افزایش جمعیت بیمهشدگان، تغییر الگوی بیماریها و محدودیت ظرفیت آموزش تخصصی باعث شده است کمبود پزشک متخصص به یکی از چالشهای اصلی در نظام سلامت سازمان تأمین اجتماعی تبدیل شود. نسبت بالای بیمهشده به پزشک و فشار مراجعات در مراکز ملکی ضرورت استفاده از فناوریهای نوین را بیش از هر زمان دیگری آشکار کرده است. یکی از ابزارهای کارآمد در دنیا برای مدیریت کمبود نیروی انسانی، توسعه خدمات «تلهمدیسین» (درمان از راه دور) است.
با تحلیل وضعیت موجود و بر اساس آمار، بیش از ۳۷ میلیون بیمهشده و مستمریبگیر از خدمات درمانی سازمان استفاده میکنند، در حالی که تعداد پزشکان طرف قرارداد حدود ۲۱ هزار نفر است. به همین دلیل، هر پزشک بهطور بالقوه مسئول ارائه خدمت به حدود یکهزار و 760 نفر است. این شکاف بهویژه در رشتههای تخصصی و فوقتخصصی شدیدتر است و در بعضی استانها به نقطه بحرانی نزدیک میشود.
مقایسههای جهانی نشان میدهد، کشورهای توسعهیافته با حدود ۳.۵ تا ۴ پزشک به ازای هزار نفر، از ظرفیت چندبرابری در ارائه خدمات تخصصی بهرهمندند. این فاصله در عمل موجب طولانی شدن زمان نوبتدهی و کاهش دسترسی بیمهشدگان در ایران میشود.
چرا تلهمدیسین یک ضرورت برای تأمین اجتماعی است؟
۱. کاهش نیاز به حضور فیزیکی متخصص در همه شهرهادر بسیاری از کشورها، تلهمدیسین باعث شده متخصصان بتوانند از یک مرکز اصلی به دهها مرکز اقماری خدمات ارائه کنند.
۲. کاهش بار مراجعات غیرضروری۳۰ تا ۶۰ درصد مراجعات تخصصی قابل جایگزینی با مشاوره تصویری یا تلفنی هستند.
۳. امکان دسترسی بیمهشدگان مناطق کمبرخوردار به متخصصان باتجربه این موضوع میتواند عدالت درمانی را تقویت کند.
۴. افزایش بهرهوری متخصصان موجودیک متخصص میتواند تعداد و تنوع بیشتری از بیماران را بدون محدودیت جغرافیایی مدیریت کند.
۵. کاهش هزینهها برای سازمان کاهش ارجاعات غیرضروری، کاهش بستریهای قابل پیشگیری و کاهش هزینههای تردد بیماران.
پیشنهادهای اجرایی برای سازمان تأمین اجتماعی
۱. ایجاد «سامانه یکپارچه تلهمدیسین تأمین اجتماعی» شامل ویزیت مجازی، مشاوره تخصصی، نسخهنویسی الکترونیکی و ارجاع الکترونیک.
2. استفاده از مراکز درمانی کوچک و درمانگاهها بهعنوان «اتاقهای تلهمدیسین»این اتاقها میتوانند بیماران را به متخصصان بیمارستانهای بزرگ متصل کنند.
3. قراردادهای جدید با متخصصان بر اساس «تعداد مشاوره آنلاین»این مدل قرارداد بهویژه برای متخصصان کمتعداد جذاب است.
4. توسعه تلهمدیسین در رشتههای پر نیاز داخلی، قلب، غدد، روانپزشکی، نورولوژی، زنان، روماتولوژی.
5. ایجاد نظام پرداخت انگیزشی برای متخصصانی که خدمات آنلاین ارائه میدهند، مثل پرداخت سریعتر، حقالزحمه افزوده یا امکان فعالیت ترکیبی (حضوری–مجازی).
6. پایش عملکرد سامانه انتشار گزارشهای دورهای درباره تعداد مشاورههای موفق، میزان کاهش مراجعات حضوری و میزان رضایت بیمهشدگان.
کمبود متخصص در تأمیناجتماعی واقعیتی قابل انکار نیست، اما میتوان اثر آن را با استفاده از فناوری مدیریت کرد. تجربه کشورهایی مانند کانادا، استرالیا و آلمان نشان داده است تلهمدیسین میتواند دسترسی بیمهشدگان به متخصصان رو افزایش دهد، زمان انتظار را کاهش دهد و هزینهها را مدیریت کند. برای سازمانی با گستردگی تأمین اجتماعی، توسعه تلهمدیسین نه یک گزینه فرعی، بلکه یک ضرورت راهبردی است.








