دستکاری ژن ها، متوسط بالای سن جمعیت کشورها، بالا آمدن سطح دریاها، و ... . امروزه جهان از هر زمان دیگری با سرعت بیشتری در حال رشد است. در ۳۰ سال آینده این روند حرکتی چه تاثیری بر جوامع بشری خواهد داشت؟
تامین۲۴/«در چند ماه گذشته، بخش پیش‌بینی آینده بی‌بی‌سی روی برخی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که بشر با آن روبه‌رو است، آزمایشاتی را انجام داده: استفاده کردن از زمین‌های مختلف برای جای دادن جمعیت رو به انفجار جهان، آینده انرژی هسته‌ای، شکاف طبقاتی بین فقرا و ثروتمندان و بسیاری از مشکلات دیگر. اما در رابطه با مشکلات عظیمی که بشر در آینده با آنها روبه‌رو است چطور؟ ۳۰ سال بعد چه مشکلاتی بشر را تهدید می‌کنند؟ طبیعتا پیش‌بینی آن غیر ممکن است ولی ما می‌توانیم سرنخ‌هایی را در رابطه با این مساله با توجه به روند پیشرفت علم و تکنولوژی بیابیم. در ادامه به برخی از مشکلات بالقوه بزرگ که در آینده ممکن است با آنها روبه‌رو شویم، می‌پردازیم:
دستکاری ژنتیکی انسانها
سال گذشته در رابطه با تکنولوژی جدیدی که این امکان را به وجود می آورد که بتوانیم دی‌ان‌ای انسان ها را دستکاری کنیم، مناظرات و مباحث مفصلی میان دانشمندان درگرفت. این تکنولوژی که کریسپر نامیده می شود، به منظور بازسازی دی‌ان‌ای‌ها در جهت زدودن بیماری های مهلکی نظیر سرطان از چرخه حیات است.
به نظر عالی می‌رسد. این طور نیست؟ اما آن روی قضیه را هم تصور کنید؛ بدین صورت که این داستان تبدیل به یک پروژه متکبرانه فلسفه یوژنیک (فلسفه به نژادی) شود که به طراحی نوزادان می پردازد. به عبارتی دیگر، فقط جنین هایی برای داشتن حق حیات انتخاب می شوند که دارای میزان قابل قبولی از هوش یا دارای خصوصیات فیزیکی مشخصی باشند.
البته با توجه به این که هنوز از این تکنولوژی استفاده چندانی نشده است، نمی توان از آن به عنوان چالش بزرگ بشریت در حال حاضر یاد کرد ولی با توجه به پیامدهای توسعه آن، ما باید برای هر گونه رخدادی آماده باشیم. تمام این ها دلیل محکمی است بر این که مطمئن شویم که آیا اصول اخلاقی در آزمایشگاه ها، دانشگاه ها و شرکت هایی که در رابطه با دستکاری دی‌ان‌ای انسان ها تحقیق می کنند، برقرار هست یا خیر.
چند ماه پیش، نیکلاس آگر، استاد اصول اخلاقی در دانشگاه ویکتوریا در ولینگتون نیوزلند به بی‌بی‌سی گفت: «این که ما خواهان نگهداری چه چیزهایی هستیم، مساله زمان‌بر است - در حقیقت این که ما خواهان داشتن چه نوع انسانی در آینده هستیم، دورنما‌های متفاوتی را بر اساس سلایق گوناگون شامل میشوند. به واقع ما نمی توانیم با توجه به روند سریع پیشرفت تکنولوژی، در رابطه با مسایل اخلاقی حاصل از آنها سکوت کرده و به کناری بشینیم».
رشد فزاینده جمعیت و روند افزایشی میانگین طول عمر
در حقیقت ما فقط با مساله انفجار جمعیت جهان دست و پنجه نرم نخواهیم کرد - بلکه میانگین طول عمر آنها نیز از هر زمان دیگری بیشتر خواهد شد. البته این خیلی خوب است - اما تمامی این شهروندان سالمند نیازمند به مراقبت و نگهداری هستند. در واقع، تعداد افراد ۱۰۰ ساله (یا بالاتر از ۱۰۰ سال) به ۵۰ برابر خواهد رسید - از ۵۰۰ هزار نفری که امروز هستند به ۲۶ میلیون نفر تا سال ۲۱۰۰. همانند انگستان یا ژاپن یا چین که دارای جوامعی با درصد بالایی از افراد بالای ۶۵ سال هستند، بسیاری دیگر از کشورها نیز به مانند آنها می شوند.
