زنان سرپرست خانوار از دردهایشان می گویند
صحبت هایش را با بغضی در گلو و اشکی در چشم شروع می کند و می گوید: چند سالی است، هرکجا می رود هیچکس به دادش نمی رسد و تلاش هایش بیهوده است.
در حال بارگذاری...
تامین ۲۴/فقط 36 سال دارد و دو فرزند 16 و 19 ساله که هر کدام از آنها نیازهایی دارند، اما دستش خالی است. پدر، مادر و خواهری ندارد و شوهرش هم که 11 سال پیش فوت کرده است.
بغض گلویش، پس از چند دقیقه صحبت، می ترکد و با صدایی همراه با گریه به حرف هایش ادامه می دهد که همسرش بجز بدهی هیچ چیز، برایش بجا نگذاشته است و او مانده است و 2 فرزندش .
به همه نهادهای مختلف نامه نوشته است که شاید تسهیلاتی در اختیارش قرار دهند تا بتواند شغلی حتی آرایشگری، خیاطی و فعالیت در مهدکودک داشته باشد تا شب ها بچه هایش سر گرسنه بر بالش نگذارند.
این مادر می گوید: 11 سال پیش که شوهرم فوت کرد بچه هایم فقط پنج ساله و هشت سال بودند و پدر و مادری هم نداشتم که به عنوان سرپناه برایم باشند اما باز هم ناامید نشدم و تلاشم را برای کسب درآمدی آبرودار آغاز کردم. در آن زمان سازمان بهزیستی، 6 ماه تمام من را برای دریافت خدمت، پشت نوبت گذاشت و چون نانی برای خوردن نداشتم، همچنان به امید دریافت خدمات، چشم انتظار ماندم تا اینکه بهزیستی بچه های من را به عنوان امدادبگیر معرفی کرد و هر ماه به آنها مستمری می داد.
به گزارش ایرنا، روزها و سال ها به سختی و مشقت فراوان می گذشت و هر روز اضطراب و استرسم برای گذران زندگی به ویژه برای فرزندانم ،افزایش می یافت تا اینکه سیستم ایمنی بدنم بخاطر استرس زیاد، تضعیف شد.
پزشکان ، پس از انجام آزمایش در سال 91، متوجه ابتلای من به بیماری خود ایمنی شدند و پس از چندی کبدم از بین رفت و مشکلات ، دوچندان شد. دوباره به بهزیستی مراجعه کردم تا هزینه ای برای درمانم پرداخت کند اما هیچ کمکی از سوی این سازمان حمایتی به من نشد که بالاخره شورای شهرمان هزینه عمل پیوند کلیه من را داد.پس از عمل جراحی دوباره به بهزیستی رفتم تا شاید برای تامین هزینه های دارویی به من کمک کند اما متاسفانه هنوز هم در گیر و دار این موضوع قرار دارم و نتوانسته ام این مشکل را حل کنم.
پس از سال ها توانستم از سازمان تامین اجتماعی نیز بیمه از کارافتادگی دریافت کنم که ماهانه 800 هزار تومان مستمری می گیرم که کفاف زندگی من و دو فرزندم را نمی دهد.
بخشی از کارهای زندگی ام که رو به راه شد و بیمه تامین اجتماعی و پیوند کبدم انجام شد، بخشی از استرسم کمتر شد اما بخاطر عدم توان مالی، نتوانستم داروهای موردنیاز کبدم را خریداری کنم و دوباره استرس و اضطرابم زیاد شد و پس از چند سال عمل جراحی و پیوند کبد، پیوندم، پس زده است چون دارو مصرف نکردم.
حال دوباره نیاز به پیوند کبد دارم، هزینه های درمانیم زیاد است، برای تحصیل فرزندانم نیازمند کمک هستم، چند سال با آبرو زندگی کردم از ریاست جمهوری و وزیر بهداشت یاری می خواهم تا زندگی ام به دور از هرگونه مشکلی و با توکل به خداوند و عنایت آنها به نتیجه خوبی برسد.
یک زن سرپرست خانوار دیگر که 45 سال سن دارد از همسرش می گوید که معتاد است و بخاطر دوری فرزندانش از هر نوع آسیبی به ویژه اعتیاد از همسرش جدا شده است.
این مادر نیز با هزاران سختی، فرزندان خود را بزرگ کرده است و امروز به خاطر توان مالی پایین، دیگر نمی تواند از پس زندگی برآید.
