شرایط دریافت مقرری بیمۀ بیکاری چیست؟

یک‌سال بیمۀ بیکاری دریافت کردم و چندماه به پایان آن مانده بود که کار جدیدی پیدا کردم و مشغول‌به‌کار شدم،‌ البته بدون بیمه. کارشناس تأمین اجتماعی به منزل ما مراجعه کرد و خانواده‌ام بدون اطلاع از شرایط به کارشناس گفتند که در شرکت کار می‌کنم. البته آدرس شرکت را ندادند. با این اوصاف چه شرایطی برای من پیش خواهد آمد؟ آیا مقرری بیمۀ بیکاری که من به‌شدت به آن احتیاج دارم، قطع خواهد شد یا باید جریمه پرداخت کنم؟

شما باید اشتغال مجدد خود را به شعبۀ تأمین اجتماعی گزارش می‌کردید. طبیعی است که مقرری بیمۀ بیکاری شما قطع خواهد شد و باید مبالغی که از زمان اشتغال من‌غیرحق دریافت کرده‌اید به سازمان بازگردانده شود. البته بابت پنهان داشتن اشتغال جریمه‌ای به شما تعلق نخواهد گرفت.

***

کارمند پیمانی دادگستری بودم و ده‌سال سابقۀ بیمۀ تأمین اجتماعی دارم. سه‎‌سال قبل به‌دلیلی بیکار شدم. در دیوان عدالت اداری نیز همان رأی را بعد از دو سال تأیید کردند. هیچ‌گونه حق سنوات و پولی به من پرداخت نشد. به ادارۀ کار مراجعه کردم، گفتند چون کارمند هستی بیمۀ بیکاری به شما تعلق نمی‌گیرد. آیا واقعاً همین‌طور است؟ من برای ادامۀ بیمه‌ام که بازنشستگی داشته باشد باید چه کار کنم؟ در این سه‌سال هم هیچ‌جا شاغل نبوده و بیمه پرداخت نکرده‌ام.

در قانون بیمۀ بیکاری فقط مشمولین قانون کار تحت پوشش بیمۀ بیکاری قرار گرفته‌اند و کارفرما موظف است هرماه سه‌درصد حق‌ بیمه را، علاوه‌بر حق‌بیمۀ تأمین اجتماعی ، بابت کارکنان خود به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت کند. براساس ضوابط این قانون، مشمولین قانون مدیریت خدمات کشوری و سایر مشمولین استخدامی ازجمله کارمندان پیمانی مشمول دریافت مقرری بیمۀ بیکاری نمی‌شوند. در مورد پرسش دوم شما نیز لازم به توضیح است که سوابق شما در صندوق تأمین اجتماعی محفوظ است و در صورت اشتغال مجدد می‌توانید بیمۀ خود را کامل کنید، تا شرایط بازنشستگی را احراز کنید. در صورت عدم اشتغال در کارگاه‌های مشمول قانون کار، از طریق بیمۀ اختیاری و با پرداخت حق ‌بیمۀ مربوطه می‌توانید بیمۀ خود را ادامه دهید و آن را تکمیل کنید. وقفه در پرداخت حق ‌بیمه در خصوص بازنشستگی مشکلی به وجود نمی‌آورد، البته درمدتی‌که حق ‌بیمه پرداخت نکرده‌اید سابقه‌ای برای شما منظور نمی‌شود.

***

در شرکتی مشغول‌به‌کار بودم. با توجه به حادثه‌ای که برایم رخ داد، بعد از مدتی مشمول دریافت مستمری ازکارافتادگی جزئی شدم. بعد از دوسال، به‌دلیل این‌که در شرکت کارایی لازم را نداشتم با من قرارداد نبستند و بیکار شدم. در حال حاضر از بیمۀ بیکاری استفاده می‌کنم. چند سؤال دارم:

- تا چه زمانی مقرری ازکارافتادگی جزئی به من پرداخت می‌شود؟

- با توجه به وضعیت‌ام دیگر هیچ شرکت و مؤسسه‌ای حاضر به اشتغال من نیست. پس از اتمام دورۀ دریافت مقرری بیمۀ بیکاری چگونه می‌توانم تا زمان بازنشستگی بیمه‌ام را ادامه بدهم؟