در چند دهه آینده، با توجه به بروز این پدیده، ما نیازمند به نگهداری بهتری از افراد سالمند خواهیم بود. (ژاپن بدین منظور از ربات ها استفاده می کند) و شاید اتخاذ سیاست هایی مبنی بر اجازه ورود به مهاجران بیشتری به عنوان نیروی کار جوان‌تر و در بعضی موارد حتی سیاست هایی مبنی بر کاهش نرخ تولد.
شهرهای گمشده
شما حتما نیاز ندارید که با دقت تمام به دنبال تغییرات گسترده در شهری مانند میامی در طول قرن ۲۱ باشید - بالا آمدن سطح آب دریا به مرور باعث ناپدید شدن بخش هایی از شهر شده است. به دلیل تغییرات آب و هوایی، نه تنها وقوع سیل ها در خیابان به امری عادی تر نسبت به گذشته تبدیل گشته، بلکه الگوهای تغییرات آب و هوایی نیز بر نحوه طراحی ساختمان ها نیز اثر گذاشته است. جدا از دیوارهای دریایی (دیوارهایی بلند در جهت جلوگیری کردن از ورود آب به شهر)، شهرها به ساختمان هایی نیاز دارند که طبقه اولشان نسبت به ساختمان های پیشین از ارتفاع بلندتری برخوردار باشد. ولی این فقط بخشی از ماجرا است - اگر همین روند ادامه پیدا کند ما ممکن است با بحران هایی نظیر از دست دادن تمامی جزیره ها، ساحل های شهرها و مناطقی با ارتفاع پست نظیر بنگلادش باشیم. در نتیجه این پیامد اقتصاد این مناطق با روند رو به نزول شدیدی مواجه می شود و ما شاهد پدیده پناهندگان آب و هوایی به عنوان یک هنجار هستیم.
در حال حاضر نیز با توجه به افزایش جمعیت شهری، این فشار بر شهرها رو به افزایش است. چنانچه تغییرات آب و هوایی منجر به مهاجرت در بعدی وسیع شود، می توان شاهد شکستن زیرساخت‌ها، سرویس‌ها و اقتصاد بود.
سیر تکاملی شبکه‌های اجتماعی
شبکه‌های اجتماعی باعث تغییری شگرف در ارتباطات ما در یک دهه گذشته شده‌اند. امروزه بیشتر مردم، اخبار روز را از طریق این شبکه‌ها مطلع میشوند و زمان زیادی از حضور خود در اینترنت را در این شبکه‌ها می گذرانند. در ۳۰ سال آینده، شبکه های اجتماعی به چه شکلی درمی‌آیند و باعث بروز چه تهدیدهایی میشوند؟
دنیایی بدون حریم شخصی برای همه کس. این یکی از مشکلات ناشی از این پدیده است که ما هم اکنون نیز شاهدش هستیم. جدا از میل ما به حفظ حریم شخصی‌مان و حضور به صورت ناشناس در بعضی مکان ها، شبکه های اجتماعی باعث آزار و اذیت های اینترنتی و زورگیری‌های مجازی نیز شده اند. بسیاری از مراکز خیریه و بنیادهای غیر انتفاعی در سراسر جهان، با ترورهای اینترنتی در مبارزه هستند اما همچنان این سوال به قوت خود باقی است که آیا قوانین دولتی و شرکت های شبکه های مجازی (مانند فیس بوک) می توانند این مشکل را حل نمایند یا آیا مشکل روز به روز بدتر و بدتر می شود.
مساله مهم دیگر، مساله روند تولید اخبار و اطلاعات است: اگر این وضعیت ترویج اخبار دروغین باقی بماند، مردم به چه شکل دنیا را می بینند؟ اگر افراد ماه ها، سال ها و حتی دهه ها از عمر خویش را به شنیدن اخبار غیر قابل اطمینان بگذرانند، نمی‌توان افق روشنی را برای یک جامعه متمدن به تصویر کشید.
