تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
به گزارش تأمین ۲۴، بیمه‌شدگان اجباری در برابر مخاطراتی همچون بیماری، بیکاری، پیری، ازکارافتادگی و فوت تحت پوشش خدمات سازمان تأمین اجتماعی قرار دارند و این سازمان به عنوان بزرگترین نهاد رفاهی ایران، وظیفه اجرای این قانون را برای همه مشمولان بر عهده دارد.
پشتوانه اصلی بیمه اجباری، قانون تأمین اجتماعی مصوب سال ۱۳۵۴ و همچنین قانون کار است. بر اساس این قوانین، هر کارفرمایی که حتی یک کارگر را استخدام کند، مکلف است نسبت به ثبت‌نام و پرداخت حق‌بیمه وی به صورت ماهانه اقدام کند تا بتواند از همه مزیت‌های بیمه استفاده کند.
افراد تحت پوشش در بیمه اجباری شامل کارگران و کارمندان، کارگران مشمول قانون کار با قرارداد موقت، دائم و پاره‌وقت و افرادی که به هر عنوان در مقابل دریافت مزد یا حقوق، فعالیت در کارگاه‌ها، فضای کسب‌وکار و حوزه اشتغال، مشغول بکار بوده و در نهایت ماهانه به سازمان تأمین اجتماعی بیمه‌پردازی دارند.
حدود ۱۲ میلیون مشمول بیمه اجباری
براساس آخرین داده‌های آماری سازمان تأمین اجتماعی در حال حاضر ۱۲ میلیون نفر معادل ۷۰ درصد بیمه‌شدگان این سازمان به عنوان بیمه‌شده اصلی و حدود ۲۴ میلیون نفر به عنوان افراد تبعی در قالب بیمه اجباری تحت پوشش تأمین اجتماعی قرار دارند.
سازمان تأمین اجتماعی در قالب بیمه «حرف و مشاغل آزاد» و «اختیاری» به آن دسته از شاغلانی که کارفرما ندارند یا خود، کارفرما محسوب می شوند نیز خدمات بیمه ای ارایه می کند.
به موجب ماده (۴) قانون تأمین اجتماعی، افرادی که به هر عنوان در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار می‌کنند، مشمول مقررات قانون مذکور بوده و ماهیت بیمه کارگران هم از نوع بیمه اجباری است، برهمین اساس و مطابق قانون کارفرمایان برای بیمه کردن نیروی کار خود از بدو اشتغال نزد سازمان تأمین اجتماعی ملزم شده‌اند.
براساس قوانین سازمان تأمین اجتماعی، همه بیمه‌شدگان اصلی و افراد تحت تکفل آنها می‌توانند از خدمات مختلف این سازمان در حوزه درمانی، بیمه‌ای و بازنشستگی استفاده کنند.
در بخش تعهدات کوتاه‌مدت خدماتی چون غرامت دستمزد ایام بیماری، غرامت دستمزد ایام بارداری برای بانوان شاغل بیمه‌پرداز، کمک‌هزینه‌های ازدواج، کفن و دفن و مراسم ترحیم، اروتز و پروتز و دیگر خدمات برای مشمولان ارایه می‌شود.
همچنین در بخش تعهدات بلندمدت خدمات دوران بازنشستگی (پیری) شامل پرداخت مستمری ماهانه، مستمری ازکارافتادگی همچون پرداخت مستمری در صورت از دست دادن کامل یا جزیی توانایی کار (اعم از عام یا ناشی از کار) و مستمری فوت شامل پرداخت مستمری به بازماندگان (همسر، فرزندان، پدر و مادر) بیمه‌شده اصلی بخش دیگری از خدمات این گروه‌ها از سازمان تأمین اجتماعی محسوب می‌شود.
همه خدمات سازمان تأمین اجتماعی به گروه بیمه‌شدگان اجباری به همین تعهدات خلاصه نمی‌شود بلکه در بخش مقرری بیمه بیکاری به عنوان یکی دیگر از خدمات دریافتی از افراد بیمه‌شده اجباری سازمان تأمین اجتماعی به همه افرادی که به اجبار از کار اخراج شده باشند براساس قانون مقرری بیمه بیکاری به صورت ماهانه و با سقف تعیین شده پرداخت می‌شود. البته در صورت بروز حوادث ناشی از کار نیز همه این گروه‌ها از همه هزینه‌های درمانی و غرامت‌های مربوطه بهره‌مند خواهند شد.
یکی دیگر از خدمات ارائه شده سازمان تأمین اجتماعی به بیمه‌شدگان اجباری در حوزه درمانی است و آنها می‌توانند درمانی مورد نیاز خود را در مراکز ملکی این نهاد بیمه‌گر به صورت رایگان دریافت کنند.