- در صورت بازنشستگی، باز هم مستمری ازکارافتادگی جزئی به من پرداخت می‌شود یا خیر؟

ازکارافتادگی جزئی تا زمان احراز بازنشستگی یا ازکارافتادگی کلی به شما پرداخت می‌شود و با اشتغال مجدد قطع نمی‌شود. بعد از خاتمۀ مدت دریافت مقرری بیمۀ بیکاری، به‌هرحال باید کاری سبک و متناسب با وضعیت جسمی خود پیدا کنید تا بتوانید بیمۀ خود را ادامه دهید. البته در صورت عدم اشتغال نیز می‌توانید خود را بیمۀ اختیاری کنید و تا رسیدن به شرایط بازنشستگی حق ‌بیمه را خودتان بپردازید. با حصول بازنشستگی پرداخت مستمری ازکارافتادگی جزئی منتفی می‌شود.

***

حدود سه‌سال سابقه پرداخت حق‌ بیمه دارم. اگر شرایط گرفتن بیمۀ بیکاری را داشته باشم، با توجه به این‌که مجرد هستم، امکان دارد میزان حقوق دریافتی‌ام کم‌تر از حداقل حقوق باشد یا درهرصورت ۹۳۰هزار تومان در ماه را می‌گیرم؟

حداقل مقرری برای بیمۀ بیکاری ۵۵ درصد حقوق مبنای حق ‌بیمه و حداکثر آن ۸۰ درصد حقوق است که البته درهرصورت از حداقل حقوق سال مربوطه کم‌تر نخواهد بود. بنابراین در سال جاری حداقل ۹۳۰هزار تومان به شما تعلق خواهد گرفت.

***

چگونه می‌توانم بیمۀ اختیاری برای خود رد کنم که شامل خدمات بیمۀ اجباری ازجمله بیمۀ بیکاری و بارداری و... نیز شود؟ اگر شخصی از بیمۀ بیکاری استفاده کند و طی این مدت در آژانس مشغول به کار شود آیا تخلف محسوب می‌شود یا خیر؟

بیمۀ اختیاری دارای تعهداتی مثل بیمۀ بیکاری و غرامت دست‌مزد نیست. فقط بیمه‌های اجباری مزایای فوق را دارند. دربارۀ سوال دوم، هرگونه اشتغالی که موجب کسب درآمد شود با اخذ مقرری بیمۀ بیکاری مغایرت دارد. هرگونه اشتغال مجدد باید به شعبۀ تأمین اجتماعی و ادارۀ کار گزارش شود.

***

سه‌سال از بیمۀ بیکاری استفاده کردم و بلافاصله پس از اتمام آن شروع به کار کردم. دوماه دیگر با شرایط ۲۰ سال سابقه و ۴۲ سال سن بازنشسته می‌شوم و حقوق دوسال بیمۀ بیکاری من در حداقل بوده است. با این شرایط حقوق بازنشستگی من چقدر می‌شود؟ آیا حق بن و مسکن به حقوق‌ام اضافه می‌شود. در فهرست سابقۀ من ۱۲۲ روز کار سخت و زیان‌آور نوشته شده، به چه معناست؟

مبنای محاسبه مستمری بازنشستگی میانگین حقوق دوسال آخر خدمت است که براساس آن حق ‌بیمه پرداخت شده است و می‌تواند مقرری بیمۀ بیکاری هم جزئی از آن باشد. مبلغ به‌دست‌آمده ضرب در سنوات پرداخت حق‌ بیمه می‌شود و سپس تقسیم بر ۳۰ می‌شود. با توجه به مادۀ ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی، مبلغ نهایی مستمری درهرصورت کم‌تر از حداقل حقوق سال مربوطه نخواهد بود. بنابراین با توجه به این‌که با ۲۰ سال سابقه قصد بازنشستگی دارید ۲۰ روز حقوق دریافت خواهید کرد که از حداقل حقوق کم‌تر نخواهد بود. بن و حق مسکن به همۀ مستمری‌بگیران سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود، ولی این مبالغ با حق مسکن و بن قانون کار متفاوت است. سوابق سخت و زیان‌آور به‌ازای هرسال شش‌‎ماه سنوات ارفاقی دارد.