمۀ این نوع قرارداد چقدر است؟
طبق مادۀ (۳۸) قانون تأمین اجتماعی بعد از انعقاد قرارداد نگهداری فضای سبز، پیمانکار شرکت خدماتی موظف است با ارائۀ نسخهای از قرارداد و تشکیل پرونده مطالباتی در شعبۀ تأمین اجتماعی واقع در محل اجرای پروژه و اخذ کدگارگاهی نسبت به ارسال صورت مزد و حقوق ماهیانه کارکنان شاغل در دورۀ اجرای قرارداد به شعبۀ تأمین اجتماعی و پرداخت حق بیمههای مربوطه با نرخ ۳۰ درصد اقدام کند. با توجه به اینکه در قراردادهای نگهداری فضای سبز، تنظیفات، جمعآوری و حمل پسماند، اگر تأمین ماشینآلات و ابزار مکانیکی به عهده و هزینۀ پیمانکار باشد، در موقع محاسبۀ حق بیمۀ قرارداد، معادل ۷۰ درصد از ناخالص کارکرد با عنوان کارکرد مکانیکی با ضریب 7.8 درصد و معادل ۳۰ درصد مابقی با عنوان کارکرد غیرمکانیکی با ضریب 16.67 درصد محاسبه میشود، لذا اگر حق بیمههای پرداختی توسط پیمانکار در طول اجرای قرارداد کمتر از حق بیمۀ طبق ضرایب بالا باشد بعد از وصول مابهالتفاوت از پیمانکار، مفاصاحساب قرارداد صادر میشود؛ دراینمیان اگر پیمانکار در دورۀ اجرای قرارداد لیست و حق بیمۀ کارکنان شاغل در قرارداد را پرداخت نکند، حق بیمۀ قرارداد طبق ضرایب بالا همراه با جرائم مربوطه وصول میشود. البته توصیۀ ما این است که پیمانکار حتماً نسبت به ارسال لیست و پرداخت حق بیمۀ پرسنل شاغل در قرارداد اقدام کند تا کارگران بتوانند از تعهدات سازمان تأمین اجتماعی بهرهمند شوند.
طبق توافق اولیه، مقرر شد شرکت خدمات مهندسان مشاور، قراردادی با موضوع نقشهبرداری با واگذارندۀ کار بخش خصوصی منعقد کند. آیا این نوع قراردادها مشمول کسر حق بیمه است و میزان آن چقدر است؟
بله. در قراردادهای غیرعمرانی خدمات مشاوره که توسط شرکت خدمات مهندسان مشاور و با موضوع عملیات قرارداد (نقشهبرداری) با واگذارندۀ کار بخش خصوصی منعقد شود، این نوع قراردادها مشمول کسر حق بیمه هستند و واگذارندۀ کار ملزم به رعایت مادۀ (۳۸) قانون تأمین اجتماعی است و درخصوص نحوۀ محاسبۀ حق بیمه، ۷۰ درصد از ناخالص کارکرد بهعنوان عملیات مکانیکی تلقی شده و حق بیمۀ آن با ضریب 7.8 درصد (توأم با بیمه بیکاری) محاسبه میشود؛ ۳۰ درصد بقیۀ ناخالص کارکرد بهعنوان عملیات دستی و غیرمکانیکی، که حق بیمۀ این قسمت نیز همراه با بیمۀ بیکاری به مأخذ 16.67 درصد محاسبه و بعد از وصول، مفاصاحساب پیمانکار صادر میشود.
حکم مستمری بازنشستگی من اخیراً صادر شده و قرار است مبلغ مستمری از تاریخ برقراری، پرداخت شود. سؤالم این است غیر از پرداخت مستمری ماهیانه، مبالغی نیز با عناوین دیگری پرداخت میشود؟
بله، همراه با پرداخت مستمری ماهیانه، مزایای جنبی دیگری شامل: کمکهزینۀ عائلهمندی (برای افراد واجد شرایط)، کمکهزینۀ اولاد (بابت فرزند انات و نواده اناث تا زمانی که ازدواج نکرده و فاقد شغل هستند و فرزند ذکور تا ۱۹ سالگی تمام و بعد از آن به شرط تحصیلات دانشگاهی و فرزندخوانده طبق شرایط فرزند اناث و ذکور)، حق سنوات برای افرادی که قبل از بازنشستگی بیش از ۲۰ سال سابقۀ پرداخت حق بیمه دارند، کمکهزینۀ مسکن، کمکهزینۀ تأمین معیشت، کمکهزینۀ همسر متکفل فرزند (برای افراد واجد شرایط) بهصورت ماهیانه پرداخت میشود.
کارفرمای کارگاه داربست ساختمان هستم. مدتی قبل از شعبۀ تأمین اجتماعی برای کارگاه در خواست مفاصاحساب کردهام. با توجه به اینکه در پروندۀ مطالباتی کارگاه هیچگونه بدهی ندارم، معالوصف شعبۀ تأمین اجتماعی اعلام کرده چون پروندۀ یکی از بیمهشدگان در اجرای مادۀ (۹۰) قانون تأمین اجتماعی (مبنی بر اینکه بیمهشده جهت داشتن استعداد جسمانی معاینات بدو استخدام را انجام نداده و بعداً بهعلت نوع کار ارجاعی و ترس از ارتفاع از داربست افتاده و دچار حادثه شده) در دست بررسی است، از صدور مفاصاحساب برای کارگاه خودداری میکند. آیا برای این مشکل من راه حلی وجود دارد؟
چنانچه عدم اجرای مادۀ (۹۰) قانون تأمین اجتماعی توسط کارفرما، از طرف شعبه و مدیریت درمان مربوطه در دست اقدام و بررسی باشد (مثل کارگر شما که بهعلت ترس از ارتفاع دچار حادثه شده) تا حصول نتیجه، صدور هرگونه مفاصاحساب برای پروندۀ مطالباتی کارگاه، صرفاً منوط به اخذ تعهد محضری از کارفرما است.
