امین شاکری
فرهنگ‌سازی عمومی از طریق رسانه‌ها، مراکز آموزشی و نهادهای دینی، همراه با شفاف‌سازی اثرات مثبت مصرف کالای ایرانی بر اشتغال، تولید و خودکفایی ملی می‌تواند مشارکت مردمی را افزایش دهد. مشوق‌هایی مانند کالابرگ، تخفیف‌ها، امتیازهای خرید و فراهم کردن فرصت‌های سرمایه‌گذاری در واحدهای تولیدی کوچک و متوسط ابزارهای مهمی برای تقویت این مشارکت به شمار می‌روند. در جریان جنگ تحمیلی نیز کمک‌های نقدی و خدماتی مردم نقش محوری در کاهش تبعات اقتصادی داشت؛ تأمین سریع اقلام مورد نیاز مناطق آسیب‌دیده، خرید معقولانه و مبتنی بر نیاز واقعی، تداوم فعالیت کسب‌وکارهای کوچک و متوسط و افزایش انسجام اجتماعی از جمله اقداماتی بود که توانست اثرات منفی بحران را به حداقل رساند.
برای جلوگیری از فروپاشی بازارهای مالی در بحران‌های آینده، راهکارهایی نظیر تقویت تولید ملی و زنجیره تأمین داخلی، کاهش مصرف ارز، تنوع‌بخشی به منابع کالا و مسیرهای حمل‌ونقل، ایجاد ذخایر راهبردی، حمایت از بازارهای منطقه‌ای و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای مدیریت بحران‌های اقتصادی ضروری است. همچنین توزیع هوشمند کالا و افزایش مراکز توزیع در سطح کشور می‌تواند از افزایش تقاضای کاذب و التهاب بازار پیشگیری کند. تعامل و همکاری نهادهای اقتصادی با ذی‌نفعان نیز باید در برنامه‌ریزی‌های کلان به منظور کاهش اثرات منفی اقتصادی مورد توجه قرارگیرد.
در بحران اخیر، رفتار مصرف‌کنندگان نیز تغییر کرد و گرایش به مصرف کالای داخلی و صرفه‌جویی به طور قابل توجهی افزایش یافت. جامعه با مصرف آگاهانه، پرهیز از اسراف و خودداری از خرید هیجانی، به دسترسی همه اقشار مردم به کالاها کمک کرد و فضای روانی متشنج را کاهش داد. افزایش مشارکت در طرح‌های خیریه و مسئولیت اجتماعی نیز در این دوران مشاهده شد. کاهش فعالیت‌های سودجویانه و غیرمولد، ترویج خرید جمعی، تبادل کالا و تشکیل بازارچه‌های محلی نمونه‌های دیگری از همبستگی اجتماعی در شرایط جنگی بود که مردم ایران به خوبی از خود نشان دادند.
استفاده از ظرفیت‌های مردمی در بازسازی اقتصاد و تولید، ایجاد تعاونی‌های تولیدی، خدماتی و کشاورزی با مشارکت مردم و هدایت نقدینگی به سمت فعالیت‌های مولد از برنامه‌های کلیدی برای آینده به شمار می‌روند. توسعه طرح‌های کارآفرینی و اشتغال‌زایی مبتنی بر آمایش سرزمینی، تأمین مالی جمعی، تقویت آموزش‌های مهارتی، تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکارهای دانش‌بنیان، بخشودگی جرائم تسهیلات خرد بانکی و تمدید مدت پرداخت مالیات و حق بیمه، از مهم‌ترین اقداماتی به شمار می‌روند که باید پس از بحران جنگ در دستور کار دولت قرار گیرند تا اقتصاد کشور بازسازی و مقاوم شود.
منبع: هفته نامه آتیه نو
