تامین ۲۴/ ظرفیت‌های استانی می‌تواند یکی از ملموس‌ترین و کاربردی‌ترین مشوق‌های اقتصادی کشور برای جذب سرمایه‌های خارجی باشد. ظرفیت‌هایی که در هر منطقه از کشور متفاوت است. خراسان رضوی، قم، اصفهان، فارس، مازندران و گیلان در گردشگری، خوزستان، هرمزگان و بوشهر در حوزه پتروشیمی، کشاورزی در کرمان، کرمانشاه، خوزستان و مناطق شمالی کشور، صنعت در استان‌های مرکزی، سمنان، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و اصفهان فقط بخشی از پتانسیل‌های موجود در استان‌های کشور هستند.
پتانسیلی که در فضای پسابرجام می‌تواند عواملی برای جذب سرمایه‌های خارجی شود. آتیه‌نو تلاش کرده در گزارش پیش رو در گفت‌وگو با برخی فعالان اقتصادی محلی کشور درباره پتانسیل‌های استانی و منطقه‌ای و ارزیابی آن‌ها درباره تاثیر برجام بر فعالیت‌های اقتصادی مناطق مختلف کشور کنکاش کند.
اثر حجم تحریم‌ها بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی
استان اصفهان از آن دست استان‌هایی است که در ساخت اقتصادی و سیاسی کشور جایگاهی ویژه دارد و تقریبا در 50 سال اخیر به لحاظ سرمایه‌گذاری از مناطق جذاب کشور بوده است. این استان قطب فولادی و گردشگری کشور شناخته می‌شود. سید عبدالوهاب سهل‌آبادی، رئیس اتاق بازرگانی اصفهان، از چهره‌های مطرح اقتصادی استان است؛ چه به واسطه فعالیت‌های اقتصادی شخصی و چه فعالیت در کسوت ریاست اتاق بازرگانی. از او درباره برجام و دوران پساتحریم می‌پرسم. می‌گوید: «دولت یازدهم از ابتدای کار، هم‌وغم خود را بر روی مسئله روابط بین‌الملل و به طور جزئی‌تر، بهبود روابط با دیگر کشورها و مهم‌تر از همه، حل مسئله هسته‌ای گذاشت.» سهل‌آبادی با اشاره به حجم گسترده تحریم‌ها در سال‌های گذشته توضیح می‌دهد: «تیم مذاکره‌کننده با استفاده از حمایت رهبر معظم انقلاب توانستند بالاخره مسئله هسته‌ای را به سرانجام برسانند اما حجم تحریم‌ها درگذشته به قدری بوده که نمی‌توان از دولت و مجریان اقتصادی کشور توقع داشت همه مشکلات گذشته به سرعت حل شوند.» به باور سهل‌آبادی، در این مدت هیئت‌های تجاری بسیاری از کشورهای مختلف وارد کشور شده‌اند و مذاکرات اقتصادی متعددی انجام شده، اما طبیعی است که نمی‌توان انتظار داشت کشور به‌سرعت وارد مبادلات تجاری بین‌المللی شود. به گفته رئیس اتاق بازرگانی اصفهان، «یکی از مهم‌ترین مشکلات دوران پساتحریم، مسئله موانع بانکی است که تا این موضوع حل نشود، نمی‌توان پروژه برجام را پایان‌یافته قلمداد کرد.» او به سفر هیئت‌های خارجی به اصفهان اشاره کرده و می‌گوید: «تیمی از کشور اسپانیا برای تولید روغن در اصفهان اعلام آمادگی کرده و در کنار آن، در حوزه گردشگری کره‌ای‌ها و چینی‌ها پیش‌قدم شده‌اند.» سهل‌آبادی اضافه می‌کند: «شرکت SMS با شرکت تامکار مشارکتی انجام داده و علاوه بر آن چندین هتل پنج‌ستاره در حال ساخت است که بدون برجام، کسی به آن فکر هم نمی‌کرد.»
لزوم ارائه مشوق‌های بهتر به سرمایه‌گذاران خارجی
در خوزستان امید در میان دولتمردان حاکم است. به‌طور مثال می‌توان به صحبت‌های فرج‌الله خبیر، معاون سیاسی و اجتماعی استاندار خوزستان، با خبرنگار ایسنا اشاره کرد. او با اشاره به تاثیر اجرای برجام در خوزستان می‌گوید: «اجرای برجام در وضعیت استان خوزستان تاثیرگذار خواهد بود. دلیل مهم آن این است که با اجرای برجام برنامه‌های تولید نفت توسعه می‌یابد و افزایش تولید نفت در خوزستان در مرحله اجرا قرار خواهد گرفت و 200 درصد رشد تولید نفت خواهیم داشت.» دولت و اهالی بازرگانی و تجارت در استان خوزستان می‌خواهند برای معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این استان به همکارانشان در سایر نقاط کشور و البته خارجی‌ها از چهارم تا هفتم آذرماه امسال نمایشگاهی برگزار کنند.
