سرمایه‌گذاران خارجی و پایان تردید‌ها

تامین۲۴/به همین دلیل آن دسته از فعالان بازار جهانی که به تجارت با ایران علاقه‌مندند، به‌دقت روند انتخابات ریاست جمهوری  را دنبال کردند، زیرا تغییر در سیاست‌های ایران می‌تواند بر نحوه تعامل تهران با آنها تاثیر بگذارد و حتی پیامدهای مثبت یا منفی برای بازار جهانی نفت به همراه داشته باشد.

سی‌ان‌بی‌سی با اشاره به ازسرگیری صادرات نفت ایران پس از توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها و بازگشت آن به سطح قبل از تحریم‌ها می‌نویسد: «بدون تردید روی کار آمدن دولت میانه‌روی حسن روحانی در دستیابی به توافق هسته‌ای و درنهایت افزایش صادرات نفت ایران نقشی حیاتی داشت. در مقابل ادامه روند حاکم در دوران احمدی‌نژاد، می‌توانست صادرات نفت را به صفر برساند و ورود هواپیماهای جدید به ناوگان هوایی ایران را نیز تنها در حد رویایی دست‌نیافتنی حفظ کند».

این در حالی است که تحلیلگران شرکت‌های «کورنراستون گلوبال آسوشیتس» و «اس‌وی‌بی انرژی» می‌گویند حسن روحانی پس از پیروزی مجدد در انتخابات ریاست جمهوری ایران، برای پیشبرد برنامه‌های جذب سرمایه‌گذاران خارجی که برای افزایش تولید نفت ضروری است، در موقعیت قدرتمندتری قرار دارد.

به گزارش بلومبرگ تلاش ایران برای جذب حدود ۱۰۰ میلیارد دلار برای توسعه بیش از ۵۰ میدان نفتی و گاز طبیعی، با نزدیک شدن به دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به‌کندی پیش ‌رفت زیرا استدلال‌های سیاسی روند تایید مفاد قراردادها را متوقف کرده بود. برای مثال مدیرکل شرکت ملی نفت ایران پیش‌تر گفته بود، ایران برای برگزاری نخستین مناقصه بین‌المللی حق توسعه نفت تا پس از انتخابات دست نگه می‌دارد. نظریه‌های سیاسی همواره پیش از برگزاری انتخابات در کشورها، سرمایه‌گذاران را در برزخ تصمیم‌گیری قرار می‌دهد و با روشن شدن نتیجه، اتخاذ تصمیم‌های مهم سرمایه‌گذاری آسان‌تر می‌شود. این همان سناریویی است که در مورد انتخابات ایران نیز تکرار شد. نخست سرمایه‌گذاران منتظر نتیجه انتخابات آمریکا بودند و پس از آن انتخابات ایران پیش رو بود؛ اما اکنون ترامپ در آمریکاست که برخلاف وعده‌هایش تا امروز اقدامی علیه توافق هسته‌ای انجام نداده است. روحانی نیز با کسب بیش از ۵۷ درصد آرا، رقیبانش را شکست داده است.

قانم نوسیبه، موسس شرکت مشاوره مدیریت «کورنراستون گلوبال آسوشیتس»، در مصاحبه‌ای به بلومبرگ گفت: «این انتخاب به روحانی اختیار می‌دهد برنامه‌هایش را پیش ببرد. روحانی یا صبر می‌کند و می‌بیند ترامپ چه اقدامی خواهد کرد یا به پیش حرکت می‌کند».

افزایش دوبرابری صادرات نفت

سال‌ها تحریم بین‌المللی، نه‌تنها مانع سرمایه‌گذاری در ایرانی  شد که زمانی عنوان دومین تولیدکننده بزرگ اوپک را یدک می‌کشید، بلکه اقتصاد کشور را نیز در شرایط بحرانی قرار داد. تشدید تحریم‌ها در سال ۲۰۱۲ صادرات نفت خام ایران را کاهش داد، اما این کشور پس از برچیده شدن محدودیت‌ها در ژانویه سال ۲۰۱۶ فروش نفت را دو برابر کرد.

بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، اخیرا گفته است: «صادرات نفت از زمان لغو تحریم‌ها به بیش از 5/2 میلیون بشکه در روز افزایش یافته است.» زنگنه ازجمله مردان کابینه روحانی بود که در حرکت دولت برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی نقش پررنگی داشت و در تنظیم قراردادها برای سرمایه‌گذاران نفتی جدید و واگذاری پروژه‌ها به شرکت‌های بین‌المللی به دولت کمک کرد. همچنین در طول کارزار انتخاباتی روحانی، وزیر نفت ایران شماری از پروژه‌های جدید نفتی و گازی را آغاز کرد، شامل میدان گاز و میعانات گازی در پارس جنوبی، برداشت از لایه نفتی پارس جنوبی، و افتتاح پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس.

به گفته پاتریک مورفی، یکی از شرکای شرکت حقوقی «کلاید اند کو»، پیروزی روحانی به‌عنوان اصلاح‌طلبی که توافق هسته‌ای را به ارمغان آورده و وعده داده سرمایه‌گذاری خارجی را وارد کشور کند، نشان می‌دهد حمایت از موضوعاتی مانند قراردادهای نفتی وجود دارد. ایران در صورت جذب سرمایه‌های خارجی در بخش نفت و گاز می‌تواند این صنعت را توسعه دهد و علاوه بر حفظ سطح تولید در جهت افزایش تولید و صادرات نفت حرکت کند. از سوی دیگر شرکت‌های خارجی نیز از سرمایه‌گذاری و فعالیت در پروژه‌های بزرگ صنعت نفت و گاز ایران سود زیادی به دست می‌آورند که دلیل حساسیت آنها به روندهای سیاسی در ایران را توجیه می‌کند.

مخالفت‌های سیاسی

سارا وخشوری، رئیس شرکت مشاوره «اس‌وی‌بی انرژی» در واشنگتن دی‌سی، می‌گوید: «به نظر نمی‌رسد رقبای محافظه‌کار روحانی هدف متوقف کردن قراردادهای جدید نفتی را دنبال کنند اما یکی از نگرانی‌های سرمایه‌گذاران خارجی در مورد تحریم‌های یکجانبه آمریکاست. حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، با درک این نگرانی در تبلیغات انتخاباتی خود وعده داد تحریم‌های غیرهسته‌ای را نیز لغو کند. در صورتی که روحانی در این مسیر با موفقیت پیش برود، هجوم سرمایه‌گذاران خارجی به ایران دور از ‌انتظار نخواهد بود».

تحلیلگران می‌گویند اگر ترامپ توافق هسته‌ای را برهم زند یا تلاش کند آن را تغییر دهد، این موضوع سرمایه‌گذاران را خواهد ترساند. اما چنانچه روحانی قراردادهای توسعه نفتی را عرضه کند، علاقه سرمایه‌گذاران و شرکت‌های اروپایی به تجارت با ایران بیشتر می‌شود و در چنین شرایطی قدرت مانور ترامپ در بر هم زدن توافق هسته‌ای یا برنامه‌ریزی مذاکره‌های جدید کاهش می‌یابد.

به طور کلی پیش‌بینی می‌شود انتخاب دوباره حسن روحانی، به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران، خون تازه‌ای به رگ‌های صنعت نفت و گاز ایران و توسعه این صنایع باشد و درعین‌حال خطر شکست توافق هسته‌ای و بازگشت تحریم‌ها را به حداقل برساند. تحلیلگران بر این باورند که ادامه ریاست جمهوری روحانی برای دوره‌ای چهارساله به نفع بازار نفت خواهد بود. با این حال، توسعه چشمگیر در تولید نفت و گاز ایران نیازمند جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. ایران هنوز مدل قراردادی جدیدی را برای معاملات در حوزه توسعه بخش بالادستی یا همان آی‌پی‌سی ارائه نکرده است. روحانی امیدوار است در دومین دوره ریاست جمهوری خود شاهد دستاوردهای ملموس امضای قراردادهای جدید نفتی و بازگشت شرکت‌های بزرگ نفتی بین‌المللی به ایران باشد. شرکت‌هایی ازجمله شل، رپسول، توتال و استات اویل از همکاری پتروشیمی با ایران سود زیادی عایدشان خواهد شد.

اگرچه هنوز نخستین قرارداد از این نوع امضا نشده است، برخی شرکت‌های بزرگ نفتی که به دلیل تحریم،‌ایران را ترک کرده بودند، ازجمله توتال فرانسه، شرکت انگلیسی-هلندی شل، رپسول اسپانیا، مرسک هلند و اینپکس از ژاپن، همگی برای مشارکت در قراردادهای توسعه میدان‌های نفت و گاز ایران ابراز تمایل کرده‌اند.

منبع: هفته نامه آتیه نو/ آزاده افتخاری