تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
شش دوره از جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه پرواز (ویژه مسائل معلولیت) به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی به همت مؤسسه فرهنگی پهنه پرواز تاکنون برگزار شده است و به گفته دبیر این جشنواره برگزاری باشکوه‌تر و کیفی‌تر دوره‌های بعدی بدون حمایت واقعی نهادهای دولتی، خصوصی و رسانه‌ها ممکن نیست.
امیری با انتقاد از تداوم کلیشه‌های «قربانی رنج‌کشیده» و «ابرقهرمان فرامحدودیت» در سینمای جریان اصلی درباره معلولیت، تاکید کرد: جشنواره پرواز با حمایت از فیلم‌سازان دارای معلولیت و روایت‌های واقع‌گرایانه، مکانیزمی برای شکستن این الگوهای نادرست است.وی در پاسخ به این که چرا سینمای جریان اصلی ایران هنوز در دام دوگانه‌های ساده‌انگارانه «قربانی» یا «ابرقهرمان» گرفتار است، تحلیل کرد: دلیل اصلی، کمبود شناخت عمیق جامعه و فیلم‌سازان از زندگی واقعی افراد دارای معلولیت و فقدان حضور خود این افراد در فرایند تولید روایت‌های سینمایی است.
امیری درباره نقش جشنواره پرواز در تغییر این الگوها توضیح داد: پرواز با تمرکز بر مسائل افراد دارای معلولیت و حمایت جدی از فیلم‌سازان دارای معلولیت یا آثاری که روایت‌های دقیق و انسان‌محور ارائه می‌دهند، تلاش می‌کند در برابر کلیشه‌ها مقاومت کند. انتقال فرصت روایت‌گری به خود افراد دارای معلولیت، کلیدی‌ترین راهکار برای عبور از تصاویر قالبی است.
دبیر جشنواره بین‌المللی فیلم پرواز با اشاره به موفقیت این رویداد در تغییر نگاه سینمایی از «ترحم» به «روایت انسان‌محور»، از عدم همراهی نهادهای مسئول برای رفع موانع دسترس‌پذیری سالن‌های سینما انتقاد کرد و گفت: علیرغم دعوت‌های مکرر، هیچ‌یک از نهادهای مرتبط در شش دوره گذشته میزبان جشنواره نبوده‌اند.
امیری با بیان اینکه این مسیر نیازمند حمایت نهادهای فرهنگی است، افزود: پرواز ثابت کرده می‌توان روایتی نوین از معلولیت در سینمای ایران خلق کرد؛ روایتی مبتنی بر تجربه زیسته، آگاهی و مشارکت برابر، هرچند تحقق کامل این هدف مستلزم همراهی گسترده‌تر است.
امیری در پاسخ به پرسش تأمین 24 درباره تأثیر جشنواره در رفع موانع فیزیکی سینماها، تصریح کرد: برگزاری رویدادهایی مانند پرواز گامی ضروری در فرهنگ‌سازی برای دسترس‌پذیری است، اما به‌تنهایی کافی نیست. بسیاری از فیلم‌های شش دوره گذشته، موانع ساختاری در سالن‌های سینما، مدارس و حمل‌ونقل عمومی را مستند کرده‌اند. این آثار صدای تجربه زیسته افرادی هستند که روزانه با این چالش‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
امیری به قابلیت ویژه آثار ششمین دوره جشنواره اشاره کرد و گفت: چندین فیلم مستند و داستانی این دوره با محوریت اشتغال، آموزش، ازدواج و تبعیض ساختاری، آن‌چنان مستند و مستدل هستند که می‌توانند به‌عنوان «سند اجتماعی» برای لابی گری با نهادهایی مانند مجلس، تأمین‌اجتماعی و شهرداری استفاده شوند. این آثار با روایت تجربه‌های زیسته، ابزارهایی مؤثر برای مطالبه‌گری و سیاست‌گذاری اجتماعی هستند؛ به‌ویژه اگر رسانه‌ها و نهادهای مسئول همراهی کنند.
گفتمان ترحم‌محور، حقوق شهروندی معلولان را حذف می‌کند
امیری درباره محوریت کتاب جشنواره پرواز اظهار کرد: فیلم‌سازان دارای معلولیت در آثارشان به‌جای کلیشه‌های تکراری، بر مسائل ملموسی چون اشتغال، ازدواج، استقلال مالی و کرامت انسانی تمرکز کرده‌اند؛ موضوعاتی که در گفتمان عمومی جامعه ایران عمداً نادیده گرفته می‌شوند.وی تحلیل کرد: دلیل این حاشیه‌رانی، حاکمیت نگاه ترحم‌آلود و خیریه‌محور است که افراد دارای معلولیت را نه شهروند صاحب‌حقوق، بلکه موضوع کمک‌گیری می‌بیند. همین نگرش، مطالبات ساختاری آنان را از رسانه‌ها حذف می‌کند.
