دکتر علی اصغر شالبافیان
مشاور عالی مدیرعامل هلدینگ گردشگری تامین اجتماعی
تامین ۲۴/ امارات متحده عربی، متشکل از ۷ شیخ نشین کوچک شامل ابوظبی، دبی، شارجه، عجمان، فجیره، راس الخیمه و ام القوین است که تاکنون ۱۱۶ بیمارستان، کلینیک و مرکز درمانی آن موفق به کسب اعتبار و گواهی از JCI شده اند. اگرچه ابوظبی پایتخت این کشور است اما دبی، شیخ نشین پیشرو امارات متحده عربی در حوزه گردشگری پزشکی قلمداد می شود.
به موازات رشد گردشگری پزشکی در جهان این کشور نیز بر ارائه خدمات جراحی زیبایی، معاینات عمومی، ناباروری و آی.وی.اف، پوست و دندان پزشکی، همچنین خدمات بیماری های سبک زندگی از قبیل بیماری های مرتبط با چاقی بیش از حد که در منطقه رایج هستند، تاکید ویژه ای دارد؛ چرا که گردشگران سلامت این کشور اساسا برای دریافت این نوع خدمات و درمان ها به امارات وارد می شوند.
به طور کلی، این کشور به واسطه موقعیت جغرافیایی خود عمدتا بیماران ثروتمند را از بسیاری از اقتصادهای نوظهور نظیر روسیه، اروپای غربی و چین جذب می کند. با این حال، تمرکز امارات تنها بر جذب گردشگرانی از کشورهای گردشگرفرست نوظهور نیست؛ بلکه کشورهای همسایه و ساکنان محلی نیز ازجمله بازارهای هدف آن به شمار می روند.
امارات به واسطه هزینه های رقابتی خدمات درمانی نسبت به کشورهای غربی، کارکنان و متخصصان مسلط بر زبان انگلیسی و حتی چندزبانه و در نهایت قابلیت دسترسی سریع به خدمت درمانی بدون لیست های انتظار در کشور، در تلاش برای اثبات خود به عنوان یک مقصد جذاب گردشگری پزشکی است، اما با وجود این مزیت های رقابتی، تهدیدهایی از سوی مقاصد رقیب از جمله کشورهای مالزی، تایلند، سنگاپور و هند که مقاصد پیشرو و شناخته شده در این عرصه هستند متوجه رشد صنعت گردشگری پزشکی امارات است.
این کشورها در حوزه جراحی های دشوار و پیچیده از شهرت جهانی برخوردارند و علاوه بر آن، رقابت قیمتی با این کشورها برای امارات متحده عربی دشوار است؛ زیرا اگرچه هزینه خدمات درمانی این کشور حدودا یک سوم هزینه های ایالات متحده آمریکا است اما باز هم بیش از دو برابر هزینه خدمات درمانی در کشورهای رقیب تمام می شود. بنابراین، نه تنها جذب گردشگران پزشکی بین المللی، بلکه حفظ بیماران داخلی و جلوگیری از خروج آنها چالش مهمی است که امارات با آن دست و پنجه نرم می کند؛ چنان که حتی برخی برآوردها نشان می دهد 62هزار نفر از ساکنان این کشور در سال 2006 برای دریافت خدمات درمانی به تایلند سفر کردند.
در نتیجه، از آنجا که رقابت قیمتی با کشورهای آسیایی برای امارات دشوار است، تمرکز دبی به عنوان قطب گردشگری پزشکی این کشور را می توان بر رقابت کیفیتی دانست؛ یعنی درحالی که اکثر کشورهای آسیایی استراتژی مدیریت هزینه را در پیش گرفته اند، دبی سعی بر ایجاد تمایز از طریق کیفیت دارد. از این رو در سال های اخیر برنامه ریزی ها و سرمایه گذاری های گسترده ای را برای معرفی خود به عنوان مقصد برتر درمانی و پزشکی منطقه انجام داده تا به این وسیله بازار خاورمیانه را از آن خود کند. پروژه شهر سلامت دبی را می توان از اقدامات مهم در این خصوص دانست. از زاویه آماری نیز صنعت گردشگری پزشکی امارات، بیشترین سهم از ارائه خدمات در حوزه گردشگری سلامت کشور را به خود اختصاص داده و 84 درصد از رشد اقتصادی این صنعت را از آن خود کرده است.
درآمد گردشگری پزشکی امارات در سال 2013 حداکثر نرخ رشد ممکن نسبت به سال های قبل یعنی یک رشد 14 درصدی را به ثبت رساند؛ چنان که براساس اطلاعات بانک سرمایه گذاری آلپن، درآمد این بخش در سال 2013 به 1.69 میلیارد دلار آمریکا رسید. افزایش این میزان رشد را البته باید ناشی از تلاش کمپین های دولتی در جهت ارتقای کشور به عنوان یک مقصد برگزیده گردشگری پزشکی دانست. مقوله مهم دیگر در صنعت گردشگری سلامت امارات متحده عربی نیز «اسپا»ها [مراکز خدمات ماساژ و آب درمانی و...] هستند که در مقابل نرخ رشد 14 درصدی درآمد گردشگری پزشکی، یک رشد 7 درصدی را در سال 2013 به ثبت رساندند.
گردشگری سلامت یک عنصر کلیدی در استراتژی ملی گردشگری امارات متحده عربی و در حقیقت یکی از رو به رشدترین مقوله های گردشگری این کشور در طی چند سال اخیر بوده است و به طور خاص، گردشگری پزشکی یک عنصر کلیدی استراتژی بلندمدت دولت برای متنوع سازی اقتصاد کشور و کاهش وابستگی از نفت و گاز قلمداد می شود.
در این رابطه دولت امارات سرمایه گذاری های عظیمی را به مشارکت با موسسات معتبر نظیر مدرسه پزشکی هاروارد به منظور بنیان گذاری موسسه هاروارد دبی برای تحقیقات پزشکی و تا شناساندن کشور به عنوان یک مرکز پزشکی برتر با تاسیسات پزشکی و تسهیلات درمانی درجه یک و ممتاز اختصاص داده است. علاوه بر آن، ساخت چند ریزورت اسپا، مرکز پزشکی-ورزشی و مرکز تغذیه را به عنوان بخشی از استراتژی سلامت شهر سلامت دبی برنامه ریزی کرده است تا به واسطه آن، موقعیت کشور را به عنوان مقصد برتر گردشگری تندرستی نیز تقویت کند.
علاوه بر تمرکز دولت بر توسعه گردشگری پزشکی، بخش خصوصی نیز به طور فعالی برای ترویج این صنعت در خارج از کشور تلاش کرده است. از جمله اقدامات بخش خصوصی می توان به انتشار بروشور «بیماران بدون مرز» اشاره کرد که ابزاری برای ارتقای کشور به عنوان یک مقصد منتخب گردشگری پزشکی است و همچنین تاسیس آژانس های گردشگری پزشکی و بازاریابی آنلاین برای جذب مشتری نیز از این دست اقدامات عنوان می شود.
با این تفاسیر، شاخص ترین و بارزترین جلوه همکاری دولت و بخش خصوصی در حوزه گردشگری سلامت را، در هر دو گردشگری پزشکی و تندرستی، می توان در پروژه شهر سلامت دبی مشاهده کرد.
