دخترانی که ناامیدی را هجی می کنند

تامین ۲۴/ دخترک، دادگاه فردا را در ذهن خود مجسم می کند و به ناگاه با صدای بلند می گوید: «نه» و با تعجب از او می پرسی چی نه؟ که پاسخ می دهد: « خدای من! فردای روزی که حکم برای من صادر شود، نامم در روزنامه ها درج می شود». برای امیدواری دادن به او می گویی خب دخترجان چه بسیار افراد مشابه نام تو در کشور هست پس دیگر جای نگرانی نیست! 
اما این دختر شهرستانی که گویی کاملا از فردای زندگی خود ناامید است سر خود را پایین می اندازد و می گوید: «خانواده و بستگانم که مرا می شناسند و آنان خواهند فهمید این حکم صادر شده برای من است».
به گزارش خبرنگار اجتماعی ایرنا، این یک نمونه از مواردی است که دخترکان معارض با قانون، خود را نا امید از آینده می بینند.
البته ناامیدی در تک تک چشمان بقیه دخترکان کانون اصلاح و تربیت هم موج می زند و حتی کسی که برای دفاع از خود خطایی مرتکب شده است به فردای خود امیدوار نیست چه رسد به آن که عمدا مرتکب بزه یا جرمی شده باشد؛این در حالی است که این موضوع برای بیشتر پسران کانون اصلاح و تربیت و در محیط بیرون مصداق ندارد.

پذیرش دختران معارض با قانون در خانواده و جامعه سخت تر از پسران است
علی رستمی، رئیس کانون اصلاح و تربیت در گفت وگو با خبرنگار قضایی ایرنا با انتقاد از نوع نگاه بعضی افراد به زنان و دختران جامعه گفت: اگر دختری آسیبی دیده باشد در همه ابعاد، جبران آن بسیار سخت است و خانواده ها در بسیاری از مواقع آسیب های دختران را نمی توانند بپذیرند؛ اما پذیرش آسیب های پسران، راحت تر است.
وی ادامه داد: معمولا پسران هم در رفتارهای معارض با قانون و ارتکاب بزه، آسیب می بینند اما پذیرش پسران در اجتماع از سوی خانواده در برابر دختران، راحت تر و عادی تر است.
رستمی تصریح کرد: تصور کنید دختری یک ماه یا یک روز به خانه نرفته باشد، پذیرش او برای خانواده و اطرافیان بسیار سخت است؛ اما اگر پسری یک سال هم به خانه نرفته باشد ، فکر می کنند آدم مستقلی است که توانسته است خود را اداره کند و حتی ممکن است به چشم یک مرد او را نگاه کنند در حالی که او هم ممکن است آسیب های جدی جسمی، روانی و حتی آسیب های جنسی دیده باشد.
وی اضافه کرد: اما خانواده ها و جامعه درباره این مسائل دقیق نمی شوند.
رئیس کانون اصلاح و تربیت با بیان اینکه نوع نگاه جامعه به دختران و آسیب پذیر بودن شان، خود می تواند تقویت کننده ناامیدی در آنان نسبت به پسران باشد، اظهار کرد: این دختران می دانند نسبت به آینده زندگی و نگرش جامعه نسبت به اینها، نگاهی منفی وجود دارد؛ بویژه آنانی که رفتار نابهنجار معارض با قانون داشتند، لذا تصور دید مثبت جامعه را نسبت به خودشان ندارند.
رستمی خاطرنشان کرد: اگر این دید در سطح جامعه و خانواده ها اصلاح شود امیدواری این بچه ها نسبت به آینده بیشتر خواهد بود. 