عده ای بر این باور هستند که این مشکلات ناشی از رشد ناگهانی شبکه های اجتماعی است و در آینده نزدیک برطرف می شوند. اما در ۳۰ سال بعد ما احتمالا شاهد مشکلات دیگری هستیم که هم اکنون حتی قادر به تصورش نیز نیستیم. فراموش نکنید که فیسبوک تازه ۱۳ ساله است.
تنش های ژئوپلیتیکی نوین
سال گذشته شاهد ناامیدی بزرگی در رابطه با تراز شکنندگی ژئوپلیتیک جهان بودیم. این می تواند علامت سوال بزرگی برای پایداری جهانی در چند دهه آینده باشد. کره شمالی آزمایشات موشکی متعددی انجام داد. هزاران پناهنده برای فرار از جنگ و آشفتگی از مرزها عبور کردند. هکرها با دخالت در انتخابات دیگر کشورها، باعث تغییر نتایج شدند. احساسات ناسیونالیستی (ملی گرایی) رشدی فزاینده داشتند. عناوین خبری در سال ۲۰۱۶ (و حتی هم اکنون در سال ۲۰۱۷)، پر شده بودند از درام های سیاسی بی انتهایی که با میدان های مین ژئوپلیتیکی و تغییر مکان های بی سابقه ژئوپلیتیکی، تغذیه می شدند – مانند اعمال غیر قابل پیش بینی کره شمالی، وضعیت ناگوار پناهندگان سوری، یا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا. با نگاهی به هک کردن های سیاسی در سطحی جهانی، آزمایشات اتمی، و دیگر تکنولوژی های خطرناک – حفظ دیپلماسی در سطحی هر چند ابتدایی امری حیاتی به نظر می رسد.
سفری ایمن با خودرو
با وجود رشد سریع شهرنشینی و صحبت از قطارهای فوق سریع و تکنولوژی های فوق العاده ای نظیر هایپرلوپ، خودروها کماکان به حیات خود ادامه می دهند و در واقع در چند دهه آینده تعداد بیشتری از آنها را در خیابان ها و جاده ها خواهیم دید.
تکنولوژی خودروهای بدون راننده به سرعت در حال توسعه است. شرکت های صاحب نام در صعنت تکنولوژی و کارخانجات مشهور خودروسازی به دنبال ساختن خودروهایی هستند که بدون رانندگی انسان حرکت کنند. اما جدا از این بحث، تعداد خودروها - فارغ از با راننده یا بدون آن - به یک موضوع مطالعاتی بسیار مهمی بدل گشته است. در کشورهایی مانند چین که شاهد رشد طبقه متوسط جامعه هستند، محیط ها و زیرساخت های کشور با وجود روند افزایش بار ترافیکی جاده ها و خیابان ها نیاز به بازسازی مجدد دارند و این به یک چالش بزرگ تبدیل شده است. چگونه ما از ایمن بودن جاده ها مطمئن شویم، از پس آلودگی هوا برآییم و مطمئن باشیم که خودروهای بدون راننده تهدیدی در جاده ها نیستند؟
استفاده بیش از حد از منابع طبیعی کره زمین
دستگاه ها و تکنولوژی های جدیدی که شاخصه قرن ۲۱ هستند، همگی نیاز به فلزات کمیابی در کره زمین دارند – یک تلفن هوشمند به طور میانگین از بیش از ۶۰ ماده اولیه تشکیل شده است. این باعث استفاده بیش از حد از منابع طبیعی کره زمین می شود: در چین، کشوری که ۹۰ درصد فلزات کمیاب دنیا در آن یافت می شوند، این باور وجود دارد که در دو دهه آینده معادن آن کشور خالی می شوند – و به سختی می توان جایگزین های مناسبی برای آنها پیدا کرد.
