چند پرسش بیمه‌ای در مورد مشاغل آزاد

محمد حسین قشقایی

کارشناس تامین اجتماعی

تامین۲۴/گاهی پیش می‌آید که به خاطر بیکاری و مخارج ازدواج یا فرزندآوری و... شخص قادر به پرداخت حق‌بیمه نیست و مجبور می‌شود پس از مدتی مجددا اقدام به عقد قرارداد بیمه کند. هیچ‌ محدودیتی از نظر تعداد دفعات وجود ندارد. فقط شرایطی از نظر سن مطرح است. کسانی که بیش از 50 سال سن دارند باید معادل اضافه سن، سابقه پرداخت حق‌بیمه قبلی داشته باشند.

کارمند رسمی دولت هستم و به دلیل مشکلات شخصی مجبور به ترک کار شده‌ام. آیا سوابق بیمه‌ام با وجود ترک کار باقی می‌ماند و عواقبی برای من ندارد؟ می‌توانم بیمه خود را تا زمان بازنشستگی از محل دیگری ادامه دهم؟

مشکلی برای شما پیش نمی‌آید. سابقه شما محفوظ است و می‌توانید تا رسیدن به بازنشستگی در کارگاه‌های مشمول قانون کار و تامین‌اجتماعی مشغول به کار شوید یا از طریق بیمه‌های خویش‌فرما به بیمه‌پردازی خود ادامه دهید.

تحت تکفل پدرم هستم و از دفترچه درمان کفالت استفاده می‌کنم. ولی می‌خواهم خود را بیمه آزاد کنم تا بتوانم بعدا از خدمات بازنشستگی، ازکارافتادگی و... استفاده کنم. آیا امکان دارد هم دفترچه درمان بابت بیمه پدرم را داشته باشم و هم خود را بیمه مشاغل آزاد کنم؟

بله، می‌توانید. در این خصوص منعی وجود ندارد.

مدرک کارشناسی یکی از رشته‌های علوم پزشکی را دارم و 30‌ساله‌ام. ولی هنوز سر کار نرفته‌ام و بیمه نیستم. می‌خواهم تا زمانی که سر کار بروم سابقه بیمه داشته باشم. از چه بیمه‌ای باید استفاده کنم؟

می‌توانید خود را بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد کنید. نحوه اقدام نیز به این شکل است که به شعبه محل زندگی خود مراجعه کنید و بیمه مذکور را درخواست دهید. شعبه در ابتدا شما را برای معاینه پزشکی به مراکز مربوطه معرفی می‌کند و سپس با تعیین حقوق و دستمزد مبنای کسر حق‌بیمه، که از حداقل حقوق سال جاری کمتر نباشد، قرارداد بیمه را منعقد می‌کند. شرایط و ضوابط بیمه مشاغل آزاد در فرم و قراردادی که باید امضا شود درج‌ شده است. در زمینه مواردی که در قرارداد ذکر نشده قواعد و مقررات عام قانون تامین‌اجتماعی بر آنهخا حاکم خواهد بود. در بیمه مشاغل آزاد می‌توانید خدمات بیمه را انتخاب کنید؛ شامل بازنشستگی و فوت بعد از بازنشستگی 12 درصد، بازنشستگی و فوت قبل و بعد از بازنشستگی 14 درصد و بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی 18 درصد. در بیمه مشاغل آزاد حق‌بیمه درمان به صورت سرانه دریافت می‌شود. پذیرش تعهد بازنشستگی برای انعقاد قرارداد الزامی است و در پذیرش دیگر موارد آزاد هستید. به‌طور مثال اگر بخواهید فقط بابت بازنشستگی بیمه شوید 12 درصد دستمزد اعلامی را باید به‌عنوان حق‌بیمه پرداخت کنید. اگر حداقل حقوق را به‌عنوان دستمزد انتخاب کنید حق‌بیمه قابل‌پرداخت در سال 96 ماهانه 111 هزار تومان خواهد بود و اگر بخواهید بیمه کامل بشوید شامل بازنشستگی، مستمری فوت و ازکارافتادگی باید 18 درصد حقوق مذکور را به‌عنوان حق‌بیمه پرداخت کنید، در این حالت حق‌بیمه ماهانه شما 155 هزار تومان خواهد بود. سرانه درمان در سال 95 مبلغ 31 هزار تومان است و هنوز تعرفه سال 96 تصویب و ابلاغ نشده است، که ماهانه به ازای تعداد افراد تحت تکفل قابل‌پرداخت است. بنابراین اگر سه نفر تحت تکفل شما باشند، ماهانه مبلغ 93 هزار تومان نیز حق‌بیمه درمان شما می‌شود. البته حق‌بیمه دریافتی بابت درمان به دلیل اینکه هنوز تعرفه سال 96 تعیین نشده، علی‌الحساب است و پس از مشخص شدن آن، مابه‌التفاوتش وصول می‌شود. باید توجه داشته باشید که برخی خدمات از قبیل بیمه بیکاری، غرامت دستمزد ایام بیماری و بارداری و حوادث ناشی از کار در بیمه مشاغل آزاد ارائه نمی‌شود.

