تامین ۲۴/ بیمه بیکاری ازجمله حمایت‌های اجتماعی است که از اوایل قرن گذشته مورد توجه اروپاییان قرار گرفت و به‌تدریج در قاره اروپا گسترش یافت.
حمایت‌های بیمه بیکاری از مدرن‌ترین حمایت‌های اجتماعی از قشر کارگری است که امروزه در ۶۵ کشور جهان، که اکثرا از کشورهای پیشرفته هستند، در حال اجراست. اگرچه بیمه بیکاری یکی از مترقی‌ترین حمایت‌های اجتماعی محسوب می‌شود و پوشش کامل آن نشانه توسعه کشورهاست، تحلیلگران تاکید دارند که نباید این موضوع باعث سستی و کاهلی جمعیت فعال جامعه شود. به همین دلیل آنها همواره توصیه می‌کنند که باید دامنه پوشش بیمه بیکاری مشخص و قانون به‌دقت اجرا شود تا تولید و پویایی جامعه دچار آسیب نشود.
به طور کلی بیمه بیکاری مبلغی است که پس از ازدست‌دادن شغل کارگر به منظور جبران مالی تا زمان یافتن کار جدید به‌طور ماهیانه به او پرداخت می‌شود. البته در بسیاری از موارد زمان استفاده از مقرری بیمه بیکاری به تناسب پرداخت حق‌بیمه در زمان اشتغال خواهد بود. یکی دیگر از امتیازهایی که توسط کارفرمایان یا دولت برای کارمندان و کارگران در نظر گرفته می‌شود، مرخصی استعلاجی است. به این معنی که در صورتی که فرد به دلیل شرایط جسمانی قادر به حضور در محل کار نباشد، تا مدت مشخصی می‌تواند کل حقوق یا بخشی از آن را دریافت کند. البته در بسیاری از موارد و در مرخصی‌های استعلاجی بلندمدت، نظر کارشناسان و تایید پزشک برای پرداخت‌ها ضرورت دارد.
بیمه بیکاری در ایران طبق شرایط و ضوابط خاصی از سال ۱۳۶۶ به مرحله اجرا درآمد و پس از سه سال اجرای آزمایشی به لحاظ اهمیت موضوع و افزایش دامنه و گستردگی آن در سطح جامعه در سال ۱۳۶۹ این قانون به‌صورت دائمی درآمد. در حال حاضر کلیه کارگران و بیمه‌شدگان اجباری تحت پوشش بیمه بیکاری قرار دارند که نزدیک به یک‌سوم جمعیت کشور را دربرمی‌گیرد.
طبق قانون بیمه بیکاری، با توجه به مدت‌زمان سابقه پرداخت حق‌بیمه، مدت مقرری بیمه بیکاری حداقل ۶ ماه و حداکثر ۵۰ ماه است. مبلغ مقرری بیمه بیکاری نیز ۵۵ درصد آخرین حقوق دریافتی است به شرطی که از حداقل دستمزد کمتر نباشد.
حقوق بیکاری در دیگر کشورها
در اغلب کشورها میزان دریافت مقرری بیمه بیکاری متفاوت است. در سوئد میزان مقرری بیمه بیکاری از صد درصد حقوق ماهیانه به‌تدریج به ۸۰ درصد حقوق زمان اشتغال کاهش پیدا می‌کند. همچنین شخص مشمول بهره‌مندی از حقوق بیکاری می‌تواند تا ۲۰۰ روز از این مزایا استفاده کند و پس از آن در صورتی که فرزند زیر ۱۸ سال داشته باشد، می‌تواند حداکثر تا ۴۵۰ روز از مزایای بیمه بیکاری بهره‌مند شود.
این در حالی است که در کانادا میزان دریافت مقرری بیمه بیکاری حداکثر ۴۵ هفته است و مبلغ ماهیانه معمولا ۵۵ درصد آخرین حقوق دریافتی در زمان اشتغال خواهد بود. اما در اسپانیا در صورتی که والدین فرد بیکار شاغل باشند بیمه بیکاری به او تعلق نمی‌گیرد یا به نسبت درآمد والدین میزان آن کمتر می‌شود و مبلغ مقرری ۴۰۰ یورو و تنها برای مدت ۶ ماه پرداخت می‌شود.
در برزیل افراد شاغل در صورتی که بیکار شوند به سه شکل بیمه بیکاری دریافت می‌کنند:
1. کسانی که بین ۶ تا ۱۱ ماه در سه سال گذشته کار کرده‌اند سه ماه بیمه بیکاری دریافت می‌کنند.