خوزستان در منطقه آبادان و خرمشهر یک منطقه آزاد به نام «اروند» هم دارد که از پتانسیل‌های ویژه منطقه خوزستان به شمار می‌رود. علاوه بر این انبوه پالایشگاه‌های نفت و پتروشیمی موجود در این استان باعث شده به یکی از پرپتانسیل‌ترین استان‌های کشور تبدیل شود. هم‌اکنون پروژه‌های «راه‌آهن اهواز-اصفهان» با ظرفیت 500 میلیون نفر کیلومتر و 9 میلیارد تن کیلومتر سفر، «آزادراه اهواز-اندیمشک» با ظرفیت 1355 میلیون کیلومتر سفر در طول سال، «آزادراه اهواز - اصفهان» با ظرفیت یک میلیارد کیلومتر سفر در طول سال، «آزادراه اهواز-چزابه» با ظرفیت 204 میلیون کیلومتر سفر، «تولید پودر سفیدکننده» با ظرفیت 2700 تن در سال، «تولید اتانول از ملاس» با ظرفیت یک میلیون لیتر در سال، «احداث بازارچه ماهی» در اهواز، آبادان، دزفول، «احداث پایانه صادرات آبزیان خرمشهر» با ظرفیت سالانه 5 هزار تن، «تولید آلیاژهای آلومینیومی» با ظرفیت 3 هزار تن در سال، احداث شش هتل و رستوران در شهرهای مختلف استان و انواع پروژه‌های پتروشیمی از ظرفیت‌های جدید خوزستان به شمار می‌روند که آماده جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی هستند.
نایب رئیس اتاق بازرگانی اهواز در گفت‌وگو با آتیه‌نو درباره ظرفیت‌های این استان می‌گوید: «بزرگ‌ترین بنادر کشور در خوزستان واقع شده‌اند و اراضی حاصلخیز کشاورزی موجود در استان باعث شده تا خوزستان به محلی جذاب برای سرمایه‌گذاران تبدیل شود.» فرامرز احمدی‌نژاد البته معتقد است: «نباید اجازه داد مناطق آزاد به جای اینکه مناطقی باشند برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و رونق‌بخشی به صنعت و تولید، بیشتر به مناطقی برای عرضه کالاهای نهایی خارجی تبدیل شوند.» این بازرگان خوزستانی با تاکید بر اینکه برجام آثار مثبتی بر اقتصاد کشور داشته عنوان می‌کند: «آرامش نسبی موجود در بخش‌های مختلف اقتصاد کشور، نشان‌دهنده آثار مثبت برجام است.» احمدی‌نژاد با اظهار اینکه متاسفانه از میزان سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در پساتحریم آمار دقیقی موجود نیست اضافه می‌کند: «باید در این دوره جدید به دنبال ارائه مشوق‌های جدید برای جذب سرمایه‌های خارجی باشیم.» او با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های بیشتر خارجیان در ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس می‌گوید: «کشورهایی مثل ترکیه مشوق‌های جذاب‌تری به سرمایه‌گذاران خارجی ارائه می‌کنند و البته آن‌ها فضای کسب‌وکار بسیار بهتری نسبت به کشور ما دارند و همین موضوع باعث شده سرمایه‌های خارجی سرازیرشده به منطقه خاورمیانه، بیشتر جذب این کشورها شود.»
فساد اداری را درمان و فضای کسب‌وکار را تسهیل کنیم
استان آذربایجان غربی به دلیل هم‌مرزی با سه کشور پتانسیل‌های ویژه‌ای برای خود دارد. پتانسیلی که علی دیلمقانیان، نایب رئیس اول اتاق بازرگانی ارومیه، در گفت‌وگوی خود با آتیه‌نو بر آن تاکید کرده اما آن را حل‌کننده معضلات اقتصادی این استان نمی‌داند. به باور او با وجود این پتانسیل ویژه، دولت‌ها در سرتاسر دهه‌های گذشته، آن را مغفول گذاشته و از این شاهراه تجاری استفاده نکرده‌اند. دیلمقانیان می‌گوید: «در برخی مقاطع نگاه صرفا امنیتی به استان باعث شده شاهد سرمایه‌گذاری‌های قابل‌انتظار نباشیم.» بحث را با نایب‌رئیس اول اتاق بازرگانی ارومیه به سمت برجام می‌بریم. به اعتقاد او بزرگ‌ترین دستاورد برجام بازگشت اعتماد به بازارها بوده است. او ادامه می‌دهد: «به خاطر برخی مشکلات و حاشیه‌های داخلی، برجام نتوانسته آنطور که باید و شاید نتایج خود را بروز دهد اما نمی‌شود گفت برجام دستاورد اقتصادی نداشته است.» دیلمقانیان با اشاره به مشکلات و ضعف‌های ساختاری اقتصاد ایران عنوان می‌کند: «بزرگ‌ترین پروژه‌ای که دولت باید دنبال کند، تسهیل فضای کسب‌وکار در داخل کشور است.» به باور او سرمایه‌گذار خارجی باید مشوق‌های لازم را در فضای کسب‌وکار ایران ببیند تا رغبت کند سرمایه خود را به کشور بیاورد. نایب رئیس اول اتاق بازرگانی ارومیه بر این نکته هم تاکید می‌کند که فساد اداری نیز باید حل شود تا شاهد نتایج و میوه‌های برجام در اقتصاد کشور باشیم.
منبع: هفته نامه آتیه نو/فرشاد عزیزی
