راز یک سرمایه ۳۵ هزار میلیارد دلاری برای سالمندان!
شرایطی که صندوق‌های بازنشستگی ایران در آن به سر می‌برند، در مقایسه با استانداردهای جهانی نه‌تنها خوب نیست.
در حال بارگذاری...
تامین ۲۴/ شرایطی که صندوق‌های بازنشستگی ایران در آن به سر می‌برند، در مقایسه با استانداردهای جهانی نه‌تنها خوب نیست، بلکه در برخی موارد بحرانی به نظر می‌رسد. البته این وضعیت صندوق‌های بازنشستگی موضوعی نیست که در کوتاه‌مدت ایجاد شده باشد و چالش‌هایی که امروز با آن مواجه‌اند ناشی از تصمیمات نادرستی است که درگذشته در سطح سیاست‌های کلان اتخاذ شده است.
این تصمیم‌ها به‌مرور زمان اثرات خود را بر صندوق‌های بازنشستگی آشکار کرده و در ترکیب با متغیرهای کلان اقتصادی، صندوق‌های بازنشستگی را در بحران قرار داده‌اند. تورم، نوسانات نرخ ارز، افت بهای جهانی نفت و نامناسب بودن رشد اقتصادی همه و همه مولفه‌هایی هستند که در سوق دادن صندوق‌های بازنشستگی به شرایط فعلی دخالت دارند.
اما با وجود اینکه صندوق‌های بازنشستگی ایران با کمبود منابع مالی و دارایی مواجه هستند، تحقیقات نشان می‌دهد که مجموع دارایی‌های بزرگ‌ترین صندوق‌های بازنشستگی در دنیا طی ۱۰ سال گذشته ۲۷ درصد رشد یافته است. پس از بحران مالی 2008، رشد دارایی‌های این صندوق‌ها با فرازوفرودهای متعددی مواجه بوده، اما درمجموع دهه اخیر رشد دارایی‌های آن‌ها را به دنبال داشته است.
به گزارش بانک جهانی، مجموع دارایی‌های بزرگ‌ترین صندوق‌های بازنشستگی جهان تنها در سال ۲۰۱۴ در مقایسه با سال قبل از آن، بیش از 3 درصد افزایش را نشان می‌دهد. این صندوق‌های بازنشستگی ۴۳ درصد از دارایی‌های بازنشستگی جهان را به خود اختصاص داده‌اند که عمدتا در کشورهای آمریکایی، اروپایی و استرالیا قرار دارند. گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۴ میلادی، مجموع دارایی‌های صندوق‌های بازنشستگی در طرح مزایای مشخص (DB) ۶۷ درصد محاسبه شده که این میزان نسبت به پنج سال قبل از آن کاهش چشمگیری داشته است. همچنین دارایی‌های صندوق‌های بازنشستگی در طرح مشارکت معین (DC) نیز 5 درصد رشد دارد، در حالی که افزایش دارایی‌های صندوق‌های ذخیره بیش از یک درصد محاسبه شده است. همچنین دارایی‌های صندوق‌های دارای طرح‌های ترکیبی نیز بیش از 2 درصد کاهش یافته است. محاسبه دارایی‌های ۳۰۰ صندوق بازنشستگی در جهان در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۴ میلادی، نشان می‌دهد ارزش این دارایی‌ها در منطقه آسیا و اقیانوسیه در این دو سال به ترتیب 3، ۰۵۶ و 700/3 میلیارد دلار، در منطقه اروپا به ترتیب 3/103 و 379/4 میلیارد دلار، در منطقه آمریکای شمالی 593/4 و 635/6 میلیارد دلار و در سایر مناطق نیز در سال ۲۰۰۹، ۵۲۹ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۴، حدود ۶۴۷ میلیارد دلار بوده است.
همچنین رشد منطقه‌ای در فاصله پنج سال مورد بررسی، در قاره آسیا و اقیانوسیه 3/9 درصد، اروپا 1/7 درصد، آمریکای شمالی 6/7 درصد، جهانی 4/6 درصد و سایر مناطق 1/4 درصد است که منطقه آمریکای شمالی دارای بالاترین نرخ رشد بوده است.
سرمایه هنگفت
گزارش موسسه ویلسون تاورز واتسون حاکی از آن است که تا پایان سال 2015 میلادی، مجموع دارایی‌های صندوق‌های بازنشستگی جهان 35 هزار و 400 میلیارد دلار بوده است که در مقایسه با رقم 35 تریلیون و 600 میلیارد دلار در سال قبل از آن افت 5/0 درصدی داشته است. از سوی دیگر دارایی‌های صندوق‌های بازنشستگی مرتبط با تولید ناخالص داخلی تا پایان سال 2015 میلادی 80 درصد بوده است. بنا بر این گزارش آمریکا، انگلیس و ژاپن با در اختیار داشتن 62 درصد، 9 درصد و 8 درصد دارایی‌ها، بزرگ‌ترین بازارهای بازنشستگی جهان را در اختیار دارند. این در حالی است که در گزارش سال جاری مرکز مطالعات دارایی‌های صندوق‌های بازنشستگی جهان نام کشورهای شیلی، هند و اسپانیا نیز به 19 کشوری افزوده شده که همواره در صدر فهرست برترین‌ها قرار داشتند. این فهرست عبارت است از استرالیا (یک میلیارد و 484 میلیون دلار)، برزیل، کانادا، فرانسه، آلمان، هنگ‌کنگ، ایرلند، ژاپن، مالزی، مکزیک، هلند، آفریقای جنوبی، کره‌جنوبی، سوئیس، انگلیس و ایالات‌متحده آمریکا.