او می گوید:تمام درآمدی که من دارم حقوق بسیار ناچیزی است که از بهزیستی دریافت می کنم که به هیچ وجه کفاف زندگی من را نمی دهد، اما همچنان امیدوارم که راهی برای حل مشکلاتم پیدا کنم. سرپرستی مادر پیرم نیز بر عهده من است، فقط از خداوند می خواهم بیشتر به من صبر بدهد تا بتوانم زیر بار این همه مشکلات شانه خالی نکنم.
2 میلیون و 500 هزار زن سرپرست خانوار
قصه این زنان، مشتی است نمونه خروار و این، تنها درد و دل دو زن سرپرست خانوار است که با هزاران مشکل مواجه اند و در کشور، 2 میلیون و 500 هزار زن سرپرست خانوار مثل همین زنان بسر می برند که 45 درصد آنان از هیچ نهاد حمایتی، خدمات دریافت نمی کنند.
شاید بهتر باشد گوشی برای شنیدن مشکلات این زنان وجود داشته باشد چرا که در طی 15 سال تعداد آنها با رشد 72 درصدی مواجه شده است و این موضوع می تواند زنگ خطری برای بروز آسیب های اجتماعی در جامعه به ویژه در این زنان باشد.
اگرچه مشکلات زنان سرپرست خانوار بیشتر از آن چیزی است که ما می گوییم اما نیاز است که نهادهای حمایتی و مسئولان اجرایی کشور توجه بیشتری به این قشر داشته باشند تا روز به روز هم بر مشکلات آنان افزوده نشود و هم گوشه ای از این مسائل رفع شود.
اما اقدامی که معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری برای شناسایی زنان سرپرست خانوار و مشکلات آنان انجام داده است شاید بتواند گامی برای حل مشکلات این قشر باشد چرا که رایزنی هایی با مجلس شورای اسلامی و اقداماتی با برخی متولیان امر برای مشکلات آنها صورت گرفته است.
سوسن باستانی، معاون بررسی های راهبردی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری درباره اقدامات این معاونت و وضعیت زنان سرپرست خانوار در کشور در این خصوص گفت: اکنون نهادهای حمایتی همچون کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور فقط 45 درصد زنان سرپرست خانوار را تحت پوشش دارند.
وی ادامه داد: براساس اطلاعات به دست آمده از زنان سرپرست خانوار در زمان حاضر ، این زنان با جمعیت بالغ بر 2 میلیون و 500 هزار تن ، 12 درصد جمعیت زنان کشور را تشکیل می دهند و طی 15 سال گذشته، رشد زنان سرپرست خانوار در کشور 72 درصد بوده است.
وی هر چند اظهار کرد که بر اساس آمار بدست آمده، نسبت امید به زندگی زنان سرپرست خانوار بالاتر از مردان سرپرست خانوار است اما این قشر از نظر وضعیت اقتصادی آسیب پذیرتر از مردان هستند.
باستانی ادامه داد: 43 درصد زنان سرپرست خانوار در کشور در دهک پایین بسر می برند؛ این در حالی است که 16 درصد مردان سرپرست خانوار در دهک پایین قرار دارند.
16 درصد زنان سرپرست خانوار در سیستان و بلوچستان
وی با بیان اینکه سیستان و بلوچستان بیشترین سهم را در زمینه زنان سرپرست خانوار دارد به این نکته اشاره کرد که این استان، 16 درصد کل زنان سرپرست خانوار را در خود جای داده است.
وی اظهار کرد: همچنین وضعیت اشتغال زنان سرپرست خانوار بسیار پایین تر از مردان با این شرایط سرپرستی خانوار است و اکنون میزان درآمد این زنان 65 درصد درآمد مردان سرپرست خانوار است.
معاون بررسی های راهبردی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری ، متوسط سن زنان سرپرست خانوار را 57 سال عنوان و تصریح کرد: اما این متوسط سن برای مردان 44 سال است؛ ضمن اینکه تعداد زیادی از خانوارهای با سرپرسی زنان، توسط زنان سالمند و بالای 65 سال سرپرستی می شوند.
وی همچنین درخصوص تحصیلات این زنان اظهار کرد: زنان سرپرست خانوار مدرک تحصیلی و نرخ سواد پایین تری نسبت به مردان سرپرست خانوار دارند. 44 درصد زنان سرپرست خانوار در سنین 45 تا 65 سال بیسوادند. 41 درصد نیز به تنهایی زندگی می کنند؛ همچنین نیمی از آنان با فرزندان خود زندگی می کنند؛ ضمن اینکه مخارج سرانه بهداشتی برای زنان بیشتر از مردان است.
