از نگاه بانک جهانی، هر شخص با درآمد زیر یک دلار و ۹۰ سنت در روز در فقر مطلق به سر می‌برد. با وجود اینکه در سال‌های اخیر نرخ فقر در جهان به طور کلی کاهش یافته، در برخی مناطق با افزایش نسبی روبه‌رو بوده است. شاخص فقر در کنار شاخص‌های دیگری مانند بهداشت، آموزش، کسب‌وکار، امنیت و... نقش تعیین‌کننده‌ای در سطح رفاه هر کشور ایفا می‌کند.
تامین ۲۴/زمانی که کشوری منابع مالی لازم برای تامین هزینه‌های بخش‌های کلیدی مانند بهداشت و درمان، آموزش و اشتغال را در اختیار نداشته باشد، رفاه اجتماعی نیز وجود نخواهد داشت. در مقابل ترکیب منابع مالی و سیاست‌گذاری‌های مناسب به ایجاد جامعه‌ای کمک می‌کند که در آن اغلب مردم از سطح متوسطی از رفاه اجتماعی برخوردارند.
خبرگزاری فرانسه در این زمینه می‌نویسد: «در دنیای توسعه‌یافته، فقر به شکل مطلق افزایش یافته است، به‌ویژه در قاره اروپا. سازمان بین‌المللی کار همچنین هشدار داد نبود فرصت‌های شغلی باکیفیت به میزان کافی در سرتاسر جهان تلاش چند دهه اخیر را با هدف کاهش فقر با تهدید روبه‌رو کرده است.»
بر اساس اعلام این آژانس سازمان ملل متحد، فقر در میان کشورهای دارای میزان درآمد متوسط به شکل قابل‌توجهی کاهش پیدا کرده است، اما در کشورهای آفریقایی و بخش عمده کشورهای آسیایی همچنان به قوت خود باقی است؛ به گونه‌ای که نزدیک به دوسوم مردم آفریقا هنوز در فقر شدید یا نسبی به سر می‌برند. همچنین بر اساس این گزارش، فقر نسبی- زمانی است که میزان درآمد خانوار کمتر از 60 درصد حد میانه درآمد ملی باشد- در کشورهای ثروتمند در حال افزایش است. به همین دلیل است که همچنان در سال 2016 بیشترین سهم رفاه به کشورهای آمریکایی و اروپایی و اقیانوسیه تعلق دارد و بسیاری از کشورهای آسیایی و آفریقایی همچنان مرفه محسوب نمی‌شوند.
در حال حاضر 22 درصد ساکنان کشورهای توسعه‌یافته - که جمعیتی بالغ‌بر 300 میلیون نفر می‌شود- در فقر نسبی به سر می‌برند و بیش از یک‌سوم همه کودکان در این کشورهای ثروتمند، فقیر قلمداد می‌شوند. به‌طور کلی هم‌اکنون نزدیک به 2 میلیارد نفر از مردم جهان در فقر شدید زندگی می‌کنند (با درآمد کمتر از یک دلار و 90 سنت در هرروز) یا فقر نسبی (کمتر از 3 دلار و 10 سنت در هرروز). این افراد حدود 36 درصد جمعیت کشورهای دارای اقتصادهای در حال ظهور یا کشورهای درحال‌توسعه را تشکیل می‌دهند. البته این رقم در سال 1990 برابر با 2/67 درصد بود که در سال 2016 تقریبا نصف شده است.
معضل بیکاری
تحلیلگران می‌گویند یکی از مهم‌ترین مشکلات و موانع در مسیر ریشه‌کن کردن فقر، چه در کشورهای ثروتمند و چه در کشورهای فقیر، مشکل نبود فرصت‌های شغلی مناسب و قابل‌اعتماد است که می‌تواند امنیت شغلی و امنیت درآمد را برای صاحبان این فرصت‌های شغلی در پی داشته باشد. برای مثال، نزدیک به یک‌سوم افرادی که در کشورهای دارای اقتصادهای در حال ظهور یا کشورهای درحال‌توسعه در فقر شدید یا فقر متوسط زندگی می‌کنند، دارای شغل هستند.
سازمان بین‌المللی کار نیز در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد، شمار جوانان بیکار جهان پس از کاهش 3 میلیون نفری بین سال‌های 2012 تا 2015، در سال 2016 با 500 هزار نفر افزایش به 71 میلیون نفر می‌رسد و در سال 2017 نیز در همین سطح باقی خواهد می‌ماند.
این سازمان پیش‌بینی کرد نرخ بیکاری جوانان در کشورهای درحال‌توسعه در سال 2017 به لحاظ درصدی در همان سطح 5/9 درصد سال 2016 ثابت بماند، اما به لحاظ عددی با 200 هزار نفر افزایش نسبت به سال 2016 به 9/7 میلیون نفر می‌رسد.
