در قرارداد کار هرگاه انجام تعهدات یکی از طرفین موقتاً متوقف شود، و یا کارگاه به‌دلایلی قادر به ادامۀ فعالیت نباشد، تعلیق قرارداد کار به وجود می‌آید. پس از مرتفع شدن تعلیق، کارفرما مکلف است کارگر را به کار سابق خود یا کار مشابه آن بازگرداند و چنان‌چه کارفرما از پذیرش کارگر تعلیقی سرباز زند، اخراج غیرموجه محسوب می‌شود و فرد مذکور می‌تواند به هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار مراجعه و از کارفرمای خود شکایت کند.
تعلیق قرارداد کار ممکن است بدون حقوق و مزایای کار و یا با حقوق و مزایای ایام تعلیق باشد. بعضاً نیز تعلیق قرارداد کار با پرداخت غرامت دستمزد و یا مقرری بیمۀ بیکاری از طرف سازمان تأمین اجتماعی همراه می‌شود. در ادامه دربارۀ موارد مربوط به تعلیق قرارداد کار که با پرداخت مقرری بیمۀ بیکاری همراه است توضیح داده می‌شود:
الف) خدمت نظام‌وظیفه: در طول مدت خدمت نظام‌وظیفه قرارداد کار به حالت تعلیق درمی‌آید و پس از خدمت سربازی کارفرما موظف است کارگر را به کار سابق خود بازگرداند. کارگر باید حداکثر تا دوماه پس از پایان خدمت به محل کار سابق خود مراجعه کند و درخواست بازگشت به کار را به کارفرما ارائه دهد و چنان‌چه شغل وی حذف شده باشد در شغل مشابه آن به کار گمارده شود. در‌صورتی‌که کارفرما از پذیرش کارگر پس از اتمام سربازی خودداری کند، این عمل در حکم اخراج غیرقانونی است و کارگر می‌تواند ظرف مدت ۳۰ روز به هیئت تشخیص وزارت کار مراجعه کند. در صورت عدم بازگشت به کار، سازمان تأمین اجتماعی موظف است در صورت وجود سایر شرایط، مقرری بیمۀ بیکاری را برای وی منظور کند. لازم به توضیح است که مدت خدمت نظام‌وظیفه جزء سوابق خدمت کارگر نزد سازمان تأمین اجتماعی محسوب می‌شود.
ب) اخراج غیرموجه کارگر: چنان‌چه کارگری بر اثر اخراج توسط کارفرما بیکار شود و این اخراج مورد تأیید هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار قرار نگیرد، دورۀ اخراج تعلیق از کار محسوب می‌شود و کارفرما ضمن پذیرش بازگشت به کار کارگر، موظف است دستمزد دوران تعلیق را بپردازد و حق بیمۀ دورۀ تعلیق را نیز به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت کند. در هر صورت، چنان‌چه کارفرما از پذیرش وی خودداری کند وی می‌تواند برای دریافت مقرری بیمۀ بیکاری اقدام کند.
ج) مرخصی استعلاجی، بارداری و زایمان: قرارداد کار در دوران مرخصی استعلاجی، بارداری یا زایمان تعلیق می‌شود. پس از پایان مرخصی مذکور، کارگر به کار سابق خود بازمی‌گردد. در دورۀ مذکور کارگر بیمه‌شده از غرامت دستمزد (کمک‌هزینه) دورۀ بیماری و بارداری که توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود، برخوردار می‌شود. چنان‌چه پس از دورۀ مرخصی استعلاجی یا زایمان، کارفرما از پذیرش کارگر خودداری کند، بیمه‌شده می‌تواند به هیئت‌های حل اختلاف مراجعه کند و در‌صورتی‌که کارفرما از پذیرش وی امتناع ورزد از مقرری بیمۀ بیکاری بهره‌مند می‌شود.
د) حوادث غیرقابل‌پیش‌بینی: در مواردی که به‌واسطۀ قوۀ قهریه و یا بروز حوادث غیرقابل پیش‌بینی، که وقوع آن‌ها از ارادۀ طرفین (کارفرما و کارگر) خارج است، تمام یا قسمتی از کارگاه تعطیل شود و انجام تعهدات کارگر یا کارفرما به‌طور موقت غیرممکن شود، قراردادهای کار با کارگران تمام یا آن قسمت از کارگاه که تعطیل می‌شود به حال تعلیق درمی‌آید. تشخیص موارد فوق با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. چنان‌چه کارگاه بر اثر قوۀ قهریه (زلزله، سیل و امثال این‌ها) و یا حوادث غیرقابل‌پیش‌بینی (جنگ و نظایر آن‌ها) تعطیل شود و کارگران آن بیکار شوند، پس از فعالیت مجدد کارگاه، کارفرما مکلف است کارگران بیکارشده را در همان واحد بازسازی‌شده و مشاغلی که در آن به وجود می‌آید به کار اصلی بگمارد. بیمه‌شدگانی که به‌علت بروز حوادث قهریه و غیرمترقبه از قبیل سیل، زلزله، جنگ، آتش‌سوزی و... بیکار می‌شوند، با معرفی واحد تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل از مقرری بیمۀ بیکاری استفاده خواهند کرد. لازم به توضیح است که شرایط استحقاق دریافت مقرری بیمۀ بیکاری داشتن حداقل ۶ ماه سابقۀ قبلی نزد سازمان تأمین اجتماعی و اخراج توسط کارفرماست که برای حوادث غیرمترقبه این شرایط لازم نیست.
