اکبر شوکت
اشتغال در صنعت ساختمان به دلیل ماهیت سخت و زیان‌آور آن، پرحادثه‌ترین شغل در ایران محسوب می‌شود. آمارها نشان‌دهنده نرخ بالای بیماری‌های شغلی و ازکارافتادگی در این بخش است. کارگران ساختمانی، به‌ویژه در فصول گرم، به دلیل فعالیت طولانی در فضای باز، در معرض صدمات جسمی جدی قرار دارند. در مناطق گرمسیری و حتی سردسیر، گرمای شدید در بخشی از سال، کار را برای مشاغلی مانند آرماتوربندی، آهنگری، جوشکاری اسکلت فلزی، بنایی، سفت‌کاری و سنگ‌کاری نما دشوارتر می‌کند. شرجی بودن هوا در مناطق جنوبی کشور این آسیب‌ها را تشدید می‌کند.
استانداردهای ایمنی و بهداشت شغلی راهکارهایی برای مقابله با گرما ارائه می‌دهند. کارفرمایان موظفند شیفت‌های کاری را به ساعات خنک‌تر روز منتقل کنند، فعالیت را در اوج گرما متوقف سازند و امکاناتی نظیر محیط سایه‌دار با وسایل سرمایشی، آب خنک و لباس کار مناسب فراهم کنند. این اقدامات به کارگران اجازه می‌دهد در شیفت‌های بعدی با ایمنی بیشتر فعالیت کنند. بااین‌حال، بسیاری از کارفرمایان از اجرای این استانداردها خودداری می‌کنند که گروه‌های خاصی از کارگران را بیشتر در معرض خطر قرار می‌دهد.
گرمای زمین و تأثیرات آن بر نیروی کار موضوعی جهانی است. سازمان بین‌المللی کار (ILO) در سال ۲۰۲۴ محور کنفرانس‌های ایمنی خود را به تأثیر تغییرات اقلیمی بر کار اختصاص داد. گزارش ILO در سال ۲۰۱۹ هشدار می‌دهد که دمای بالای ۳۵ درجه توانایی جسمی کارگران را کاهش می‌دهد و دمای بیش از ۳۹ درجه می‌تواند به خستگی گرمایی و حتی مرگ منجر شود. گرما ساعات کاری جهانی، به‌ویژه در بخش‌های کشاورزی و ساختمان، را کاهش داده و زیان‌های اقتصادی ناشی از استرس گرمایی از ۲۸۰ میلیارد دلار در سال ۱۹۹۵ به ۲.۴ تریلیون دلار تا سال ۲۰۳۰ افزایش خواهد یافت.
ILO بر انتقال شیفت‌ها به ساعات خنک‌تر و کاهش ساعات کاری در روزهای گرم تأکید دارد. در ایران، قانون کار به‌صراحت به گرمای بیش‌ازحد اشاره نکرده است، اما مواد ۸۵، ۹۱ و ۹۳ این قانون بر رعایت دستورالعمل‌های ایمنی و بهداشتی، تأمین وسایل حفاظتی و نظارت بر اجرای مقررات تأکید دارند. این مواد مبنای قانونی حفاظت از کارگران در برابر گرما را تشکیل می‌دهند. بااین‌حال، اجرای ناکافی این قوانین و بی‌توجهی برخی کارفرمایان، کارگران را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد و نیاز به نظارت و اقدامات سخت‌گیرانه‌تر را برجسته می‌کند.
