عینک ته‌استکانی، چروک‌هایی پیچ‌درپیچ در اطراف چشم‌ها، سرانگشتان پف‌کرده که بیشتر به رنگ زرد و قهوه‌ای درآمده، قامتی خمیده و البته کماکان پرتلاش؛ سوزنی و نخی در دست و چشمانی گردکرده و کوک‌هایی که تا ابد و هزاران روز ادامه داشت.
تامین۲۴/این‌ها بخشی از تصویری که از آن‌ها به یاد داریم. مادربزرگ‌ها را می‌گویم. انگار تا دنیا دنیاست می‌خواستند محل اتصال همه نقطه‌های جدا از هم باشند. خیاطی می‌کردند. به همین سادگی. از مادرانشان فرامی‌گرفتند و به دخترانشان می‌آموختند تا هم اوقاتشان بگذرد و هم امور خانه راست‌وریست شود. اما این هنر زنانه بازمانده از اعصار دورودراز امروز به منشأ درآمدزایی و گذران زندگی آن هم از نوع جدی‌اش تبدیل شده است. هنری که وجهه صنعتی گرفته، در کلاس‌های آموزشی تدریس می‌شود و کارگاه‌های ریزودرشت زیادی در این رابطه ایجاد شده‌اند که در کسری از ثانیه انبوهی از لباس‌ها را تولید و روانه بازار می‌کنند.
در شماره این هفته آتیه‌نو، رفته‌ایم در کوک به کوک خیاطی و زیر و رویش را بررسی کرده‌ایم. خلاقیت و مهارت در طراحی، شناخت انواع پارچه و در کنار همه این‌ها داشتن تجربه از مهم‌ترین عوامل موفقیت در شغل خیاطی است. در ادامه برای آشنایی بیشتر با شغل خیاطی اطلاعات کاملی در زمینه وظایف، مهارت و دانش مورد نیاز و نحوه ورود به خیاطی، فرصت‌های شغلی، بازار کار و میزان درآمد خیاط ارائه می‌شود. برای آموزش حرفه‌ای خیاطی می‌توانید پس از گذراندن سال اول دبیرستان وارد رشته خیاطی شاخه کارودانش یا فنی‌وحرفه‌ای شوید. افراد علاقه‌مند نیز می‌توانند در این رشته‌ها تا مقاطع بالاتر در دانشگاه‌ها ادامه تحصیل دهند. خارج از حوزه تحصیلی، دوستداران هنر خیاطی با هر سن و تحصیلاتی می‌توانند به آموزشگاه‌های خیاطی زیر نظر سازمان فنی‌وحرفه‌ای مراجعه و با گذراندن دوره‌های خیاطی مدرک معتبر دریافت کنند. بیشتر این دوره‌های آموزشی برای خانم‌ها برگزار می‌شود. این گروه از هنرجویان می‌توانند با کار در مزون‌های خیاطی یا کار در تولیدی‌های پوشاک به‌آسانی جذب بازار کار شوند.
قیمت انواع ابزارها و دستگاه‌ها
ابزار ضروری و کاربردی شغل خیاطی با مارک‌ها و مدل‌های گوناگون در بازار یافت می‌شوند. چرخ‌خیاطی مهم‌ترین وسیله خیاطی است که انواع مختلفی دارد. ازجمله چرخ‌خیاطی دستی که رایج‌ترین نوع چرخ‌خیاطی خانگی است و برای دوخت‌ودوزهای ساده کاربرد دارد. مثلا مارک ژانومه آن را می‌توان یک میلیون و 300 هزار تومان خریداری کرد یا مارک کاچیران آن تا 600 هزار تومان قیمت دارد. همچنین برای چرخ‌خیاطی صنعتی، که در فعالیت‌های تولیدی و صنعتی کاربرد دارد، قیمت‌هایی نظیر 800 هزار تومان با مارک نیولایف و 2 میلیون تومان با مارک تیپیکال در بازار یافت می‌شود.