بیمه حرف و مشاغل آزاد هستم. پایان هرسال سازمان رقمی بین 100 تا 200 هزار تومان مطالبه می‌کند که معلوم نیست این مبلغ بابت چیست. چراکه حق‌بیمه کامل را به صورت ماهیانه پرداخت کرده‌ام. این موضوع ناشی از چیست؟

به این دلیل است که برخی اصلاحات حقوق و دستمزد و تعرفه‌ها و... هرساله پس از سپری شدن مدتی از سال تصویب و اعمال می‌شود. مابه‌التفاوت آن در پایان سال محاسبه و وصول می‌شود.

اگر کسی فقط 15 سال سابقه پرداخت حق‌بیمه از طریق مشاغل آزاد را داشته باشد (و نه بیمه اجباری) و الان به سن بازنشستگی رسیده باشد (60 سال تمام)، آیا می‌تواند خودش را با حقوق 15 روز در ماه بازنشسته کند؟

بله، می‌تواند.

سه سال و نیم سابقه پرداخت بیمه حرف و مشاغل آزاد دارم. قصد دارم در شرکتی که بیمه اجباری دارد مشغول به کار شوم. آیا بیمه‌ام خودبه‌خود با ندادن حق‌بیمه قطع می‌شود؟ یا اینکه باید به شعبه مراجعه و اعلام استخدام کنم؟

به هر حال برای بیمه اجباری باید مدارکی را به شعبه تامین‌اجتماعی ارائه کنید. در زمان مراجعه لازم است موضوع بیمه آزاد خود را مطرح کنید. بیمه اجباری بر بیمه‌های خویش‌فرما ارجحیت دارد و با اشتغال در واحدهای مشمول قانون کار و پرداخت حق‌بیمه آن موضوع بیمه‌های آزاد منتفی می‌شود.

اگر کسی به صورت بیمه مشاغل آزاد فقط حق‌بیمه بازنشستگی به سازمان بدهد، چنانچه دارای 20 سال سابقه شد می‌تواند با 60 سال سن بازنشسته شود؟

شرایط و مقررات بازنشستگی برای بیمه‌های اجباری و خویش‌فرما یکسان است، بنابراین آقایانی که 60 سال سن دارند (خانم‌ها 55 سال) می‌توانند با 20 سال سابقه پرداخت حق‌بیمه با 20 روز حقوق بازنشسته شوند که در این حالت چنانچه مستمری آنها از حداقل حقوق سال مربوطه کمتر باشد تا حداقل حقوق ارتقا خواهد یافت.

بیمه مشاغل آزاد هستم و با حق‌بیمه 12 درصد ماهی 130 هزار تومان حق‌بیمه پرداخت می‌کنم، ولی این مبلغ برایم سنگین است و قادر به پرداخت آن نیستم. آیا راهی وجود دارد که حق‌بیمه کمتری واریز کنم؟

130 هزار تومان کمترین مبلغی است که بابت بیمه‌های تامین‌اجتماعی قابل‌پرداخت است، مگر در موارد مربوط به معافیت‌های بیمه‌ای و کمک دولت که شرایط خاص خود را دارد و شامل همگان نمی‌شود.

منبع:هفته نامه آتیه نو