تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
طبق قانون با پایان قرارداد کار، کارگر مستحق دریافت پاداش پایان خدمت است و چنان‌چه این مبلغ در طول اشتغال در کارگاه واحد و پایان هرسال تسویه شود مبلغ پرداختی علی‌الحساب محسوب میشود و از مبلغ نهایی هنگام خاتمۀ قرارداد کار کسر میشود. مدت و میزان پرداخت حق سنوات به چند دسته به شرح زیر تقسیم میشود:
۱. سی‌روز حقوق به ازای هرسال اشتغال
قاعدۀ کلی در قانون کار، پرداخت یک‌ماه حقوق به‌ازای هرسال اشتغال است. به‌موجب مادۀ ۳۱ قانون کار، چنان‌چه قرارداد کارگری به‌لحاظ ازکارافتادگی کلی و یا بازنشستگی خاتمه یابد، کارگر مشمول دریافت یک‌ماه حقوق مبنا و پایه به‌ازای هرسال خدمت خواهد بود. مزایای پایان کار در چارچوب مادۀ ۲۴ در قراردادهای مدت‌موقت و کار معین نیز به مأخذ یک‌ماه حقوق برای هر سال اشتغال اعم از متوالی یا متناوب است. بنابراین چنان‌چه قرارداد موقت سه‌ماهه باشد، مبلغ حق سنوات سه‌دوازدهم حقوق مبنای کارگر خواهد بود.
در مواردی که پایان قرارداد به‌دلیل فوت کارگر باشد، به موجب مادۀ ۲۲ قانون کار، حق سنوات وی به وراثش قابل پرداخت است. هم‌چنین براساس مواد ۲۷ و ۱۶۵ قانون کار، هرگاه کارگر در انجام وظایف محوله قصور ورزد و یا آیین‌نامه‌های انضباطی کارگاه را پس از تذکرات کتبی، نقض کند، کارفرما حق دارد در صورت اعلام نظر مثبت شورای اسلامی کار علاوه‌بر مطالبات و حقوق معوقه، به نسبت هرسال سابقۀ کار معادل یک‌ماه آخرین حقوق کارگر را به‌عنوان «حق سنوات» به وی بپردازد و قرارداد کار را فسخ کند.
درصورتیکه کارگر بعد از پایان دورۀ تعلیق از بابت تعطیل کارگاه به‌واسطۀ قوۀ قهریه و یا بروز حوادث غیرقابل‌پیش‌بینی، مرخصی تحصیلی و یا مرخصی‌های بدون حقوق، توقیف بدون محکومیت کارگر، دوران خدمت نظام‌وظیفه و یا حضور در جبهه، بدون عذر موجه حداکثر ۳۰ روز پس از رفع حالت تعلیق، آمادگی خود را برای انجام کار به کارفرما اعلام نکند و یا پس از مراجعه و استنکاف کارفرما، به هیئت تشخیص مراجعه نکند، مستعفی شناخته میشود که دراین‌صورت کارگر مشمول اخذ حق سنوات به‌ازای هرسال یک‌ماه آخرین حقوق خواهد بود. در موارد استعفا نیز کارگر مشمول دریافت یک‌ماه حقوق به‌ازای هرسال اشتغال است.
۲. شصت‌روز حقوق به‌ازای هرسال اشتغال
طبق مادۀ ۳۲ قانون کار، اگر خاتمه قرارداد کار درنتیجۀ کاهش توانایی‌های جسمی و فکری ناشی از کار کارگر باشد (بنا به تشخیص کمیسیون پزشکی سازمان بهداشت و درمان منطقه با معرفی شورای اسلامی کار و یا نمایندگان قانونی کارگر) کارفرما مکلف است به نسبت هر سال سابقۀ خدمت، معادل دوماه آخرین حقوق را به وی پرداخت کند. پرداخت حق سنوات به میزان ۶۰ روز حقوق، فقط بابت ازکارافتادگی‌های ناشی از کار است و ازکارافتادگی‌های غیرناشی از کار را شامل نمی‌شود و این قبیل کارگران همان ۳۰ روز حقوق را دریافت می‌کنند. ضمن این‌که این میزان سنوات خدمت شامل ازکارافتادگی‌های کلی، که به‌سبب آن شخص کارگر مشمول دریافت مستمری ازکارافتادگی کلی میشود، نبوده و حوادثی را دربرمی‌گیرد که حادثه‌دیده در چارچوب قانون تأمین اجتماعی مشمول دریافت مستمری ازکارافتادگی جزئی و یا نقص عضو شود.