از دیگر ابزارهای مهم خیاطی می‌توان به قیچی، سنجاق، نخ، انواع سوزن (دستی، سوزن مخصوص چرخ‌خیاطی)، انواع لایی (مویی، لایی‌چسب، لایی‌پارچه ارگانیزا، لایی‌چسب کاغذی)، انواع زیپ (زیپ دامن، زیپ مخفی، زیپ لباس جین)، اتو و انواع پارچه اشاره کرد، که هریک از این وسایل بسته به مارک و مدل آن‌ها قیمت‌های متفاوتی دارند. مثلا قیمت قیچی از 10 هزار تومان شروع می‌شود تا 50 هزار تومان که مارک ژانومه آن از بهترین مارک‌هاست. همچنین برای ست کامل سوزن‌های خیاطی باید هزینه‌ای تا 30 هزار تومان در نظر گرفت.
خیاطی خانگی و بازار کار
خیاط‌های خانگی معمولا درآمد خوبی دارند، چون خیاط خانگی به طور مستقیم با مشتری در ارتباط است. داشتن شهرت و سابقه کاری خوب لازمه کار او است چون در صورتی که مشتری از کار وی راضی نباشد، ترجیح می‌دهد به خیاط دیگری مراجعه کند. آنچه باعث می‌شود مشتری به یک خیاط رجوع کند، طرح لباس و مدل آن است. شغل خیاطی هرچقدر درآمد داشته باشد، سختی‌ها و مشقت‌های خاص خود را دارد از جمله تنفس گردوغبار پارچه‌ها؛ همچنین در صورت کار مداوم با ضعف بینایی و مشکل دید مواجه می‌شوند. خیاط خانگی بیمه، عیدی و مزایایی مانند آن را ندارد و مانند سایر مشاغل خانگی متکی به کار و زحمت خودش است. البته یکی از خوبی‌هایی که در این شغل می‌توان دید، داشتن همیشگی مشتری است، به طوری که همه به لباس و تنوع در آن نیاز دارند. با تغییر فصل نوع لباس هم تغییر می‌کند بنابراین این شغل در همه فصل‌ها مشتری دارد.
خیاط می‌تواند برای کارگاه‌های خیاطی کوچک، تولیدکنندگان لباس، شرکت‌های طراحی مد و سایر مراکز مرتبط کار کند. همچنین زمینه کارآفرینی و خوداشتغالی در این شغل بسیار زیاد است. خیاطان علاقه‌مند و توانمند با داشتن تجربه و سرمایه کافی می‌توانند به طور مستقل کار کنند یا کارگاه خیاطی راه‌اندازی کنند و حتی در خانه به خیاطی بپردازند. می‌توانند با گذراندن موفق آزمون مربیگری و دریافت مجوز از وزارت کار، آموزشگاه خیاطی تاسیس کنند و به‌عنوان مربی به کار آموزش مشغول شوند. در خیاطی تجربه حرف اول را می‌زند. هر کسی که تجربه بالاتری داشته باشد دارای بازار کار بهتری است چون افراد بیشتری به او اعتماد کرده‌اند و سفارش‌های بیشتری به او خواهند داد. خیاطی معمولا به صورت تمام‌وقت است و در زمان‌هایی مانند عیدها ممکن است کار فشرده‌تر شود و حتی تا نیمه‌های شب هم ادامه داشته باشد.
خیاطی در بازار جهانی
در آمریکا پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد میزان استخدام خیاط‌ها بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، رشد یک درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل ۱۴ درصد است و متوسط درآمد این شغل ساعتی ۱۲ دلار است. همچنین مطابق آخرین آمارها درآمد سالانه خیاط بیش از ۲۶ هزار دلار است. در استرالیا در بازه زمانی ۵ سال گذشته میزان استخدام رشدی 2/5 درصدی داشته و روندی کاهشی در آینده برای آن پیش‌بینی شده است. در این کشور متوسط درآمد سالانه این شغل بیش از ۴۳ هزار دلار برآورد شده است. در انگلستان متوسط درآمد سالانه این شغل برای افراد تازه‌کار بین بیش از ۱۷ تا ۲۰ هزار دلار و برای افراد باتجربه بین ۲۱ تا ۲۷ هزار دلار است و برای افراد ماهر با قراردادهای بزرگ تا ۷۶ هزار دلار است.