نرخ حق‌بیمه بیمه‌شدگان اجباری
حق بیمه معادل ۳۰ درصد حقوق ماهانه کارگران است که ۷ درصد آن از حقوق کارگر کسر می شود، ۲۰ درصد توسط کارفرما و ۳ درصد نیز توسط دولت پرداخت می شود. البته از آنجا که کارفرما وظیفه پرداخت حقوق کارگر را به عهده دارد، قانون او را مکلف به ارایه لیست ماهانه حق بیمه و پرداخت مبالغ حق بیمه کرده است. با توجه به این که حداقل دستمزد و سایر سطوح مزدی هر ساله در شورای عالی کار (متشکل از نمایندگان کارگران، کارفرمایان و دولت) تعیین می شود، کمترین نرخ حق بیمه بر اساس حداقل دستمزد تعیین شده برای هر سال محاسبه می شود.
برهمین اساس حقوق مبنای پرداخت حق‌بیمه اجباری در سال ۱۴۰۴ با توجه به مزایایی همچون بُن کارگری با رقم ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان، حق مسکن ۹۰۰ هزار تومان و حق تأهل ۵۰۰ هزار تومان برای افراد متأهل ۱۴ میلیون و ۳۳۷ هزار و ۳۳۳ تومان در ۶ ماهه اول سال جاری و ۱۳ میلیون و ۹۹۰ هزار و ۶۸ تومان در نیمه دوم سال تعیین شده است. حقوق مبنا برای افراد غیرمتأهل ۱۳ میلیون و ۸۳۷ هزار و ۳۳۶ تومان در ماههای ۳۱ روزه و همچنین ۱۳ میلیون و ۴۹۰ هزار و ۶۸ ریال برای ماههای با ۳۰ روز است.
از این رو، حق‌بیمه بیمه‌شدگان اجباری متأهل در ۶ ماهه نخست سال جاری ۴ میلیون و ۳۰۱ هزار تومان و در ۶ ماهه دوم سال جاری ۴ میلیون و ۱۹۷ هزار تومان تعیین شده است. این رقم برای بیمه شدگان مجرد ۴ میلیون و ۱۵۱ هزار ریال در نیمه نخست و ۴ میلیون و ۴۷ هزار تومان در نیمه دوم سال مشخص شده است.
مشکلات و چالش‌های پیش‌رو
حال در شرایطی که بزرگترین سازمان بیمه‌گر اجتماعی به دنبال جذب بیمه‌شدگان اجباری و دیگر انواع بیمه‌ها برای تأمین منابع پایدار به منظور استمرار حیات خود فعالیت‌های مستمری انجام می‌دهد اما به دلیل برخی چالش‌های پیش‌رو، برخی از افراد چندان تمایلی به بیمه‌پردازی ندارند و گاهی هم به دلیل ناآگاهی از مزیت‌های بیمه‌ای در زمان بیمه‌پردازی و برای تضمین آینده خود، از بیمه‌پردازی ممانعت می‌کنند.
البته برخی از کارفرمایان نیز در این مسیر به اجحاف حقوق قانونی کارگران تحت پوشش کارگاه‌های خود در یک میلیون و ۴۰۰ هزار کارگاه اقدام می‌کنند زیرا دستمزد واقعی این گروه‌ها را به سازمان تأمین اجتماعی اعلام نمی‌کنند و لیست‌های حق‌بیمه این گروه‌ها به صورت غیرواقعی به تأمین اجتماعی اعلام می‌شود.
وضعیت نامناسب اقتصادی و بی‌نتیجه مانده تلاش‌ها به منظور توسعه فعالیت‌های حوزه اشتغال و بهبود فضای کسب‌وکار، پیر شدن جمعیت و ورود به سالخوردگی و در نهایت رشد تعداد مستمری‌بگیران و بازنشستگان، فرار بیمه‌ای و اعلام نشدن دستمزد واقعی و عدم آشنایی برخی از شاغلان با قانون بیمه از جمله مشکلات و چالش‌های پیش‌روی سازمان تأمین اجتماعی در این بخش به شمار می‌رود.
با این وجود، بیمه اجباری تأمین اجتماعی به عنوان ستون فقرات نظام رفاه اجتماعی ایران و یک دستاورد بزرگ برای کارگران و کارمندان محسوب می‌شود و این سیستم با ارائه پوشش‌های گسترده درمانی و مالی، امنیت قابل توجهی برای قشر شاغل ایجاد کرده است.