2. کسانی که بین ۱۲ تا ۲۳ ماه در سه سال گذشته کار کرده‌اند ۴ ماه بیمه بیکاری دریافت می‌کنند.
3. کسانی که حداقل ۲۴ ماه در سه سال گذشته کار کرده‌اند ۵ ماه بیمه بیکاری دریافت می‌کنند.
مزایای مرخصی استعلاجی
علاوه بر حقوق بیکاری، مرخصی استعلاجی و مزایایی که در کشورهای مختلف برای آن در نظر گرفته می‌شود نیز امتیاز مهمی برای کارگران و کارمندان به شمار می‌رود. پایگاه اینترنتی تلگراف، در مطلبی به بررسی بهترین حقوق و دستمزد مرخصی استعلاجی در کشورهای اروپایی پرداخته و می‌نویسد: «بسیاری از کشورهای اروپایی برای کارمندانی که در مرخصی استعلاجی به سر می‌برند، شرایط ویژه‌ای را در نظر می‌گیرند. در حالی که بیشتر کشورهای اروپایی 100 درصد حقوق و دستمزد کارمندانی را که مرخصی استعلاجی می‌گیرند پرداخت می‌کنند، انگلیس پایین‌ترین نرخ پرداخت حقوق را در دوران مرخصی استعلاجی در نظر گرفته است.»
در همین حال موسسه تحقیقاتی ووچرکلاود در پژوهشی مبلغ پرداختی بابت مرخصی استعلاجی یک‌هفته‌ای در 33 کشور اروپایی را بررسی می‌کند. بر این اساس، کشورهای سوئیس، لوکزامبورگ، آلمان، اتریش، بلژیک و نروژ در گروه کشورهایی هستند که دستمزد یک هفته مرخصی استعلاجی کارمندان و کارگران آنها برابر با دستمزد یک ماه آن‌هاست و صد درصد دستمزد را پرداخت می‌کنند. در این شرایط، شرکت‌ها موظف هستند حقوق و دستمزد کامل کارمند یا کارگری که یک هفته مرخصی استعلاجی دارد را پرداخت کنند. در صورتی که مدت‌زمان مرخصی بیشتر شود، ارگان‌ها و نهادهای ویژه دولتی پرداخت دستمزد آنها را متقبل می‌شوند. به‌طور مثال، در صورتی که مرخصی استعلاجی در لوکزامبورگ از 76 روز بیشتر شود، صندوق سلامت ملی این کشور موظف به تامین نیاز مالی فرد تا بهبودی کامل است. در نروژ نیز اگر مرخصی استعلاجی از 16 روز فراتر رود، دولت تا 52 هفته صد درصد دستمزد کارمند بیمار را پرداخت می‌کند. بنا بر مطالعات این موسسه، در برخی از کشورهای اروپایی، درصد دستمزد برای مرخصی استعلاجی یک‌ماهه از درصد دستمزد برای مرخصی استعلاجی یک هفته بیشتر است. سوئد، یونان، جمهوری چک، بلغارستان، اسپانیا، پرتغال، استونی، و اسلواکی در این گروه قرار دارند. این رویه در دو کشور مالت و ایسلند برعکس است و درصد دستمزد برای مرخصی استعلاجی یک هفته بیشتر از یک ماه است.
با این حال، مبلغ پرداختی بابت مرخصی استعلاجی در انگلیس بسیار پایین است. به‌طوری که هر کارمند برای مرخصی استعلاجی یک‌ماهه، فقط 18 درصد از کل حقوق خود را دریافت می‌کند و برای مرخصی استعلاجی یک‌هفته‌ای این رقم از 8 درصد فراتر نمی‌رود. برخی تحلیلگران موافق پرداخت‌های پایین در دوران مرخصی استعلاجی هستند و معتقدند این نکته مانع استفاده غیرضروری از مرخصی استعلاجی می‌شود. در مقابل گروهی دیگر از کارشناسان بر این باورند کشورهایی که دستمزدهای اندکی برای دوران مرخصی استعلاجی در نظر می‌گیرند، حق کارگران را ضایع می‌کنند. زیرا کارگران زمانی که شرایط جسمانی مناسبی نداشته باشند قادر به فعالیت نیستند و این موضوع نه‌تنها شرایط روحی و جسمی آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه بر وضعیت معیشت آنها نیز تاثیرگذار خواهد بود.
منبع: هفته نامه آتیه نو