وی افزود: متأسفانه رسانه‌ها فقط در آستانه برگزاری جشنواره به صورت محدود به موضوع معلولیت می‌پردازند و در بقیه سال سکوت می‌کنند. این رویکرد، فرصت‌های اصلاح سیاست‌ها و افکار عمومی را نابود می‌کند.
امیری از رسانه‌ها خواست به‌جای گزارش دهی مقطعی، بخشی از فرآیند آگاهی‌بخشی و مطالبه‌گری شوند و از رویدادهای فرهنگی مستقل مانند جشنواره پرواز، نه به‌عنوان سوژه خبری، بلکه به‌مثابه پروژه‌ای برای بازتعریف عدالت حمایت کنند.
دبیر جشنواره بین‌المللی فیلم پرواز با اشاره به حضور ۱۲۰ کشور در این رویداد و کسب جوایز معتبر بین‌المللی توسط فیلم‌های حوزه معلولیت، از بی‌مهری صنعت سینمای ایران و سرمایه‌گذاران به ظرفیت اقتصادی این آثار انتقاد کرد و سه عامل «نگاه سنتی ترحم‌آلود»، «ناآشنایی با بازار جهانی»و «فقدان حمایت نهادی»را دلیل اصلی این غفلت دانست.
وی در پاسخ به این پرسش که «چرا صنعت سینمای ایران حاضر به سرمایه‌گذاری اقتصادی برای فیلم‌سازان دارای معلولیت نیست؟» گفت: سرمایه‌گذاران به سه دلیلِ نگاه سنتی ترحم‌محور که معلولیت را فاقد ارزش تجاری می‌داند؛ ناآگاهی از ظرفیت‌های جهانی این آثار در جشنواره‌ها و پلتفرم‌های بین‌المللی و فقدان حمایت نهادهای فرهنگی از فیلم‌سازان مستقل این عرصه، این حوزه را نادیده می‌گیرند.
دبیر جشنواره پرواز خواستار تحول ساختاری شد و در این خصوص توضیح داد: تغییر این وضعیت نیازمند سه اقدام فوری حمایت هدفمند دولت از تولید و توزیع این آثار، شفاف‌سازی موفقیت‌های بین‌المللی برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران و تعامل نظام‌مند با پلتفرم‌های جهانی و بخش خصوصی پیشرو است. تا زمانی که سینمای ایران معلولیت را «موضوع خیریه» ببیند نه «ژانر سینمایی سودآور»، فرصت‌های اقتصادی و فرهنگی بی‌شماری را از دست خواهیم داد.
مدیر جشنواره بین‌المللی فیلم «پرواز» با اشاره به شش سال مدیریت این رویداد، تأکید کرد: تمرکز اصلی جشنواره بر تغییر نگرش جامعه غیرمعلول است و اکنون فیلم‌هایی تولید شده‌اند که قابلیت استفاده به‌عنوان «سند اجتماعی» برای تأثیرگذاری بر نهادهای قانون‌گذار را دارند.
او با بیان اینکه تغییرات بنیادین مانند اصلاح قوانین یا افزایش اشتغال نیازمند همکاری نهادهای رسمی است، افزود: با این حال، پرواز توانسته در ارتقای نگرش اجتماعی اثر ملموس بگذارد. بازخورد مخاطبان، مشارکت بین‌المللی و تولید فیلم‌های عمیق، این جشنواره را به بستری برای گفت‌وگوی اجتماعی تبدیل کرده است.
مدیر جشنواره پرواز با اشاره به دشواری‌های برگزاری این رویداد بین‌المللی تأکید کرد: برگزاری پرواز با حداقل امکانات و حداکثر باور، تنها با تلاش خستگی‌ناپذیر تیم دغدغه‌مند و مشارکت مستقیم افراد دارای معلولیت در سیاست‌گذاری و داوری ممکن شده است. اما ادامه این مسیر بدون حمایت واقعی نهادهای دولتی، خصوصی و رسانه‌ها ممکن نیست.وی با بیان این که «هیچ نهادی نمی‌تواند ادعا کند در قبال معلولیت مسئولیتی ندارد»، تاکید کرد: «ساخت جهانی عادلانه‌تر نیازمند اقدام مسئولانه و متحد امروز ماست. پرواز راه را نشان داده، اما گام‌های بلندتر نیازمند همدلی و مشارکت همگانی است.»