چه عواملی باعث می‌شود مقرری بیمۀ بیکاری قطع شود؟
اشتغال به کار مجدد، عدم شرکت در کلاس‌های سوادآموزی و پایان دورۀ پرداخت مقرری، عدم پذیرش کار پیشنهادی متناسب با تخصص وی یا شغل مشابه، بازگشت به کار سابق، و یا قرار گرفتن جزو مستمری‌بگیران.
بیمه‌شده‌ای که بیکار شده است باید چه مراحلی را طی کند تا مقرری بیمۀ بیکاری وی برقرار شود؟
ابتدا به ادارۀ کار منطقه مراجعه و طرح دعوا کند. در این مرحله مسئلۀ بیکاری وی در مراجع حل اختلاف مورد بررسی قرار می‌گیرد و در‌صورتی‌که اخراج وی احراز شود، به ادارۀ کاریابی جهت تشکیل پرونده معرفی می‌شود. ادارۀ کاریابی طی نامه‌ای اخراج بیمه‌شده را به شعبۀ سازمان تأمین اجتماعی محل اعلام می‌کند و در صورت لزوم وی را نیز به نهضت سوادآموزی و فنی حرفه‌ای معرفی می‌کند. سپس واحد امور فنی بیمه‌شدگان شعب سازمان تأمین اجتماعی در صورت دارا بودن سایر شرایط (داشتن سابقه لازم) مقرری وی را برقرار خواهد کرد.
بیمه‌شده‌ای که پس از استفاده از مرخصی بدون حقوق به محل کار مراجعه می‌کند ولی کارفرما از اشتغال او خودداری می‌ورزد، می‌تواند به‌عنوان بیکار غیرارادی از مقرری بیمۀ بیکاری استفاده کند؟
بله، به دلیل آن‌که طبق قانون کار، اشتغال کارگران هنگام استفاده از مرخصی بدون حقوق به حالت تعلیق درمی‌آید. بنابراین در صورت بیکاری، قطع رابطۀ آن‌ها اخراج تلقی می‌شود و می‌توانند از مقرری بیمۀ بیکاری برخوردار شوند.
آیا مدتی که کارگران از مقرری بیمۀ بیکاری استفاده می‌کنند جزءو سوابق کار کارگاهی منظور می‌شود؟
براساس تبصرۀ یک مادۀ ۲ قانون بیمۀ بیکاری (مستند به تبصرۀ ۲ مادۀ ۶ این قانون) مدت تعلیق قرارداد کار ناشی از استفاده کارگران مشمول قانون کار از مقرری بیمۀ بیکاری صرفاً جزء سوابق پرداخت حق بیمه برای بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی کلی محسوب می‌شود و از آن استناد قانونی مبنی بر احتساب این مدت جزء سابقۀ کار کارگر در کارگاه برداشت نمی‌شود.
سازمان تأمین اجتماعی اقدام به صدور احکام بازنشستگی برای تعدادی از کارگران یک واحد کارگری کرده که منتهی به قطع رابطۀ کارگران با کارفرما شده است. بعد از چندماه سازمان با این استدلال که کارگران واجد شرایط بازنشستگی نبوده‌اند، احکام بازنشستگی آنان را لغو کرده است. تکلیف چیست؟ آیا کارفرما باید آنان را به کار بازگرداند؟
وقفه‌ای که در رابطۀ کاری و مزدی بین کارگران و شرکت در ارتباط با اقدام سازمان تأمین اجتماعی ایجاد شده از نوع تعلیقی است که ارادۀ کارفرما در آن دخالتی نداشته است. بنابراین در این زمینه در اجرای مفهوم مخالف مادۀ ۲۹ قانون کار صدور رأی بابت حق‌السعی ایام تعلیق فاقد وجهۀ قانونی است. ولی با توجه به وقفۀ ایجادشده به‌عنوان تعلیق به‌دلیل تحقق نیافتن بازنشستگی، بازگشت به کار کارگران با استرداد وجوه دریافتی بابت سنوات خدمت و حفظ سابقۀ کار قبلی انجام خواهد شد.
با توجه به این‌که سؤالات مربوط به بازنشستگی زیاد است و درخواست‌هایی نیز مبنی بر توضیح بیشتر شرایط بازنشستگی به دست‌مان رسیده، در این شماره شرایط بازنشستگی و موارد مربوط به آن را مطرح می‌کنیم و به سؤالات مرتبط پاسخ می‌دهیم.
قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به‌موجب آن کارگر در قبال دریافت حق‌السعی (حقوق و مزایا)، کاری را برای مدت موقت یا غیرموقت (دائم) برای کارفرما انجام می‌دهد. با شروع‌به‌کار کارگر، کارفرما موظف است علاوه‌بر پرداخت حقوق و دستمزد وی که به‌صورت روزانه، هفتگی و یا ماهیانه می‌پردازد، حق بیمۀ وی را نیز به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت کند.
اختتامیه نمایشگاه صندوق های بازنشستگی باحضور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی عصر دیروز ۲۶ بهمن ماه در مصلی تهران برگزار شد.
گزارشهای رسمی داخلی گویای آن است که در ایران ۵۸ درصد اشتغال غیر رسمی است. اما بر اساس گزارشهای سازمانهای بینالمللی، این آمار به مراتب فراتر بوده و به ۷۵ تا ۸۵ درصد بازار کار میرسد. در بازار پول، سرمایه، ارز، کالا و تجارت خارجی نیز اوضاع از بازار کار هم بدتر است.
