چرا باید بیمه مشاغل آزاد را جدی گرفت ؟

محمدحسین قشقایی

کارشناس تامین اجتماعی

تامین۲۴/ سازمان تامین‌اجتماعی با پوشش بیمه‌ای گسترده و عوامل اجرایی فراگیر که تمامی نقاط کشور را پوشش می‌دهد، می‌تواند در امر پوشش بیمه‌ای این افراد پیش‌قدم باشد. دلایل لزوم اقدام سازمان تامین‌اجتماعی در این امر مهم را می‌توان به صورت زیر بیان کرد:

1-سازمان تامین‌اجتماعی هم از نظر اجرایی، داشتن امکانات و ابزارهای لازم و هم مجوزهای قانونی می‌تواند در این عرصه وارد شود و امکان موفقیت آن نیز نسبت به سایر صندوق‌ها بیشتر است. قانون تامین‌اجتماعی و مقررات مرتبط با آن این قابلیت را دارند که انواع گروه‌ها با گزینه‌های مختلف را تشویق به بیمه شدن کنند. بیمه‌های خویش‌فرما و پوشش سهل و آسان آن، با ارقام متفاوت حق‌بیمه این امکان را برای همگان فراهم می‌سازند تا بتوانند خدمات خاصی را از سازمان تامین‌اجتماعی دریافت کنند. در این خصوص می‌توان به بیمه مشاغل آزاد با نرخ‌های مختلف حق‌بیمه اشاره کرد. در حال حاضر تعداد بیمه‌شدگان حرف و مشاغل آزاد 829 هزار و 420 نفر است که 1/6 درصد از مجموع بیمه‌شدگان اصلی سازمان را شامل می‌شود و وجود ظرفیت‌های فراوان و امکان گسترش آن پنجره وسیعی را پیش روی سازمان تامین‌اجتماعی می‌گشاید. مزیت‌ها و قابلیت‌های این نوع بیمه عبارت است از:

- بیمه بازنشستگی و فوت بعد از بازنشستگی با نرخ 12 درصد حق‌بیمه. با پرداخت مبلغ مذکور به صورت اختیاری به سازمان تامین‌اجتماعی، متقاضی می‌تواند از خدمات و مزایای بازنشستگی و مستمری فوت بعد از بازنشستگی برخوردار شود. یعنی زمانی که طبق ماده 76 قانون تامین‌اجتماعی حائز شرایط سنی و سابقه‌ای شود، می‌تواند درخواست بازنشستگی کند. در صورتی که بیمه‌شده مذکور پس از بازنشستگی فوت کند، برای خانواده‌اش مستمری بازماندگان در نظر گرفته می‌شود و در این حالت کلیه بازماندگان واجد شرایط (همسر، فرزندان و پدر و مادر) تا زمانی که شرایط لازم را دارند می‌توانند از مستمری و کلیه خدمات درمانی سازمان بهره‌مند شوند. در سال 95 که حداقل حقوق کارگری 812 هزار تومان است، افراد فاقد بیمه می‌توانند با پرداخت مبلغ 500/97 تومان به صورت ماهانه از خدمات بازنشستگی و فوت بعد از بازنشستگی استفاده کنند.

- بیمه بازنشستگی و فوت قبل و بعد بازنشستگی با نرخ 14 درصد. در این نوع از بیمه متقاضی می‌تواند با پرداخت حداقل 114 هزار تومان از مستمری بازنشستگی بهره‌مند شود و در صورت فوت چه قبل و چه بعد از بازنشستگی، بازماندگان وی می‌توانند از مستمری و خدمات درمانی برخوردار شوند.

- بیمه بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی با نرخ 18 درصد حق‌بیمه. در این نوع از بیمه، متقاضی با پرداخت حداقل 146 هزار تومان در سال جاری می‌تواند از خدمات توامان مستمری بازنشستگی و فوت و ازکارافتادگی غیرناشی از کار برخوردار شود.

- بیمه بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی با نرخ 18 درصد حق‌بیمه به همراه سرانه درمان. در این شکل از بیمه علاوه بر خدمات مربوط به بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت، بیمه‌شده و افراد خانواده وی با پرداخت سرانه درمان از خدمات درمانی در طول زمان بیمه‌پردازی و پس از آن برخوردار می‌شوند. سرانه درمان در سال 95 ماهانه مبلغ 31 هزار تومان است که به ازای هر نفر از اعضای خانواده باید پرداخت شود.

لازم به توضیح است که انتخاب بیمه بازنشستگی با 12 درصد برای تمامی بیمه‌های چهارگانه فوق ضروری است، ولی پذیرش سایر موارد با انتخاب متقاضی است و امکان جابه‌جایی دارد. در بیمه مشاغل آزاد دولت پرداخت 2 درصد حق‌بیمه را به‌عنوان کمک متعهد شده است. البته یک درصد سهم درمان دولت در مبلغ سرانه درمان لحاظ شده است.