آموزش‌ها و هزینه‌ها و دستمزدها
خیاطی ازجمله مشاغلی است که هم به صورت تجربی و هم به صورت علمی آموزش داده می‌شود. فرد خیاط باید دارای ذوق و قریحه بالایی باشد تا بتواند با خلاقیت بالا مدل‌های مناسبی را از خود ارائه دهد، به علاوه باید هرروز دنبال مدل‌های جدید باشد تا بتواند مشتریان زیادی جلب کند. این شغل هم می‌تواند پذیرش سفارش و خرده‌کاری باشد و هم می‌تواند به صورت کار در تولیدی‌های بزرگ و سری‌دوزی باشد.
برای اطلاع از هزینه‌های مربوط به آموزش‌هایی که در زمینه خیاطی وجود دارد با یکی از آموزشگاه‌های سطح شهر تماس گرفتیم. مهسا دادلو، مسئول این آموزشگاه، در این ارتباط به آتیه‌نو گفت: «برای شروع کار خیاطی ابتدا باید دوره نازک‌دوزی را گذراند که بیش از چهار ماه طول می‌کشد و هزینه‌اش 750 تا 900 هزار تومان است. نازک‌دوزی پایه و اساس بیشتر دوره‌های خیاطی است و درواقع فرد مبتدی را با ابزار و وسایل خیاطی و نحوه به‌کارگیری آن‌ها آشنا می‌کند. در پایان دوره نازک‌دوزی هنرجو می‌تواند دامن، پیراهن، بلوز، کت‌ودامن، لباس‌های معمولی روزانه و مانتوهای ساده بدوزد. همچنین روهای دوخت انواع زیپ کمر، جادکمه، انواع دوخت‌های دستی، انواع دوخت با چرخ، شناسایی چرخ‌خیاطی و رفع عیوب آن را آموزش می‌بیند. کارآموز پس از اتمام این دوره از طرف آموزشگاه به سازمان فنی‌وحرفه‌ای معرفی می‌شود و می‌تواند گواهی‌نامه درجه 2 را از سازمان دریافت کند. بعد از اتمام این دوره می‌توان مهارت‌های دیگر خیاطی مانند ضخیم‌دوزی، الگوسازی، برشکاری و... را فرا گرفت و مراحل پیشرفته خیاطی را آموخت.»
دستمزد دوخت لباس با توجه به نوع و پیچیدگی مدل آن می‌تواند از ۵۰ هزار تومان شروع شود و تا یک میلیون تومان برای پوشاک معمولی برسد. البته لباس‌هایی مانند لباس عروس یا لباس‌های مجلسی قیمت دوخت به مراتب بالاتری دارند. به‌طور کلی هزینه‌های مربوط به خیاطی و دوخت‌ودوز توافقی است، مثلا ممکن است نوعی پارچه در خیاطی مردانه با قیمت ۳۰۰ هزار تومان به‌عنوان کت‌وشلوار دوخته شود و همان پارچه در خیاطی دیگری هزینه‌ای 800 هزار تومانی دربرداشته باشد. یا در خیاطی زنانه برای دوخت یک مانتوی مجلسی 400 هزار تومان هزینه شود و برای یک کت‌وشلوار زنانه مجلسی از 80 تا 200 هزار تومان دستمزد پرداخت شود. بنابراین هر خیاط بسته به میزان هنری که برای دوخت به کار می‌گیرد، می‌تواند رقم‌های متفاوتی را دریافت کند. بنابراین مواد اولیه و نوع دوخت، عوامل اصلی ارزش‌افزوده یک لباس هستند.
منبع:هفته نامه آتیه نو/ طلا غلامی