بستر برای پذیرش کودکان معارض با قانون در جامعه فراهم شود
سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران به همین منظور در گفت و گو با ایرنا، خواستار کار، روی آموزش مهارت های زندگی در فرزندان شد و گفت: هر چقدر بیشتر این مهارت های زندگی را روی فرزاندانمان کار کنیم به همان اندازه در رفتار آینده آنان تاثیر خوبی خواهد داشت.
وی ادامه داد: اما فقط در بعد اصلاح تربیتی، این کار مختص کانون نیست و باید امکانات بیرون از کانون هم وجود داشته باشد یعنی تغییرات در خانواده هم باید بوجود بیاید.
موسوی چلک با انتقاد از مطالعه نکردن روی خانواده دختر معارض با قانون تصریح کرد: مطالعه ای روی خانواده دخترخانمی که قرار است یک سال در کانون باشد، انجام نمی شود؛ هیچ کاری با خانواده اش صورت نمی گیرد؛ مهارتی به خانواده آموزش داده نمی شود؛ در حالی که خانواده ها هم باید آموزش های داده شده به کودکان کانون را فراگیرند که اگر این اتفاق رخ ندهد،هیچ اتفاق مثبتی در خانواده روی نمی دهد.
به گفته وی، کودکی که این همه در کانون اصلاح و تربیت آموزش دیده است، اگر به دامان همان خانواده بازگردد چه بسا همه این آموزش ها نتیجه مثبتی برای او نداشته باشد.
رئیس انجمن جامعه مددکاری ایران یکی از مشکلات کودکان معارض با قانون که مرتکب آسیب های اجتماعی یا دیگر بزه ها غیر از جرم می شوند، مشکل پذیرش آنها در خانواده و جامعه عنوان کرد و گفت: مشکل پذیرش آنان از سوی خانواده و جامعه به گونه ای است که حتی گاهی مواقع خودشان هم به این باور نمی رسند که حالا بعد از جرمی که به هر دلیلی مرتکب شده اند، می توانند بازگشت خوب و موثری به جامعه داشته باشند.
وی مشکل دوم بعد از خودباوری را پذیرش خانواده برشمرد و اظهار کرد: بخش دوم، خانواده است به ویژه پذیرش اجتماعی در درون خانواده و حمایت اجتماعی برای توانمندسازی و بازگشت به زندگی سالم دختران و زنان درگیر جرم و آسیب، کمتر می شود؛ این نگاه درباره مردان و پسران به مراتب کمتر است و جامعه حساسیت بیشتری نسبت به جرائم دختران دارد.
موسوی چلک با بیان اینکه با توجه به اینکه این کودکان، زیر 18 سال هستند، ادامه داد:پایین آمدن سن جرم در این گروه از دختران و نداشتن به امید زندگی سالم و موثر باعث می شود، طول مدتی که این افراد از جامعه دور می شوند یا جامعه پذیرش نسبت به آنان ندارد، افزایش پیدا می کند و این، می تواند زمینه ارتکاب جرائم بیشتر و یا در سنین بالاتر به همراه داشته باشد.
موسوی چلک با بیان اینکه جامعه، بخش موثر دیگری دراین نوع رفتار ناامیدی در دختران به ویژه دختران معارض با قانون و درگیر آسیب های اجتماعی به شمار می آید خاطرنشان کرد: شرایط سنی، محیط کار، همسایه ها، هم محلی ها، اقوام و بستگان و همه و همه در آنچه اتفاق می افتد نقش دارند و نخست باید بستر برای پذیرش و کمک کردن به این دسته از افراد برای خروج از مسیر، فراهم می شود.
وی ادامه داد: بیشتر از اینها موانع متعددی است که مانع بازگشت آنان می شود که جایی این موانع می تواند زمینه انزوا و گاهی هم زمینه انتقام را برای آنان فراهم کند که هر دوی اینها آسیب زاست و وقتی راه برای بازگشت فراهم نباشد و زمینه های لازم برای بازگشت افراد فراهم نباشد چه بسا آب از سر گذشتن مبنای رفتار آنان می شود و مردم هم با این نگاه و باور که «خطا کرده دندش نرم جورش را بکشد» یا اینکه «بز گر گرفته گله را گر می گیرد»، وجود این افراد در جامعه را موجب درگیر آسیب شدن اقشار دیگر جامعه قلمداد می کنند و از این رو از پذیرش آنان سر باز می زنند.

تئوری برچسب در حوزه اجتماعی مانعی برای استفاده از ظرفیت ها
این مددکار اجتماعی با رد تئوری برچسب در حوزه اجتماعی یادآور شد: با تئوری برچسب در حوزه اجتماعی که افراد تا آخر عمر روی پیشانی شان انگ بزهکار خورده شده است، مخالفم؛ چون این برچسب زدن مانع از استفاده از ظرفیت ها و توانمندی افراد در خانواده و جامعه است.
وی افزود: مانعی که در این بخش وجود دارد و هم در جامعه به گونه ای آموزش ندیده ایم که ماهم در قبال این افراد مسئولیت هایی داریم.
موسوی چلک با ذکر مثالی اضافه کرد: در مشهد کارخانه ای وجود دارد که تمام کارمندان آن کسانی هستند که یک بار سابقه جرم، دارند؛ البته نمی خواهم این موضوع، عاملی برای تشویق افراد به ارتکاب جرم شود اما نگاه مدیرعامل آن کارخانه نگاه خوبی است که اگر عده ای در چرخه سالم و زندگی درست به هر دلیلی انحراف پیدا کرده اند دیگر تا آخر عمر نباید چوب خطا را بخورند و اگر این فضا را فراهم نکنیم بقای آنان در انحراف و خلافکاری بیشتر خواهد بود.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی با تاکید بر اهمیت موضوع توانمند سازی افراد بویژه در کودکان، اظهار کرد: سقراط آنان را مانند نهال می داند که اگر کج شوند امکان اینکه بیشتر بتوان آنان را برگرداند بیشتر می شود اما هر چه تناورتر شوند این امکان سخت تر می شود و این، یعنی، اگر سن این کودکان معارض با قانون بیشتر شود در صورت پذیرش نشدن از سوی خانواده و جامعه خلاف بیشتری را مرتکب می شوند و در نتیجه بازتوانی آنان سخت تر می شود.
وی ادامه داد: پذیرش دختران به مراتب باید بیشتر باشد چون محدودیت های بیشتری در تعارض با قانون نسبت به پسران وجود دارد.

