نظام مالی یک طرح تأمین اجتماعی عبارت است از روشهایی که به موجب آنها، وجوه یا منابع مالی جهت پرداخت مزایا و ارائه حمایتها به کارگرفته می شوند. نوع این سیستمها معمولاً در قوانین و مقررات هر نظام تأمین اجتماعی مشخص می شود.
تامین ۲۴/ تأمین منابع لازم برای ارائه حمایت ها در موعد مقرر مهمترین موضوع در هنگام طراحی نظام تأمین اجتماعی است. این مقوله در نظامهای بیمه های اجتماعی به علت مشارکت بیمه شده و کارفرما در تأمین مالی طرح از اهمیت ویژهای برخوردار است.
با این که برای تأمین مالی برنامه های تأمین اجتماعی روشهای متفاوتی وجود دارد، اما در یک نگاه کلان می توان این روشها را در سه گروه عمده دسته بندی کرد.
نظام توازن هزینه - درآمد مبتنی بر ارزیابی سالانه (PAYG)
روش تأمین مالی توازن هزینه - درآمد سیستم مالی است که درآن هیچ وجوه ذخیره ای وجود ندارد و مزایای جاری از محل درآمد جاری حاصل از حق بیمه ها پرداخت می شود. در این روش، سرمایه گذاری وجوه امکان پذیر نیست و برای حفظ ثبات مالی سیستم در بلندمدت که صندوق به حد بلوغ می رسد و تعداد مستمری بگیران آن بیش از بیمه پردازان می شود، باید نرخ حق بیمه همواره افزایش یابد. در این روش برای مقابله با نوسانات مقطعی یا ناگهانی از آغاز تشکیل طرح درصد ناچیزی به نرخ حق بیمه افزوده می شود و معمولاً یک ذخیره احتیاط تشکیل می شود.
نظام اندوخته گذاری کامل (Fully Funded)
روش مالی اندوخته گذاری کامل دلالت بر ایجاد یک صندوق ذخیرهای دارد که به همراه درآمد حاصل از سرمایه گذاری، کل ذخایر حاصل از حق بیمه و سرمایه گذاری آنها جهت پرداخت مزایای آینده به کار می روند. یک طرح مبتنی بر مکانیسم مالی حق بیمه معین، بر روش اندوخته گذاری کامل استوار است، و کل مبالغ انباشتی افراد معادل وجوه ذخیره شده است.
نظام اندوخته گذاری جزیی (Partially Funded)
بین دو روش فوق، راهبردهای متعددی تحت عنوان اندوخته گذاری جزیی قرار می گیرند که انتخاب هر یک به عوامل مختلفی مانند سابقه فعالیت سیستم و ظرفیت پذیرش سطح حق بیمه از سوی بیمه شدگان دارد. شاخص ترین آنها عبارتند از سیستم مالی حق بیمه درجه بندی شده و سیستم حق بیمه متوسط کلی. در راهبرد حق بیمه درجه بندی شده، نرخ حق بیمه برای یک دوره خاص تعادل (به عنوان مثال ١٠، ١٥ یا٢٠ سال) به نحوی تعیین می شود که درآمد حق بیمه و سود ذخایر طرح برای جبران هزینه حمایتها و هزینه های اداری کفایت نماید. این حالت در واقع، تعریف خاص یک تعادل اکچوئری است.