زهرا کریمی
مشاور وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی
تامین ۲۴/ در واقع این طرح، پاسخی است از سوی دولت به مطالبه ایجاد اشتغال فوری که جامعه آن را مطرح کرده است. در عین حال برای فهم چرایی اجرای طرح کارورزی، لازم است به پس‌زمینه آن و سوالی که باید پاسخ داده شود، توجه کرد. بسیار مهم است که بدانیم هدف ما از اجرای این قبیل طرح‌ها چیست و به‌دنبال چه چیزی هستیم.
برای نمونه چندی پیش بحث مهمی درباره یکپارچه کردن کلیه صندوق‌های بیمه‌ای مطرح شد. بحث اساسی هم در این موضوع افرادی هستند که از چند صندوق مختلف مستمری دریافت می‌کنند و اطلاعات پراکنده‌ای دارند. از نظر من مهم‌ترین فایده طرح کارورزی، ایجاد یک پایگاه داده قابل استناد از افرادی است که خود را نیازمند کار می‌دانند.
متاسفانه در ایران به‌دلیل نبود یک پایگاه داده قابل‌اتکا، سیاست‌گذاری اقتصادی در بخش‌های مختلف چندان با توفیق همراه نیست؛ چراکه ما اساسا نمی‌دانیم دهک‌های مختلف جامعه در چه وضعیتی قرار دارند. اهمیت این آمار وقتی مشخص می‌شود که می‌بینیم در جامعه بسیاری از افراد خود را مستحق دریافت کمک از دولت می‌دانند و مثلا در بین افرادی که خود را در لیست بیمه کارگران ساختمانی ثبت‌نام کرده‌اند، طلافروش وجود دارد! در کنار کارکرد مهارت‌آموزی و انتقال تجربه کاری به نیروهای تحصیلکرده فاقد شغل، ایجاد این پایگاه و بررسی آمار و ارقام و کیفیت نیروی کار به سیاست‌گذاران کمک می‌کند برای حل معضلات اقتصادی کشور تصویری واضح در اختیار داشته باشند و با اطمینان بیشتری به اهداف مد نظر در اقتصاد کلان بپردازند.
در عین حال یک نکته نباید فراموش شود و آن، توجه دولت به اشتغالزایی از طریق اعتماد به بخش خصوصی و کاهش حجم دخالت‌های خود در اقتصاد است. هیچ یک از تجربیات موفقیت‌آمیز ایجاد اشتغال نشان‌دهنده حضور توامان دولت در اقتصاد و تولید گسترده شغل برای جامعه نیست. دولت تنها می‌تواند به‌صورت موقت و نه دائم و پایدار، مشاغلی را ایجاد کند. اگر اقتصاد ایران را به ماشینی تشبیه کنیم که در چاله‌ای گیر افتاده، نهاد دولت تنها می‌تواند نقش یک نیروی کمکی برای تکان اولیه و خروج از چاله را داشته باشد و حرکت مستمر و پایدار بعدی نیازمند حضور فعالانه کل نیروهای اقتصادی در ساختاری سالم و شفاف است. طرح کارورزی یک برنامه ایجاد اشتغال موقت و فوری است که می‌تواند برای اقتصاد مثمرثمر باشد اما انتظار ایجاد اشتغال پایدار از این طرح کاملا اشتباه است.
تجربه کره‌جنوبی در دوره بحرانی خود در دهه 90 نشان داد برای تقویت مصرف در اقتصاد که موضوع مهمی است و نیز جلوگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی، می‌توان چنین برنامه‌هایی را طراحی و اجرا کرد. حتی در ایران و در دهه 40 نیز دولت وقت برای تقویت اشتغال در خوزستان دست به چنین اقداماتی زده و نتیجه کار نیز تا حدی مثبت بوده است.
منبع: هفته نامه آتیه نو
