سلاله صدرائی به گزارش تامین 24، پیشینه تأمین‌اجتماعی در بهره‌مندی از خدمات الکترونیک به سال‌های دور برمی گردد. اگر چه این نهاد در برخورداری از سیستم مکانیزه و کامپیوتر در کشور پیشگام بود؛ اما در یک دوره پیشرفت الکترونیک سازمان فریز شد، به‌نحوی که تا سال ۱۳۹۲ ثبت و ضبط اطلاعات این نهاد در حوزه‌های بیمه‌ای و درمانی مبتنی بر سیستم عامل داس (DOS) بود. اما در این سال سیستم عامل ویندوز جایگزین شد و در قدم نخست، سامانه HIS (اطلاعات جامع بیمارستانی) در مراکز درمانی استقرار یافت. آن زمان، نسخه قدیمی این سامانه در بیمارستان‌ها استفاده می‌شد و این نسخه از سال ۱۳۷۶ در بیمارستان لواسانی تهران راه‌اندازی شده بود و پس از آن تمامی ۳۵۵ واحد درمانی سازمان در مقطع زمانی مجهز به سیستم HIS شده بودند. اما نسخه قدیمی بر اساس سیستم داس بود که بر پایه سامانه مدیریت داده‌های FOX PRO (فاکس پرو) نوشته شده بود. در نتیجه ضرورت ارتقای سیستم مذکور وجود داشت که اجرای آن با ایجاد سامانه HIS جدید برای نخستین‌بار در مهر سال ۱۳۹۲ در بیمارستان فیاض‌بخش به‌عنوان مرکز پایلوت طرح کلید خورد. سپس در دو درمانگاه تابعه بیمارستان فیاض‌بخش (آزادی و ۲۲ بهمن) و نیز بیمارستان ۱۷ شهریور مشهد ادامه یافت و تا پایان سال ۱۳۹۴ در تمامی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی تأمین‌اجتماعی کشور، عملیاتی شد.
راه‌اندازی این سیستم توانست سبب ایجاد یکپارچگی در دسترسی به اطلاعات منسجم در زمینه خدمات بالینی و فرایندهای درمانی و نیز نظام‌مندی مسائل مالی بیمارستان‌ها شود.به دنبال آن طرح نسخه الکترونیک در مراکز ملکی سازمان اجرایی شد. این طرح یازدهم مرداد سال ۹۵ برای نخستین بار در درمانگاه آزادی (اداره کل درمان تامین اجتماعی استان تهران) با حضور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مدیرعامل وقت سازمان به عنوان مرکز پایلوت این طرح، اجرایی شد و در زمان اندکی نتایج و ثمرات شگفت‌انگیز خود را در نحوه پذیرش بیماران، دست‌یابی سریع پزشکان به سوابق بیماران در قالب پرونده الکترونیک، صدور نسخه الکترونیک و دریافت دارو از داروخانه بدون اتلاف وقت و بسیاری نتایج دیگر نمایان ساخت.
این طرح سپس در بیستم شهریور سال ۱۳۹۵ در دی‌کلینیک ابوریحان این اداره کل به اجرا درآمد و سپس در پلی‌کلینیک شهدای خاندان حکیم، به عنوان سومین مرکز پایلوت در تهران، ادامه یافت.طرح حذف دفترچه‌های درمان، پس از اخذ نتایج پایلوت در این سه مرکز به طور رسمی با برگزاری همایش‌های آموزشی در استان‌های گروه‌بندی شده به‌نوبت به‌اجرا درآمد و در واپسین روزهای سال ۱۳۹۵ جشن حذف دفترچه و جایگزین شدن نسخه‌الکترونیک با حضور مدیرعامل وقت سازمان، اعضای هیات‌مدیره و جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در بیمارستان شهید دکتر معیری برگزار شد و به این ترتیب تمامی مراکز ملکی سازمان تأمین‌اجتماعی مجهز به نسخه الکترونیک شدند.پیرو موفقیت‌های به دست آمده از اجرای طرح نسخه الکترونیک در مراکز ملکی سازمان تامین‌اجتماعی، فاز دوم حذف دفترچه در مراکز طرف قرارداد کلید خورد. در همان سال‌ها استفاده از نسخه الکترونیک به‌عنوان یک طرح ملی از سوی نظام سلامت پیگیری شد.
جایگاه قانونی نسخه الکترونیک
جایگاه قانونی اجرای نسخه الکترونیک به تبصره ۱۷ قانون بودجه سال ۱۳۹۹ باز می‌گردد که براساس بند «ز» این قانون سازمان‌های بیمه‌ای پایه درمان موظف هستند تنها نسخه‌های الکترونیک را پذیرش کنند. همچنین ماده ۷۴ قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی این مشخصا اعلام کرده است که وزارت بهداشت مکلف است ظرف دو سال اول اجرای قانون نسبت به استقرار سامانه پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان اقدام نماید.
