پیامدهای ناآگاهی نمایندگان مجلس از جزئیات نظام تامین اجتماعی

رضا خراسانی

روزنامه نگار

تامین ۲۴/ ماجرا از آنجایی شروع شد که حین بررسی لایحه بودجه سال آتی در کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی، تعدادی از نمایندگان بندی را که می گوید: «سازمان تامین اجتماعی مکلف است از محل منابع حاصله از ماده 38 قانون تامین اجتماعی نسبت به تحت پوشش قرار دادن روستاییان و عشایر اقدام نماید» به لایحه مذکور اضافه و تعهدی به تعهدات سازمان تامین اجتماعی اضافه کردند.

حتی با کمترین اطلاعات از حوزه بیمه و صندوق های بازنشستگی نیز می توان دید که تصویب چنین بندی چه مشکلاتی را در پی خواهد داشت:

۱. سازمان تامین اجتماعی موظف است در شرایطی افراد را تحت پوشش بیمه قرار دهد که کارفرما، قراردادکاری و دستمزد وجود داشته باشد، در صورتی که برای روستاییان، کشاورزان و عشایر چنین اموری موضوعیت ندارد.

۲. در حال حاضر صندوقی به نام صندوق بیمه اجتماعی روستاییان، کشاورزان و عشایر وجود دارد و بیمه شدن افراد مشمول آن در سازمان تامین اجتماعی موازی کاری خطرناکی است که مشکلات عمده ای ایجاد خواهد کرد:

الف. کشاورزان، روستاییان و عشایر برای امور درمانی در حال حاضر از بیمه سلامت استفاده می کنند و امور بازنشستگی آنها با صندوق بیمه اجتماعی روستاییان، کشاورزان و عشایر است. اما چون سازمان تامین اجتماعی بخش درمان را در دل خدمات خود دارد در صورت فراهم بودن شرایط، روستاییان، کشاورزان و عشایر تمایل پیدا خواهند کرد تا تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی قرار گیرند که چنین وضعیتی عملا صندوق روستاییان، کشاورزان و عشایر را ورشکسته خواهد کرد.

ب. چنین طرحی مثل طرح های بازنشستگی پیش از موعد بانوان و سایر موارد تحمیلی به سازمان تامین اجتماعی است. وقتی در این حوزه کارفرما و پرداخت بخشی از حق بیمه توسط وی وجود ندارد، سازمان تامین اجتماعی باید از منابع خود برای این بخش هزینه کند.

به نظر می رسد مشکل اصلی این است که نمایندگان به سازوکار صندوق های موجود تسلط و آگاهی کافی ندارند و از همین رو به دنبال تقویت صندوقهای موجود نیستند. همه نگاه ها به سازمان تامین اجتماعی است با این تصور غلط که در آن منابعی هست که می توان از آنها برای هر طرحی استفاده کرد. کما این که اگر این عزیزان به ماهیت بیمه های اجتماعی وقوف بیشتری داشتند هیچگاه چنین طرحی دائمی را در قالب قانون بودجه که ذاتا یک ساله است ارائه نمی کردند.  

نمایندگان محترم مجلس اگر به دنبال رفاه و آسایش بیشتر برای روستاییان، کشاورزان و عشایر هستند بهتر است به جای افزودن به تعهدات سازمان تامین اجتماعی و ناکارآمد کردن صندوق بیمه اجتماعی روستاییان، کشاورزان و عشایر، به دنبال این باشند تا خدمات صندوق های بیمه اجتماعی را متنوعتر و گسترده تر کنند، امری که خود صندوقها هم به دنبال آن هستند.

به عنوان نمونه، صندوق بیمه اجتماعی روستاییان، کشاورزان و عشایر طرحی به نام «بیمه فراگیر» را تهیه و از طریق وزارت کار و رفاه اجتماعی به هیات دولت ارائه کرده تا بر اساس آن هر فردی که دارای رابطه «شغل – دستمزد» نیست و کارفرمای مشخصی ندارد بتواند تحت پوشش این صندوق قرار بگیرد، افرادی مانند رانندگان و مسافرکش های شخصی و دستفروشان.

خوشبختانه در جریان بررسی بند مربوط به «بیمه روستاییان، کشاورزان و عشایر توسط تامین اجتماعی»! مصری نماینده مردم کرمانشاه و پورابراهیمی نماینده مردم کرمان با استناد به اصول مختلف قانون اساسی، طرح این موضوع را خلاف عدالت دانسته و تاکید کردند: «تامین اجتماعی حق الناس است و نمی‌توان از منابع موجود در این سازمان برای بیمه کشاورزان، روستاییان و عشایر استفاده کرد زیرا برای این موضوع صندوقی به نام بیمه روستاییان و عشایر وجود دارد» و فعلا این بند از صحن علنی مجلس به کمیسیون تلفیق ارجاع داده شده است.

اگر چه این بند به زودی پس از تغییراتی در کمیسیون تلفیق بودجه، مجددا در صحن مجلس مطرح خواهد شد، ولی امید است با تلاش، تعامل و رای زنی های مسئولان سازمان تامین اجتماعی و صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر، بند مذکور در جلسه آتی مجلس شورای اسلامی رای لازم را جهت تصویب به دست نیاورد.