یکی از کارگران کارگاه نجاری من که از سهماه قبل در کارگاه شاغل است – و حق بیمۀ ماهیانۀ او پرداخت میشود- چون معاینات بدو استخدام (مربوط به استعداد جسمانی) انجام نداده، نمیتواند از درمان تأمین اجتماعی استفاده کند. من نیز تاکنون بهعلت مشغلۀ کاری نتوانستهام نسبت به معاینات بدو استخدام او اقدام کنم. آیا بعد از سپری شده سهماه از بهکارگیری او میتوان نسبت به معاینات او اقدام کرد؟
نظر به اینکه طبق مقررات ضرورت دارد معاینات بیمهشده قبل از بهکارگیری یا حداکثر ظرف یک سال اول استخدام فرد، تعیین تکلیف شود، لذا شما میتوانید هرچه زودتر بیمهشده را جهت انجام معاینات به مراکز طب کار راهنمایی و بعد از انجام معاینات، نسخهای از نتیجۀ معاینات را جهت اسکن در پروندۀ بیمهشده به شعبۀ مربوطه تأمین اجتماعی ارائه کنید.
مالک یک واحد ملکی در حال ساخت هستم. یکی از کارگران دارای کارت مهارت فنی که بیمهشدۀ کارگران ساختمانی است، درحالیکه عازم محل کار ساختمان بود بهعلت تصادف دچار حادثه شده است. آیا حوادث کارگران ساختمانی در زمان رفتوبرگشت به محل کار مثل کارگران سایر کارگاهها حادثۀ ناشی از کار تلقی میشود؟
بله. حوادث کارگران ساختمانی مشمول قانون بیمههای اجتماعی کارگران ساختمانی که هنگام رفتوبرگشت از منزل به محل کار (کارگاه ساختمانی) و بالعکس اتفاق بیفتد، ناشی از کار تلقی شده و در اجرای مادۀ (۶۰) قانون تأمین اجتماعی بررسی حادثه با رعایت ضوابط مورد عمل امکانپذیر است، لذا لازم است شما ظرف سهروز اداری وقوع حادثه را جهت بررسی به شعبۀ تأمین اجتماعی گزارش کنید.
مالک فروشگاه لوازم کشاورزی هستم و یک فروشنده دارم. قراردادی با شرکت تولید لوازم کشاورزی منعقد کردهام تا به نیابت از تولیدکننده کالاهای شرکت تولیدکننده را در محل فروشگاه خود به فروش رسانده وطبق قرارداد، مبلغی را بهعنوان حقالزحمه پورسانت فروش، از تولیدکننده دریافت میکنم. با توجه به اینکه من فروشندۀ خود را بیمه کردهام، آیا این نوع قراردادها نیز مشمول کسر حق بیمه است و نیاز به مفاصاحساب تأمین اجتماعی دارد؟
در قراردادهای پورسانت فروش که توسط شخص حقیقی (مثل شما) با واگذارندۀ کار (تولیدکنندۀ کالا) منعقد و جنس یا کالا و یا ماشینآلات به نیابت از تولیدکننده، در محل کارگاه ثابت پیمانکار (مثل فروشگاه شما) به فروش میرسد و پیمانکار حقالزحمۀ مربوطه را تحت عناوین پورسانت فروش، تخفیف فروش، جایزۀ جنسی و یا پروموشن از واگذارندۀ کار دریافت میکند. اگر پیمانکار دارای پروندۀ مطالباتی کارگاهی نزد شعبۀ تأمین اجتماعی باشد و با گواهی واگذارندۀ کار مبنی بر اینکه اجناس در محل فروشکاه ثابت پیمانکار به فروش رفته است، درصورتیکه پیمانکار نسبت به ارسال لیست و پرداخت حق بیمۀ کارکنان فروشگاه اقدام کرده و طبق پروندۀ مطالباتی فاقد هرگونه بدهی قطعی باشد، مفاصاحساب قرارداد مربوطه صادر میشود. همچنین در صورت داشتن بدهی، چنانچه قادر به پرداخت آن بهصورت یکجا نباشد، اگر بدهی قطعی مربوط به دورۀ قرارداد را بهصورت نقدی پرداخت و مابقی را تقسیط کند، در این صورت نیز مفاصاحساب صادر میشود. البته لازم به یادآوری است اگر پیمانکار (صاحب فروشگاه) نسبت به ارسال لیست پرسنل فروشگاه و پرداخت حق بیمۀ آنها اقدام نکرده و از کارگاه (فروشگاه) نیز بازرسی انجام نشده باشد، حق بیمۀ قرارداد به استناد مادۀ (۴۱) قانون تأمین اجتماعی، حسب مورد به مأخذ 7.8 درصد یا 16.67 درصد ناخالص کارکرد محاسبه و بعد از وصول مفاصاحساب قرارداد صادر میشود.
