تامین۲۴/ چندی پیش با رزاق صادق، عضو پیشین هیات‌مدیره سازمان تامین اجتماعی به گفت‌وگو نشستیم که بخشی از آن گفت‌وگو در روزنامه سیزدهم مهرماه چاپ شد. برای منتشر کردن بخش دوم که از قضا بی‌ربط به موضوع تجمیع بیمه‌ها و مشکلات سازمان تامین اجتماعی در پرداخت بدهی‌ها هم نیست، به دنبال فرصت مناسب می‌گشتیم که بحث مطرح شدن طرح تجمیع در کمیسیون تلفیق پیش آمد. آنچه در ادامه می‌خوانید، صحبت‌های رزاق صادق است که با وجود آنکه مدت‌هاست از عرصه مدیریت اجرایی خداحافظی کرده، اما اطلاعات به‌روز و موثقی درباره سازمان تامین اجتماعی و مشکلات پیش‌روی این سازمان دارد. کارشناسی که معتقد است، تعهدات آتی سازمان تامین‌اجتماعی بسیار بیش از ظرفیتش شده و اگر وضعیت موجود ادامه یابد، سازمان رو به فروپاشی می‌رود.
در حال حاضر دعوایی بر سر جداسازی بخش درمان از تامین‌اجتماعی بین این سازمان و وزارت بهداشت وجود دارد. شما درباره این موضوع چه فکر می‌کنید؟
در سال‌های اخیر طرحی با عنوان تحول سلامت اجرایی شد که طرح بسیار خوبی بود و سطح سلامت کشور را افزایش داد. اما از آنجایی که منابع مالی لازم برای پوشش هزینه‌های این طرح پیش‌بینی نشده بود، سازمان‌های بیمه‌یی را با بحران مواجه کرد. به‌طوری که می‌توان گفت این طرح در کنار عوامل دیگر، سازمان تامین اجتماعی را به سمت سرنگونی می‌برد. از طرفی، قانون ساختار نظام جامع رفاه نیز که راه‌حل خوبی بود، کنار گذاشته شد. در این شرایط به نظر می‌رسد جداکردن درمان از تامین‌اجتماعی ایده خوبی باشد. چراکه سازمان می‌تواند به باقی تعهدات خود مانند مستمری برسد و از ورشکستگی جلوگیری کند. ورشکستگی این سازمان کل کشور را با مشکل مواجه می‌کند.
یعنی شما معتقدید که سازمان تامین‌اجتماعی از پس تعهدات آتی خود بر نمی‌آید؟
بله، در دولت اصلاحات به این مساله پی برده شد که سازمان تامین‌اجتماعی با مشکل روبه‌روست. این حرفی که امروز می‌زنند که از منظر نقدی به نقطه سربه‌سری نرسیدیم و از منظر تعهدی در سال 86 این نقطه را رد کردیم حرفی غیرکارشناسی است. صندوق‌های بیمه‌گر تعهدی هستند نه نقدی. قرض گرفتن برای تامین مخارج ایجاد تعهد برای سازمان است. امروز سازمان تامین‌اجتماعی از بانک‌ها و بنگاه‌ها برای تامین مخارج جاری خود وام می‌گیرد.
گفتید مشکل در زمان دولت آقای خاتمی شناسایی شد. آیا راه‌حلی نیز پیش‌بینی شد؟
آن موقع در سازمان تامین‌اجتماعی به دنبال واردکردن تکنولوژی محاسبات بیمه‌یی بودیم. استفاده از این محاسبات در قانون آمده بود ولی در هیچ صندوقی اجرایی نمی‌شد، اگر هم می‌شد با روش‌های ابتدایی و رد شد. از طریق سازمان جهانی کار (ILO) لیسانس یک نرم‌افزار به‌روز محاسبات بیمه‌یی گرفته شد و کارشناسان شروع به یادگیری کردند. همان موقع یک گزارش در سازمان درآمد که تامین‌اجتماعی از نقطه سر به سری تعهدی گذشته است. این مساله توسط من رسانه‌یی شد و برای من دردسر نیز درست کرد. سازمان تامین اجتماعی و سازمان مدیریت، هر دو مامور شدند تا چاره‌یی بیابند که تعهدات سازمان به سر به سری برسد. همزمان دو پیشنهاد از سوی دو سازمان به دولت رفت که پیشنهاد سازمان تامین‌اجتماعی یا همان قانون ساختار برای مطالعات انتخاب و در مجلس ششم، قانون ساختار تصویب شد.
در مورد قانون ساختار بیشتر توضیح می‌دهید؟
قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی، در کلیات خود این موضوع را مطرح کرد که سازمان‌های بازنشستگی که با هم همپوشانی دارند و هر یک، یک شستا دارند، با هم تجمیع شوند. این مساله خود هم جلوی رانت‌ها و فساد را می‌گرفت، هم صرفه‌جویی در هزینه‌ها را موجب می‌شد.
از سوی دیگر این مساله مطرح شد که بیمه‌ها به دو بخش تقسیم شوند: بیمه پایه که همگانی است و دولت متولی آن است و بیمه مکمل که بسته به میل کارفرما و کارگر دارد. درمان هم همین‌گونه شد. قانونی نیز نوشته شد که من متولی نوشتنش بودم. ارائه و استفاده شعاری هم از آن شد.
پس چرا این قانون عملی نشد؟
بعد از یک‌سال دولت عوض شد و وزیر کنار گذاشته شد و آدم‌های غریبه با بیمه به سیستم آمدند. بعد سازمان دست آقای مرتضوی افتاد و فسادهایی رخ داد که در جریانش هستید. بعد هم در 8 سال 10 تا رییس عوض کرد که هیچ‌یک حتی نتوانستند، قانون ساختار را ببینند.
از سوی دیگر حمایتی‌ها یا آن دسته که پرداخت حق بیمه‌شان بر عهده دولت بود را مانند مهمان ناخوانده وارد تامین اجتماعی کردند. بدون اینکه حق بیمه آنها دریافت شود، تعهدات سازمان زیاد شد و بدهی دولت را چند برابر کرد. الان دولت دیگر نمی‌تواند بدهی خود را بپردازد. قانون ساختار تبدیل به معاونتی شد که به یارانه‌ها می‌پردازد و به صندوق‌ها توجهی ندارد.
اکنون به نظر شما راهکار چیست؟
راه‌حل چیست؟ بازگشت به همان قانون ساختار. از صاحب‌نظران و کارشناسان هم اگر بپرسید این نظر را تایید می‌کنند. درست است که 10سال تاخیر داریم، ولی باز اگر بازگردیم به آن راهکار می‌توانیم خودمان را نجات دهیم و صندوق را از سقوط نجات دهیم. در غیر این صورت هدف می‌شود حفظ صندلی‌ها که کمکی به تامین رفاه اجتماعی نخواهد کرد.
منبع : روزنامه تعادل