سکنی گزیدن در سیاره ای دیگر
چگونه شرکت های سفرهای تفریحی فضایی می توانند اطمینان دهند که سفرهایشان ایمن هستند؟ چگونه ما راه هایی برای فرستادن انسان برای زندگی به مریخ یا دیگر سیارات پیدا کنیم؟ امری که استفان هاوکینگ در هر چه سریعتر عملی شدن آن تاکید می کند. سفرهای فضایی در حال حاضر فقط در حوزه آژانس های فضایی و میلیاردرها تعریف می شوند اما زمانی که برای همه افراد قابل دسترسی باشند، چالش های جدیدی پیش روی پای بشریت می گذارند. فضای خارج از کره زمین دیگر به عنوان یک مرز دست نیافتنی برای بشر نیست و می توان از آن در حال حاضر به عنوان حیاط خلوت کره زمین یاد کرد. با وجود سرمایه گذاری های بزرگی که در جهت فرستادن انسان به ماورای آسمان آبی می شود، تدارکات، ایمنی، و دیپلماسی از جمله مواردی هستند که باید بطور جدی بر روی آنها تفکر کرد.
تقویت قدرت ادراک
در حال حاضر تقویت قدرت ادراک به وسیله مواد مخدر امری رایج است (حال می خواهد قهوه باشد یا چیزی قوی تر مانند مدافینیل) و بیشتر کشورهای توسعه‌یافته در حال حاضر روی تلفن های هوشمندشان به عنوان یک حافظه خارجی متکی هستند - اما بیایید چند دهه آینده را استخراج کنیم. تصور کنید داروها و موادی که باعث می شوند ما بهتر و سریعتر از آن چه هستنیم، تفکر کنیم و تکنولوژی‌هایی که به ما کمک می کنند که بالاتر از توانایی یک انسان بتوانیم برای ساعت ها یا روزها تمرکز کنیم - این پیشرفت ها در حال حاضر در حال تکامل در آزمایشات هستند؛ سوالی که اینجا پیش می‌آید این است که بر سر آنان که از عهده خرید این مواد یا تکنولوژی‌ها برنمی‌آیند، چه می آید؟ آیا باعث بیشتر شدن شکاف طبقاتی شده و این امکان را برای افراد پولدار فراهم می‌آورد که روز به روز بر ثروتشان افزوده شود؟ همچنین مسایل قانونی و اخلاقی نیز وجود دارند: نوشیدن قهوه قبل از نشستن در سر جلسه امتحان قابل قبول است اما آیا شما می توانید از یک تکنولوژی پیشرفته یا یک داروی هوشمند در جهت بالا بردن حافظه تان استفاده نمایید؟ این چالش ها در جهت تقویت هوشمند حافظه، از چالش های در حال ظهور در دهه های آتی هستند.
چیرگی هوش مصنوعی
ری کورزویل به عنوان یک محقق آینده نگر، دست به یک سری پیش گویی هایی زده که بعضی از آنها الهام گرایانه و باقی آنها کاملا هشدار دهنده هستند. یکی از آنها بر این است که روزی هوش مصنوعی به سطحی از توسعه یافتگی می‌رسد که از هوش انسان بالاتر می رود و خودش می تواند مرتبا در توسعه خویش مفید باشد، به بیانی دیگر کاملا خودکار باشد.
اگر چه این موضوع به صورت جدی مورد توجه عموم مردم نیست ولی عده اندکی بر این باور هستند که هوش مصنوعی فقط به دنبال قدرتمندتر شدن نیست. در نتیجه، همانند موضوع دستکاری ژن ها، سازمان ها و انجمن هایی که در حوزه تکنولوژی و هوش مصنوعی فعالیت می کنند نیز باید اصول اخلاقی را رعایت کنند؛ چرا که هوش مصنوعی به مرور در قسمت های مختلف جامعه - از سلامت گرفته تا بازار های مالی- نفوذ می کند.
به عنوان خاتمه این سناریو باید به این موضوع اذعان داشت که هوش مصنوعی به زودی بر نحوه زندگی و کار کردن ما به شکلی گسترده و عمیق تاثیر خواهد گذاشت. همچنین دور از ذهن نیست اگر در آینده بشنویم که یک هوش مصنوعی از کنترل سازنده اش خارج شده و باعث بروز یک فاجعه شده است – مانند کشتن عده ای از انسانها یا اختلاس های چند میلیون دلاری اینها همه تنها موضوعاتی بودند که ما برای سال ۲۰۵۰ متصور شده ایم.
منبع:ایسنا