وی تصریح کرد: براساس گزارش کمیته امداد از مجموع یک میلیون و 761 هزار و 980 خانوار تحت پوشش، 56 درصد خانوارها دارای سرپرست زن، هشت درصد زنان سرپرست، معلولند، هفت درصد دارای بیماری جسمی و 30 درصد دیگر نیز از کارافتاده اند.
باستانی در ادامه به اجرای طرح توانمندی زنان سرپرست خانوار در کشور اشاره کرد و ادامه داد: معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری اقدام به برگزاری این طرح در مرحله اول برای زنان سرپرست خانوار در شهر ری کرد که هدف اصلی از اجرای آن، خدمات رسانی به این زنان بود.
باستانی اضافه کرد: در راستای اجرای این طرح، هفت هزار زن سرپرست خانوار در شهر ری مورد هدف بودند که به همین منظور مرحله دوم طرح مورد نظر در استان ها به اجرا گذاشته شده است. به همین منظور وضعیت سنی 31 استان مشخص شده است و هدف اصلی این است که در اجرای برنامه توانمندسازی، روی زنان در رده گروه های سنی جوان تر تمرکز خواهد شد.
15 استان بیشترین زنان سرپرست خانوار را دارند
باستانی در ادامه با بیان اینکه 15 استان دارای بیشترین زنان سرپرست خانوار در کشورند، اضافه کرد: این استان ها حتی دارای میانگین بالاتری از نظر داشتن زنان سرپرست خانوار در کشور هستند و میانگین سنی این زنان نیز بیشتر از نرخ کشوری است و استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و گلستان به عنوان سه استان اول در این زمینه اند.
این مقام مسئول معاونت زنان ریاست جمهوری به مراحل اجرایی طرح توانمندی زنان سرپرست خانوار در کشور اشاره کرد و گفت: در مرحله اول، 10 هزار و 500 زن از نظر اقتصادی مورد توجه قرار می گیرند به همین منظور 30 میلیارد ریال از سوی شورای اجتماعی کشور برای اجرای این طرح تخصیص داده شده است.
نتایج یک پژوهش و استخراج سه مشکل اصلی زنان سرپرست خانوار
باستانی در ادامه به برخی از مشکلات اصلی زنان سرپرست خانوار در راستای اجرای یک طرح تحقیقاتی در کشور اشاره کرد.
وی افزود: براساس نتایج یک تحقیق که در هشت استان کشور و از 2 هزار و 100 زن با میانگین سنی 18 تا 55 سال انجام شد، برخی از مشکلات این قشر نیز مشخص شد. تبعیض و نابرابری، نبود اشتغال و بیکاری و امنیت اجتماعی زنان به عنوان سه مشکل اصلی این زنان سرپرست خانوار به شمار می آمد که پس از آن، نداشتن آزادی و حق انتخاب، نداشتن منزلت اجتماعی و فقر و محرومیت اقتصادی در اولویت مشکلات این زنان بود.
معاون بررسی های راهبردی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری خاطرنشان کرد: این تحقیق در شهرهای اصفهان، اهواز، تبریز، تهران، زاهدان، سنندج، شیراز و مشهد اجرا و در بیشتر استان ها تبعیض و نابرابری، بیکاری و امنیت اجتماعی زنان به عنوان مشکلات اصلی مطرح شد.
وی تصریح کرد: 90 درصد زنان تحت مطالعه در این تحقیق ، معتقد بودند که می توانند مدیران خوبی باشند، 80 درصد، معتقد بودند ، زنان، عاطفی نیستند و 78 درصد نیز اعتقاد داشتند که این قشر می تواند وزارتخانه را اداره کند.
وی ادامه داد: این زنان همچنین از دولت انتظار داشتند که به موضوع اقتصادی و فرهنگی، اصلاح قوانین، تامین امنیت اجتماعی زنان، دفاع از آزادی اجتماعی، مقابله با آسیب های اجتماعی و تامین امکانات آموزشی و تفریحی بیشتر توجه کند. همچنین 13 درصد زنان، مشکلات این حوزه را در ضعف و ناتوانی خود زنان می دانستند و خواستار مشارکت جدی آنان در تمامی عرصه ها شدند.
به گزارش ایرنا ، آیا شناسایی و در دست داشتن آمار زنان سرپرست خانوار می تواند راهگشای حل این مشکل باشد که به طور قطع می توان گفت؛ این گونه برنامه ریزی ها باید با همکاری دولت و مجلس صورت گیرد که خوشبختانه مجلس شورای اسلامی نیز این موضوع را به عنوان یک اولویت در برنامه های کاری خود قرار داده است.