برهمین اساس، در سال ۱۳۹۸ مدیرعامل وقت سازمان، مصطفی سالاری اعلام کرد که سازوکار فنی و اجرایی این تکلیف در سازمان تأمین‌اجتماعی فراهم شده است. او همچنین برای پذیرش نسخه‌های الکترونیک از مراکز طرف قرارداد اعلام آمادگی کرد. وی همچنین از همکاری ۹۰ درصدی درمانگران با طرح نسخه الکترونیک خبر داد که بر اساس آن جامعه پزشکی، داروخانه‌ها، انجمن‌های داروساز، فعالان حوزه پاراکلینیک و سایر حوزه‌های درمان در اجرای این طرح همکاری خوبی را با تامین اجتماعی داشتند. اکنون روزانه بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تراکنش نسخه الکترونیک در سازمان تأمین‌اجتماعی ثبت می‌شود.
نسخه الکترونیک؛ زیربنای پرونده سلامت
با استقرار سامانه‌های نسخه‌های الکترونیک در کشور گام مهمی در راستای تشکیل پرونده الکترونیک سلامت به‌عنوان یک طرح کلان ملی برداشته شده است. در قالب نرم‌افزارهای نسخه الکترونیک، امکان ثبت و دسترسی به اطلاعات دارویی و درمانی بیماران فراهم می‌شود و این ویژگی زیربنای ایجاد و توسعه پرونده الکترونیک به‌شمار می‌رود.
درحال حاضر سازمان تأمین‌اجتماعی در مسیر برقراری تبادل اطلاعات پرونده بیماران بستری به‌صورت الکترونیک با بیمارستان‌های دولتی/دانشگاهی قرار دارد. برای این منظور سامانه «رسا» تأمین‌اجتماعی با سامانه «سپاس» وزارت بهداشت مرتبط می‌شود تا اسناد بستری مراکز طرف قرارداد به‌صورت الکترونیک، میسر شود.در طرح‌های بیست‌گانه تحول‌آفرین و توسعه‌ای سازمان تأمین‌اجتماعی نیز مطابق با بند ۲ این طرح، ارسال الکترونیک اسناد بستری و بستری موقت توسط مراکز طرف قرارداد مورد توجه قرار گرفته است.
همچنین پیاده‌سازی سرویس‌های موردنظر وزارت بهداشت از جمله سرویس برگشت کسور و سرویس رهگیری اسنادپزشکی در این سامانه از دیگر برنامه‌های تأمین‌اجتماعی به‌شمار می‌رود. طرح پایلوت این طرح در ۶ بیمارستان استان تهران پایلوت شده و به تازگی طی نامه‌ای با امضای مدیرعامل سازمان به وزارت بهداشت، اعلام شده است که آماده پذیرش اسناد همه بیمارستان‌های بخش دولتی و دانشگاهی و حتی خصوصی در سامانه رسا به‌منظور دریافت پرونده بیماران بستری و اسناد پزشکی به‌صورت الکترونیک در سامانه رسا هستیم.خدمات الکترونیک سازمان تأمین‌اجتماعی علاوه بر نسخه الکترونیک و سامانه رسا، سامانه‌های دیگری را نیز شامل می‌شود که پرتال معاونت درمان از جمله آن به‌شمار می‌رود و این سامانه با مراکز داروخانه و پاراکلینیک اتصال دارد.
سامانه داخلی TMDS نیز وجود دارد که از طریق آن اطلاعات مربوط به نسخه الکترونیک و پرتال معاونت درمان تجمیع می‌شود. یکی دیگر از سامانه های الکترونیک سازمان، مربوط به خسارت متفرقه است که به اسناد بیماران بستری بیمارستان‌های غیرطرف قرارداد تعلق دارد. «سیستم جامع نوبت‌دهی غیرحضوری» از دیگر سامانه‌های الکترونیک تأمین‌اجتماعی به‌شار می‌رود که از طریق اینترنت، موبایل، تلفن و کد دستوری (USSD) عرضه می‌شود.
با توجه به تنوع خدمات الکترونیک سازمان تأمین‌اجتماعی در حوزه درمان، می‌توان گفت؛ اکنون تقریبا صفر تا صد امور بیماران از مرحله ورود آن‌ها به یک مجموعه درمانی تا خروج آن‌ها به شیوه الکترونیک انجام می‌شود.