این در حالی است که 156 میلیون نفر از جمعیت شاغل جوان جهان در فقر شدید یا متوسط به سر می‌برند. سازمان بین‌المللی کار افزود: «کیفیت شغلی جوانان به‌ویژه در کشورهای نوظهور و درحال‌توسعه همچنان از دغدغه‌های اصلی است. بنا بر اعلام سازمان بین‌المللی کار، در سطح جهان بخشی از نیروی کار جوان کار می‌کنند اما درآمدشان آنقدر بالا نمی‌رود که از فقر رهایی یابند.» در ادامه این گزارش آمده است: «نرخ اشتغال جوانان در سطح جهان افزایش یافته و از 9/12 درصد در سال 2015 به 1/13 درصد در سال 2016 افزایش یافته است.»
ریموند تورس، کارشناس اجتماعی و اقتصادی سازمان بین‌المللی کار، نیز در این باره گفت: «افزایش نابرابری در کشورهای جهان مانع دیگری در مسیر کاهش فقر شمرده می‌شود.» او با اشاره به این موضوع که 30 درصد جمعیت جهان، که فقیر تلقی می‌شوند، تنها 2 درصد درآمد جهان را در اختیار دارند، افزود: «در صورتی که جامعه جهانی خواهان عمل کردن به تعهدات خود مبنی بر ریشه‌کن کردن فقر شدید و متوسط به طور کامل تا پایان سال 2030 است، سالانه باید مبلغ 600 میلیارد دلار برای تحقق این هدف هزینه شود. این مبلغ به معنای صرف 10 تریلیون دلار طی 15 سال آینده است.»
شاخص‌های رفاه
موسسه لگاتوم نیز با بررسی نه شاخص کیفیت اقتصاد، فضای کسب‌وکار، حاکمیت، آموزش، سلامت، ایمنی و امنیت، آزادی فردی، سرمایه اجتماعی و محیط‌زیست، سطح رفاه در 149 کشور جهان را بررسی کرده است.
در شاخص رفاه 2016، ایران از بین 149 کشور جهان رتبه 118 را کسب کرده است. بنا بر این گزارش ایران در شاخص کیفیت اقتصاد و فضای کسب‌وکار نمره 114 را به دست آورده است. در شاخص سلامت نمره امسال ایران 92 است. نمره ایران در شاخص امنیت و ایمنی 120 است که نسبت به سال گذشته تغییری نکرده است. نمره سال گذشته ایران در این شاخص131 بود. نمره ایران در شاخص سرمایه‌های اجتماعی 74 و در محیط‌زیست 111 است.
در گزارش موسسه لگاتوم، کشورهای فقیر مانند سال‌های گذشته پایین‌ترین سطح رفاه را داشته‌اند و ثروتمندان همچنان در صدر قرار دارند. کشورهای اقیانوسیه، اروپایی و آمریکایی در صدر فهرست مرفه‌ترین کشورها و کشورهایی مانند افغانستان، جمهوری آفریقای مرکزی، سودان، و کنگو در پایین جدول قرار دارند. یمن نیز کشوری است که در سال 2016 کم‌ترین میزان رفاه را داشته است.
نیوزلند در سال 2016 مرفه‌ترین کشور جهان بوده است. نگاهی گذرا به فهرست منتشرشده از سوی این موسسه نشان می‌دهد جنگ و شرایط محیط‌زیستی بیشترین تاثیر را بر کاهش میزان رفاه در کشورها داشته‌اند. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند با ادامه تنش‌ها در منطقه خاورمیانه و آفریقا، تعداد بیشتری از کشورهای این منطقه پایین جدول سقوط کنند و در مقابل کشورهایی مانند هنگ‌کنگ یا سنگاپور از پتانسیل صعود به رتبه‌های بهتر شاخص رفاه برخوردارند.
***
برش
در سال 2016 بیشترین سهم رفاه به کشورهای آمریکایی و اروپایی و اقیانوسیه تعلق دارد و بسیاری از کشورهای آسیایی و آفریقایی همچنان مرفه محسوب نمی‌شوند. در حال حاضر 22 درصد ساکنان کشورهای توسعه‌یافته - که جمعیتی بالغ‌بر 300 میلیون نفر می‌شود- در فقر نسبی به سر می‌برند و بیش از یک‌سوم همه کودکان در این کشورهای ثروتمند، فقیر قلمداد می‌شوند. به‌طور کلی هم‌اکنون نزدیک به 2 میلیارد نفر از مردم جهان در فقر شدید زندگی می‌کنند.