نگرانی از وجود بیش از دو میلیون و 500 هزار زن سرپرست خانوار
ابراز نگرانی ها بابت آمار بالای زنان سرپرست خانوار و بی توجهی به آنان به کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی نیز رسیده است به طوری که سلمان خدادادی ، رئیس این کمیسیون از وضعیت موجود و آمار دو میلیون و 533 هزار نفری این زنان ابراز نگرانی کرده است.
خدادادی، در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا گفت: براساس آمار تعداد زنان سرپرست خانوار در سال 85 حدود یک میلیون و 664 تن بود اما در سال 90 تعداد این زنان به 2 میلیون و 553 نفر رسیده است.
وی تصریح کرد: در مدت پنج سال این آمار افزایش یافته است به همین دلیل امروز مسئولان ما مسائل مربوط به حوزه خانواده را در اولویت برنامه های خود قرار داده اند.
وی با بیان اینکه مجلس شورای اسلامی تلاش های جدی برای حوزه زنان و جلوگیری از آسیب های اجتماعی انجام داده است، اظهار کرد:حمایت از زنان سرپرست خانوار از نظر قانونی و مالی یکی از برنامه هایی است که در مجلس در حال پیگیری است. دولت موظف شده است که اعتبار حمایت از زنان سرپرست خانواده را تا حدود 20 درصد افزایش دهد تا این زنان از نظر مالی حمایت بیشتری شوند.
سرپرستی 71 درصد زنان به دلیل فوت همسر
انوشیروان محسنی بندپی ،رئیس سازمان بهزیستی نیز پیش تر اعلام کرده بود که یک میلیون و 800 هزار تن ، معادل 1 / 71 درصد از زنان سرپرست خانوار به دلیل فوت همسر، 350 هزار تن ، معادل 7 / 13 درصد به علت از کارافتادگی یا زندانی بودن شوهر، 250 هزار تن بخاطر طلاق و جدایی، سرپرستی خانوار را برعهده دارند ؛ همچنین 135 هزار تن از زنان هم، خودسرپرست هستند که تاکنون ازدواج نکرده اند.
او بهزیستی را بزرگ ترین سازمان اجتماعی و خانواده محور عنوان کرد و ادامه داد: حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست، زنان سرپرست خانوار و توجه به آسیب های اجتماعی از جمله برنامه های این نهاد است.
توجه دولت و مجلس به زنان سرپرست خانوار
حال که آمار زنان سرپرست خانوار احصا شده است و موجی از نگرانی در میان مسئولان اجرایی به وجود آمده است، باید دید که نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی چه اقدامی برای کاهش مشکلات زنان سرپرست خانوار در کشور دارند که به همین منظور نظر چند تن از نمایندگان مجلس را جویا شدیم.
سهیلا جلودار زاده ، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی گفت: موضوع توجه به زنان سرپرست خانوار در برنامه ششم توسعه به خوبی دیده شده است. اکنون 2 میلیون و 500 هزار تن به عنوان زن سرپرست خانوار در جامعه حضور دارند که با اعضای خانواده خود به حدود پنج میلیون تن ، می رسند.
وی تصریح کرد: موضوع زنان سرپرست خانوار در برنامه ششم آورده شده است تا بتوان بخشی از مشکلات آنان را رفع کرد، البته با همکاری معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری طرح توانمندسازی زنان سرپرست به صورت پایلوت در شهرری انجام شد.
وی ابراز امیدواری کرد که با همکاری با دولت در بخش های مختلف این فرایند توانمندسازی زنان سرپرست خانوار به صورت ساختاری منظم از همین شرایط موجود ایجاد شود. به طور جدی تا حصول نتیجه در طول چهار سال برنامه ریزی های لازم صورت گرفته است که امیدواریم تلاش های ما به نتیجه برسد.
وی با بیان اینکه اکنون کمیته امداد بیش از یک میلیون تن، سازمان بهزیستی نیز 200 تا 300 هزار تن و 200 هزار تن دیگر نیز توسط خیریه ها حمایت می شوند، اظهار کرد: یک میلیون زن سرپرست خانوار از هیچ نهادی خدمات دریافت نمی کنند که باید بانک اطلاعاتی زنان سرپرست خانوار در کشور تکمیل شود و هر زنی که سرپرست خانوار شد وارد بانک اطلاعاتی شود و از این طریق و با داشتن اطلاعات به روز، می توان آمار آسیب های اجتماعی را داشت.
وی خاطرنشان کرد: داشتن اطلاعات زنان سرپرست خانوار می تواند حتی برای کمک به این افراد بسیار تاثیرگذار باشد به نحوی که کمک مالی و حتی معنوی را نیز می توان از این طریق تشخیص داد.