2-وجود قوانین و مقررات شفاف و سهل و آسان برای بیمه حرف و مشاغل آزاد و بیمه اختیاری می‌تواند این نوع بیمه را بیمه‌ای کاربردی و محبوب معرفی کند. تا جایی که با وجود این نوع بیمه دیگر کسی در سطح کشور از پوشش بیمه تامین‌اجتماعی به دور نخواهد ماند.

3- وضعیت مالی سازمان اقتضا می‌کند این سازمان برای جذب افراد بدون پوشش بیمه تلاش بیشتری کند. همان‌گونه که در نوشته‌های قبلی نیز مکرر بر آن تاکید شده، در شرایط اقتصادی کنونی کشور و منابع محدود سازمان و بحران‌های ناگزیر صندوق‌های بازنشستگی کشور تنها راه برای برون‌رفت از این وضعیت و به تعویق انداختن بحران مالی سازمان تامین‌اجتماعی، افزایش تعداد بیمه‌شدگان است. صندوق‌های بازنشستگی به طور طبیعی مراحلی را طی می‌کنند و پس از سپری شدن مدت‌زمانی که طول مدت آن به شرایط اقتصادی، تعهدات و... بستگی دارد، بی‌شک به پیری و تهی شدن منابع می‌رسند. این موضوع برای همه صندوق‌های بازنشستگی (چه داخلی و چه خارجی) به وجود آمده و می‌آید. باید کاری کرد که این جریان و نتیجه حاصل از آن هرچه بیشتر به عقب بیفتد. اصلاحات پارامتریک که یکی از موارد مهم در جلوگیری از بحران صندوق‌هاست در حال حاضر در کشور امکان‌پذیر نیست. درآمد و منابع حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بسیار ناچیز است و نمی‌تواند جوابگوی هزینه‌های بالای پرداخت مستمری و هزینه‌های درمانی باشد. سازمان باید متکی به خود باشد و زمینه افزایش منابع را فراهم سازد. بقای سازمان هم با وجود بیش از 70 سال فعالیت به خاطر افزایش تعداد بیمه‌شدگان از زمان تاسیس تاکنون بوده است که این روند باید بیش‌ازپیش تقویت شود. سازمان قادر است تعداد بیمه‌شدگان اصلی را تا 20 میلیون نفر افزایش دهد. این هدف باید یکی از برنامه‌های میان‌مدت سازمان محسوب شود.

ترویج فرهنگ بیمه و تامین‌اجتماعی میان آحاد جامعه و تشریح مزایا و امکانات ناشی از آن از مهم‌ترین وظایف فعلی متصدیان سازمان است و کوتاهی در این امر با توجه به تلاش در جهت تاسیس صندوق‌های خصوصی و ورود بیمه‌های تجاری به عرصه بیمه‌های تامین‌اجتماعی و بازنشستگی فرصت‌سوزی است و نباید به راحتی از دست برود.

پرسش و پاسخ

من زیاد در مورد بیمه نمی‌دانم. 30ساله‌ام و تحت تکفل پدرم هستم. در موسسه‌ای کار می‌کنم که از من خواسته‌اند 50 درصد بیمه را خودم بپردازم؟ اگر یک سال بیمه پرداخت کنم و بعد به هر دلیلی، حالا یا به میل خودم یا توسط سازمان مربوطه بیکار شوم (نه رسمی هستم نه قراردادی)، چون دیگر حقوقی ندارم که از آن حق‌بیمه کسر شود، در این شرایط چطور می‌توانم بیمه‌ام را ادامه دهم؟ و اگر نخواهم بیمه را ادامه بدهم پول‌هایی که در این مدت از حقوقم کسر شده چه می‌شود؟ آیا می‌توانم آن را پس بگیرم؟

بیمه برای همه لازم است، بیمه درواقع تضمینی برای زندگی است، چه برای حال و چه برای آینده. هم برای خود و هم برای خانواده. حق‌بیمه 30 درصد دستمزد است که 23 درصد آن سهم کارفرما و 7 درصد سهم بیمه شده است. بنابراین اخذ 50 درصد حق‌بیمه از کارگر غیرقانونی است. سابقه در تامین‌اجتماعی همیشه برای فرد محفوظ است و هروقت شرایط دریافت خدماتی برای بیمه‌شده فراهم شود، می‌تواند از مزایای آن استفاده کند. در قانون تامین‌اجتماعی مجوزی برای استرداد حق‌بیمه وجود ندارد و فقط می‌توان سوابق را به صندوق دیگری منتقل کرد. ضمن اینکه شما می‌توانید با پرداخت حق‌بیمه در چارچوب بیمه اختیاری و یا بیمه حرف و مشاغل آزاد بیمه خود را ادامه دهید تا شرایط بازنشستگی را به دست آورید.

منبع : هفته نامه آتیه نو