۳. چهل‌وپنج روز حقوق به‌ازای هرسال خدمت
به‌موجب مادۀ ۲۰ قانون کار، در موارد تعطیلی کارگاه به‌واسطۀ قوۀ قهریه و یا بروز حوادث غیرقابل‌پیش‌بینی، مرخصی تحصیلی و یا مرخصی‌های بدون حقوق، توقیف بدون محکومیت کارگر، دوران خدمت نظام‌وظیفه و یا حضور در جبهه (مشمولین مواد ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۹) چنان‌چه کارفرما پس از رفع حالت تعلیق از پذیرفتن کارگر خودداری کند، این عمل در حکم اخراج غیرقانونی محسوب میشود و کارگر حق دارد ظرف مدت ۳۰ روز به هیئت تشخیص مراجعه کند و هرگاه کارفرما نتواند ثابت کند که نپذیرفتن کارگر مستند به دلایل موجه بوده، به تشخیص هیئت مزبور مکلف به بازگرداندن کارگر به کار و پرداخت حقوق یا مزد وی از تاریخ مراجعه به کارگاه است و اگر بتواند آن را اثبات کند، می‌باید به‌ازای هرسال سابقۀ کار ۴۵ روز آخرین مزد را به‌عنوان حق سنوات به وی پرداخت کند.
هم‌چنین طبق تبصرۀ مادۀ ۱۶۵، درصورتیکه هیئت حل اختلاف، اخراج کارگر را غیرموجه تشخیص دهد و حکم بازگشت کارگر اخراجی و پرداخت حق‌السعی او را از تاریخ اخراج صادر کند، ولی کارگر نخواهد به واحد مربوط بازگردد، کارفرما مکلف است براساس سابقۀ خدمت کارگر به نسبت هرسال ۴۵ روز مزد و حقوق را به وی بپردازد.
۴. پرداخت حق سنوات بهصورت توافقی
در مواردی که اخراج کارگر توسط هیئت‌های حل اختلاف غیرقانونی تشخیص داده شود و حکم به بازگشت کارگر صادر شود و کارفرما درهرصورت از پذیرش وی امتناع کند، کارفرما می‌تواند با پرداخت حق سنواتی بیش‌تر از مبلغ تعیین‌شده که مورد تأیید و موافقت کارگر نیز باشد، قرارداد کار را فسخ کند.
۵. پرداخت نکردن حق سنوات در صورت ترک کار
مراجع حل اختلاف وزارت کار کارگری را که بدون رعایت ضوابط و شرایط مربوط به استعفا کار را ترک کند، مشمول دریافت حق سنوات نمی‌دانند.
***
حق سنوات مشمول کسر حق بیمه و مالیات میشود یا خیر؟
حق سنوات مشمول کسر حق بیمه و مالیات نیست.
اگر کارگری کم‌تر از یک‌سال در کارگاهی مشغول‌به‌کار بوده باشد، حق سنوات به او تعلق می‌گیرد یا خیر؟
به‌موجب قانون رفع برخی از موانع تولید و سرمایه‌گذاری صنعتی مصوب پنجم آبان 1387 مجمع تشخیص مصلحت نظام، کارفرمایان موظف‌اند به کارگران با قرارداد موقت به نسبت مدت کارکرد مزایای قانونی پایان کار را به مأخذ «هرسال یک‌ماه آخرین‌مزد» پرداخت کنند.
مبنای محاسبۀ پاداش پایان خدمت کارگران چیست؟
مبنای تعیین پاداش سالانۀ کارگران در واحدهای فاقد طرح طبقه‌بندی مشاغل مزد ثابت یعنی مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به‌تبع شغل خواهد بود. در کارگاه‌هایی که طرح طبقه‌بندی مشــاغل دارند مزد گروه و پایه یا مزد مبنا مالک محاسبه است و مزایای رفاهی و انگیزشی از قبیل حق مسکن، خواروبار و عائله‌مندی دراین‌خصوص لحاظ نخواهد شد.