جلودارزاده ادامه داد: زنان ایرانی از نظر عاطفی به همسرشان وابسته اند و وقتی آنها را از دست می دهند، دچار عدم توانمندی و ضعف روانی و روحی و بسیاری از آنها افسرده می شوند به همین منظور باید آموزش مهارت ها را برای آنها برنامه ریزی کرد؛چرا که این افراد نیازمند کمک مالی و توانمندسازی روحی و اقتصادی هستند.
وی به فقه شیعه اشاره کرد و اینکه بر اساس این فقه، نفقه زن سرپرست خانوار که پدر یا همسرشان در قید حیات نیستند به عهده حکومت است و حکومت باید برای آنها برنامه ریزی کند چرا که اگر این افراد تحت حمایت و پوشش قرار نگیرند دچار ناهنجاری اجتماعی می شوند.
رسیدگی به وضعیت زنان سرپرست خانوار در اولویت
پروانه سلحشوری دیگر نماینده مردم تهران درمجلس شورای اسلامی نیز اظهارکرد: دربرنامه ششم توسعه در برنامه های کلان و فرابخشی کشور یکی از اولویت هایی که مطرح کردیم و باید در کشور به آن رسیدگی شود توجه به محرومان و نیازمندان بوده است که در این زمینه زنان سرپرست خانوار را نیز باز به عنوان یکی از اولویت های جدی می دانیم.
سلحشوری افزود: اینکه توانستیم در اولویت های کلان کشور موضوع زنان سرپرست خانوار را به عنوان یک اولویت بیاوریم موضوع بسیار مهمی است.
حمایت از زنان سرپرست خانوار با پشتوانه قانونی
زهرا ساعی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با بیان اینکه از این پس، زنان سرپرست خانوار با پشتوانه قانونی حمایت خواهند شد، گفت: براین اساس، تلاش داریم تا زنجیروار، آموزش های لازم را به این افراد ارایه کنیم تا آنها بتوانند وارد بازار اشتغال شوند.
ساعی با یادآوری تصویب ماده 95 لایحه برنامه ششم توسعه در مورد حمایت از زنان سرپرست خانوار به منظور کاهش آسیب‌های اجتماعی، اظهار کرد:تصویب این ماده از لایحه، نتیجه تلاشی بود که از سوی فراکسیون زنان در راستای حمایت از زنان سرپرست خانوار صورت گرفت.
وی تصریح کرد: متاسفانه آمار زنان سرپرست خانوار در دهه اخیر رشد چشمگیری داشته است تاجایی که طبق آمارهای رسمی در سال 85 یک میلیون و 200 هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد بودند و این تعداد در سال 90 به 2 میلیون و 500 هزار تن ، رسید در حالی که این افراد از هیچ گونه حمایت اجتماعی برخوردار نبودند.
وی با تاکید بر اینکه زنان سرپرست خانوار به سه گروه بی سرپرست، بدسرپرست و خود سرپرست تقسیم می شوند، افزود: این افراد نیاز به حمایت دارند و نباید در جامعه اسلامی رها شوند، واقعیت آن است که در کشورهای مختلف دنیا روی توانمندسازی زنان سرمایه‌گذاری می‌کنند و از ظرفیت آنها برای اقتصاد کلان کشور بهره می گیرند.
ساعی ادامه داد: در ماده 95 قانون برنامه ششم توسعه تلاش کردیم تا حمایت از زنان سرپرست خانوار شکل قانونی به خود گیرد تا بتوانیم اعتبارات آن را در بودجه های سالانه لحاظ کنیم براین اساس با شناسایی زنان سرپرست خانوار، سامانه ای راه اندازی خواهد شد تا به محض آنکه فردی بی سرپرست شود بلافاصله در این سامانه ثبت شود و اقدامات حمایتی صورت گیرد.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، اضافه کرد: براین اساس تلاش داریم تا زنجیروار آموزش های لازم را به این افراد ارایه کنیم تا آنها بتوانند وارد بازار اشتغال شوند در کنار آن بیمه ها نیز چتر حمایتی خود را برای زنان سرپرست خانوار خواهند گشود.
سخن آخر اینکه زنان سرپرست خانوار به دلیل مشکلات فراوانی که در عرصه های اجتماعی و اقتصادی دارند بیشتر نیازمند توجه از نظر مالی و حمایت های اجتماعی هستند. یک گام از سوی مسئولان می تواند یک گام زندگی زنان سرپرست خانوار را جلوتر برود و یک گام نیز از آسیب های اجتماعی دورتر خواهند شد.