دارایی صندوق بازنشستگی استرالیا که تا سال 2005 تنها 618 میلیارد دلار بود، اکنون به یک تریلیون و 484 میلیارد دلار رسیده و نام این کشور به‌عنوان کشوری که سریع‌ترین رشد را در این زمینه داشته ثبت شده است. در کانادا نیز روند مشابهی حاکم بوده و در بازه زمانی 10ساله دارایی‌ها از 870 میلیارد دلار به یک تریلیون و 525 میلیارد دلار افزایش یافته است. صندوق‌های بازنشستگی آمریکا نیز از سال 2005 تا 2015، حدود 10 تریلیون دلار به دارایی‌های خود اضافه کرده و رقم آن را به 21 تریلیون و 779 میلیارد دلار افزایش داده‌اند. گفتنی است شماری از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین صندوق‌های بازنشستگی جهان در آمریکا قرار دارند که ازجمله آن‌ها می‌توان به جنرال موتورز، ای‌بی‌ام یا بوئینگ اشاره کرد. در مقابل، کشوری مانند ژاپن که در سال 2005 بالغ بر 3 هزار میلیارد دلار دارایی در صندوق‌های بازنشستگی خود داشته اکنون با کاهش این دارایی‌ها مواجه است و صندوق‌های بازنشستگی ژاپن تا پایان سال 2015 میلادی 2 تریلیون و 746 میلیارد دلار دارایی داشته‌اند. این در حالی است که شیلی، هند و اسپانیا که به‌تازگی به جمع کشورهای صدر فهرست افزوده شده‌اند برخلاف ژاپن رشد چشمگیری داشته‌اند. در این بین شیلی بیشترین رشد را داشته و دارایی‌های خود را از 75 میلیارد دلار به 159 میلیارد دلار افزایش داده است.
موج پیری و صندوق‌های بازنشستگی
با وجود افزایش درآمدها، صندوق‌های بازنشستگی جهان با چالش‌هایی نیز مواجه هستند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها سالمند‌شدن جمعیت کشورهاست. موج پیری که امروزه به اغلب کشورهای جهان سرایت کرده، موجب شده تامین دارایی صندوق‌های بازنشستگی در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه به یک چالش تبدیل شود.
گزارش بانک جهانی حاکی از آن است که تا سال ۲۰۵۰ میلادی سهم جمعیت افراد بالای ۶۵ سال جهان از ۱۰ درصد به ۲۰ درصد خواهد رسید. پیش‌بینی می‌شود در آینده تعداد سالمندانی که در کشورهایی با درآمد کم زندگی می‌کنند تقریبا به 1/3 میلیارد نفر افزایش یابد. به این ترتیب همواره نیاز به پوشش گسترده‌تر و باکیفیت‌تر صندوق‌های بازنشستگی وجود دارد. به همین منظور تیم کاری مرتبط با صندوق‌های بازنشستگی در بانک جهانی، برای بهبود دامنه پوشش و ارتقای کیفیت دوران بازنشستگی اقداماتی انجام می‌دهد که منجر به افزایش دارایی‌های صندوق‌های بازنشستگی شود تا صندوق‌ها بتوانند با خیال آسوده‌تری به سرمایه‌گذاری بلندمدت بپردازند. ثروت اقتصادی بیشتر و همچنین مدیریت ایمن‌تر منجر به داشتن زندگی طولانی و تعداد اعضای خانواده کمتر می‌شود که در این میان کاهش تعداد اعضای خانواده و افزایش شهرنشینی در کشورهای کم‌درآمد، به معنی کمرنگ شدن زندگی سنتی و تامین مالی زندگی سالمندان نسل بعدی است.
تحلیلگران می‌گویند امروزه افزایش فقر سالمندی تهدیدی جدی در دنیا محسوب می‌شود. ازجمله چالش‌های رایج، ایجاد نظام‌های بازنشستگی است که از بروز فقر در سنین سالمندی جلوگیری می‌کند و بازار سرمایه و کار را از طریق ادغام قوانین بازنشستگی خصوصی و عمومی بهبود می‌بخشد.
منبع : هفته نامه آتیه نو. حامد رسولی
بحران صندوق های بازنشستگیتامین ۲۴سالمندیسالمندی ایرانصندوق‌های بازنشستگی ایرانکاهش سن سالمندی