چگونه خلاقیت دیگران را در مسیر درست هدایت کنیم؟

تامین ۲۴/ لیندا هیل کرسی استادی دانشگاه هاروارد را دارد و در زمینه روش‌هایی مطالعه می‌کند که شرکت‌ها و رهبران بزرگ برای تقویت خلاقیت در دیگران به کار می‌برند. او می‌گوید: «هدف من کمک به دیگران برای یادگیری چگونگی رهبری است، اما اخیرا متوجه شده‌ام که آنچه بسیاری از ما به‌عنوان رهبریِ موفق می‌شناسیم، درباره رهبری خلاق کارایی ندارد. من به‌عنوان یک مردم‌شناس، از روش‌های انسان‌شناسی برای فهم سوالات مورد علاقه استفاده می‌کنم. به همین دلیل با سه تن از همکارانم، یک دهه را صرف مشاهده نزدیک و شخصی رهبران برجسته نوآوری کردیم. در جریان این مطالعه ۱۶ زن و مرد در 7 کشور را مطالعه کردیم که در ۱۲ حوزه مختلف کار می‌کردند. در محل کار آنها صدها ساعت رفتارهایشان را مطالعه کردیم و صفحات فراوانی را از مشاهدات و تحلیل رفتار آنها با هدف یافتن الگوی رفتاری آنها پر ساختیم. نتیجه چه بود؟ اگر علاقه‌مند به ایجاد سازمان‌هایی خلاق با قدرت تداوم خلاقیت هستیم باید مفاهیم قراردادی رهبری را فراموش کنیم.»

رهبری خلاق به ایجاد چشم‌انداز و الهام‌بخشی به سایرین ربط ندارد. اما منظور ما از خلاقیت چیست؟ خلاقیت به معنای ایجاد هر چیز جدید و مفید است. نتیجه کار می‌تواند یک محصول، خدمت، فرآیند، شیوه سازمانی، و پیشرفت (تدریجی یا ناگهانی) باشد. تعریف خلاقیت بسیار فراگیر است. اما می‌دانیم که هسته اصلی نوآوری تضاد است، لازم است توانایی و احساسات بسیاری از افراد را به حرکت درآورید و در مسیر کاری واقعا ثمربخش مهار کنید. خلاقیت مانند یک سفر و حل مشارکتی مسائل است که عموما بین افرادی با تجربیات و دیدگاه‌های متفاوت رخ می‌دهد.

خلاقیت کمتر به شکل کامل و ناگهانی رخ می‌دهد. بسیاری از شما می‌دانید که نوآوری نتیجه آزمون‌وخطا است و عموما در شروع با گام‌های خطا و اشتباهات فراوان مواجه می‌شود. کار خلاقانه می‌تواند بسیار هیجان‌انگیز و البته ترسناک باشد. ما دریافته‌ایم که سازمان‌های خلاق جمع‌هایی هستند که سه ویژگی دارند: سایش خلاق، چابکی خلاق و حل خلاق. سایش خلاق به معنای توان خلق یک بازار طرح است از طریق بحث و گفتگو. سازمان‌های خلاق تفاوت‌ها را برجسته می‌کنند و سعی در کاهش آنها ندارند. سایش خلاق به این معناست که افراد می‌دانند چگونه برای ایجاد مجموعه‌ای از طرح‌های جایگزین گفتگوهای آتشین اما سازنده داشته باشند. آنها می‌دانند خلاقیت به‌ندرت رخ می‌دهد مگر آنکه تنوع و تضاد را کنار هم داشته باشند. چابکی خلاق به معنی قدرت پالایش و سنجش مجموعه‌ای از طرح‌ها از طریق پیگیری سریع، بازخورد و اصلاح است. چابکی خلاق همان یادگیری با انگیزه اکتشاف است. اما آخرین قابلیت حل خلاق است که به معنای تصمیم‌گیری به گونه‌ای است که طرح‌هایتان را با طرح‌های مقابل هم ترکیب کنید تا در ترکیبی جدید به سمت راه‌حلی جدید و مفید بروید. سازمان‌های نوآور هرگز برای اجتناب از تعارض، با کسی موافقت نمی‌کنند، آنها اهل مصالحه نیستند و نمی‌گذارند فرد یا گروهی حتی اگر رئیس باشد مسلط شود؛ در فرآیند تصمیم‌گیری جامع‌تر و صبورانه‌تر پیش می‌روند که این روش به خلق راه‌حل‌ها کمک می‌کند و هیچ راه‌حلی را به‌سادگی رد یا قبول نمی‌کند. ممکن است برخی بپرسند که «چگونه این موارد در سازمان من انجام می‌شود؟» رهبری کردن مانند دستور تهیه سس سری است، اما این شیوه متفاوتی از رهبری و متفاوت با چیزی است که بسیاری از ما درباره رهبری تصور می‌کنیم. یکی از مدیرانی که در آغاز کار با او ملاقات کردم به من گفت: «من درباره رهبری کتاب نمی‌خوانم. آنها فقط حال من را خراب می‌کنند.» اگر می‌خواهیم سازمانی داشته باشیم که قادر به تکرار نوآوری‌ها باشد باید درک خود از رهبری را بازسازی کنیم. رهبری خلاق به معنای ایجاد فضایی است که در آن افراد علاقه‌مند باشند و برای حل مسائل به شکلی خلاقانه سخت کار کنند. این نوع رهبری واقعا چگونه است؟ خلاقیت یک کار جمعی است و رهبران قادر به ایجاد تمرکز و خلق یک حس جمعی و ساخت سه ویژگی هستند. آنها رهبری را چگونه تعریف می‌کنند؟ آنها می‌گویند رهبری عبارت است از ایجاد دنیایی که افراد می‌خواهند متعلق به آن باشند. یکی از رهبران خلاق می‌گوید: «من یک سازمان داوطلب را رهبری می‌کنم که افراد بااستعداد آن نمی‌خواهند دنباله‌رو من باشند، آنها مایل هستند همراه با من آینده را بسازند. کار من به‌عنوان رهبر پیشگیری از گرفتاری در هرج‌ومرج، و پرورش به سوی پیشرفت است.» در رهبری خلاق وظیفه ما ایجاد فضایی است که هر تکه از نبوغ همه افراد امکان بروز داشته باشد، هدایت شود و به نبوغ جمعی تبدیل شود.

منبع: هفته نامه آتیه نو / ted.com