ارتکاب خطا توسط فرزندان موجب نفی آنان نشود
موسوی چلک با بیان اینکه بدون شک، شب، دیر وقت آمدن به خانه دختر آزار دهنده است، گفت: چاره ای نداریم جز اینکه قبل از ارتکاب جرم آنان، برنامه ریزی کنیم اما اگر دچار خطا شده اند نباید این دلیل بر نفی آنان شود.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی با تاکید بر نهادینه شدن این موضوع خاطرنشان کرد: این موضوع نیازمند سیاستگزاری هایی است که در کشور برای ایجاد بستر برای بازگشت و آموزش آنان انجام می شود و بخش دیگر بسترسازی فرهنگی است که زمان می برد.
وی یادآور شد: جامعه ای که در آن، سرمایه اجتماعی بالاتر باشد احتمال بازتوانی این افراد با مشارکت مردم به مراتب بیشتر خواهد بود.
موسوی چلک، خواستار لحاظ کردن موارد بالا در برنامه ریزی های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت شد و گفت: باید شرایط هر سه نوع برنامه ریزی را داشته باشیم و تا در نهایت دست کم یکی از آنها برآورده شود.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی با بیان اینکه از هر طیف انتظارات خاص خود را داریم، اظهار کرد: باید با استفاده از ظرفیت های موجودبویژه مردم و سازمان های غیردولتی، بتوانیم در این زمینه موفق عمل کنیم.
موسوی چلک همچنین به اهمیت احساس امنیت کودک هم تاکید کرد و گفت: کودک، اگر به هر دلیلی مرتکب جرم شده باشد به اولین کسی که بگوید، نگاه خشونت آمیز طرف مقابل باعث می شود با نخستین خطا دیوار بزرگی جلوی خود ببیند که امیدی به نجات از این دیوار و خروج از آن برای او وجود ندارد و تا زمانی که این موانع سر راه کودکی که برای نخستین بار مرتکب خطا می شود وجود داشته باشد نمی توان از این دسته کودکان بویژه اگر دختر باشند احساس عزت نفس و کرامت و امید داشت.

زنان و دختران بدلیل حاکمیت پدیده مردسالاری در حاشیه اند
علی نجفی، استاد علم حقوق و وکیل دادگستری در گفت وگو با خبرنگار قضایی ایرنا درباره حس ناامیدی دختران معارض با قانون و حتی بسیاری از دیگر دختران و بانوان در محیط بیرون، اظهار کرد: معمولا در جامعه به دلیل نوع نگرش مردسالارانه، زندگی اجتماعی برای افراد جامعه بویژه زنان و دختران حقوق و تکالیفی را مقرر می دارد که به تدریج در افکار عمومی ، اهدافی را ایجاد می کند که در چارچوب آن حقوق و تکالیف، این افراد سعی در برنامه ریزی آن خواهند داشت.
وی اضافه کرد: طبیعتا سن، جنس، پایگاه اقتصادی فرهنگی در نوع هدف و آرمان و شیوه برنامه ریزی اثر خواهد داشت در نتیجه اینکه انسان ها با افکار مختلف برای پذیرش مسئولیت های احتمالی آماده می شوند.
این حقوقدان با بیان اینکه اصولا نوعی ناامیدی و افسردگی در برخی مردم بویژه نسل جوان به دلیل مشکلات اقتصادی وجود دارد ، اظهار کرد: دلایل مختلف ازجمله تحریم اقتصادی، فساد، سوء مدیریت از یک طرف و تورم از طرف دیگر مشکلاتی را خواسته و ناخواسته بر مردم تحمیل می کند.
وی ادامه داد: در این میان زنان جامعه به علت حاکمیت پدیده مردسالاری تا به امروز به عنوان موجودی حاشیه ای بیشتر مورد توجه بوده اند و این امر در نتیجه اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی کاملا نمود داشته و دارد.
نجفی توانا در عین حال اضافه کرد: البته جامعه به سویی می رود که زنان به عنوان مطالبه کننده حقوق قانونی خود در حال پر کردن برخی از شکاف ها هستند.