تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
معاون پژوهشی موسسه عالی پژوهش تأمیناجتماعی دلیل انتخاب موضوع «بازنمایی فرودستان در پژوهش اجتماعی» و برگزاری آن در محیط دانشگاهی را تشریح کرد.
به گزارش تأمین ۲۴، سالار کاشانی در حاشیه نشست تخصصی «بازنمایی فرودستان در پژوهش اجتماعی» که سه شنبه - 25 آذرماه 1404 - در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، با اشاره به جایگاه محوری مفهوم «فرودستی» در ادبیات پژوهشی نابرابریهای اجتماعی، اظهار کرد: اگرچه این مفهوم بهطور گسترده در پژوهشهای داخلی و خارجی استفاده میشود، اما درباره چیستی، چگونگی ساخت و بازنمایی آن کمتر گفتوگوی عمیقی صورت گرفته است.
کاشانی هدف اصلی از برگزاری این نشست در هفته پژوهش و در محیط دانشگاهی را چندوجهی برشمرد و افزود: در این گردهمایی، محققان به واکاوی و تجزیهوتحلیل گفتمانهایی میپردازند که خود مفهوم «فرودستی» در آنها ساخته و بازتولید میشود. این نگاه انتقادی به خود فرآیند تولید دانش، امری ضروری و تکمیلکننده پژوهشهای کمی موجود است.
معاون پژوهشی موسسه عالی پژوهش تأمیناجتماعی تأکید کرد: انتخاب محیط دانشگاهی برای این گفتوگو نیز بااهمیت است، چرا که دانشگاه بهعنوان کانون اصلی تولید علم و تربیت پژوهشگران آینده، نیازمند تأمل و بازاندیشی در مفاهیم پایهای علوماجتماعی است تا از بازتولید ناخواسته کلیشهها جلوگیری کند.
معاون پژوهشی موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی با اشاره به کاربرد گسترده و گاه سطحی مفاهیمی مانند «فرودستی» و «فرودستان»، بر لزوم تدقیق معنایی و اجتناب از برچسبزنی سادهانگارانه تأکید کرد.
کاشانی در ادامه توضیحات خود هشدار داد: اگرچه این واژهها در ادبیات پژوهشی، مطالعات میدانی و حتی گفتمان سیاستگذاری و رسانهای بسیار پرتکرار هستند، اما در عمل غالباً به صورت مفاهیمی «بدیهیپنداشتهشده» مورد استفاده قرار میگیرند.
وی تصریح کرد: کمبودن بحث جدی درباره چیستی، مرزها، و سازوکارهای عینی شکلگیری این مفهوم موجب شده است تا «فرودست» در بسیاری موارد به یک برچسب آماده تبدیل شود که بدون دقت نظری و مفهومی لازم، به گروههای بسیار متنوعی نسبت داده شود.
کاشانی با تأکید بر ناهمگونی ذاتی گروههایی که تحت این عنوان کلی دستهبندی میشوند، افزود: این گروهها دارای تجربههای زیسته، موقعیتهای طبقاتی، جنسیتی، قومی و جغرافیایی کاملاً متفاوتی هستند و نمیتوان آنها را به سادگی در یک چارچوب واحد و یکدست خلاصه کرد.
تغییر پرسش از «چه کسانی» به «چگونه ساخته میشوند؟»
معاون پژوهشی موسسه عالی پژوهش تأمیناجتماعی در ادامه تشریح اهداف این نشست توضیح داد: پرسش محوری در اینجا صرفاً این نیست که «فرودستان چه کسانیاند؟»، بلکه تمرکز بر این پرسش است که «فرودستی چگونه و در چه شرایطی ساخته میشود؟».
وی افزود: در این نشست، محققان به دنبال تحلیل نقش دستگاههای دانایی مختلف در تولید و تثبیت این مفهوم هستند. این دستگاهها شامل دانش دانشگاهی، گفتمان سیاستگذاری، رسانهها، نهادهای حمایتی و حتی زبان روزمره میشوند که هر کدام به شیوهای خاص، هم برجستهساز و هم پنهانساز هستند.
کاشانی با اشاره به لایه پنهان این تحلیل گفت: پرسش اساسی دیگر این است که وقتی پژوهشگر از فرودستی سخن میگوید، چه نوع نگاه و چه رابطهای با موضوع پژوهش را به طور پیشفرض در نظر گرفته است؟
به گزارش تامین ۲۴، نشست «بازنمایی فرودستان در پژوهش اجتماعی» به همت موسسه عالی پژوهش تأمیناجتماعی و انجمن علمی جامعه شناسی این دانشگاه به مناسبت هفته پژوهش سه شنبه – 25 آذرماه 1404 در محل دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد.
